ธรรมชาติของปัญหาความร่วมมือในการรักษาด้วยยาของผู้ป่วยโรคไม่ติดต่อเรื้อรังในโรงพยาบาลระดับตติยภูมิ

บทคัดย่อ

ภูมิหลัง: การรักษาโรคไม่ติดต่อเรื้อรังมีเป้าหมายเพื่อควบคุมอาการและป้องกันภาวะแทรกซ้อนด้วยการใช้ยาร่วมกับปรับพฤติกรรม ความไม่ร่วมมือในการรักษาด้วยยาเป็นสาเหตุหลักของความล้มเหลวในการรักษาและเพิ่มค่าใช้จ่ายด้านยา วัตถุประสงค์: เพื่อศึกษาอัตราชุกของความไม่ร่วมมือในการรักษาด้วยยา และประเมินมูลค่ายาเหลือใช้ วิธีการ: ศึกษาเชิงสังเกตแบบพรรณนาที่จุดเวลาใดเวลาหนึ่ง ระหว่างวันที่ 1 ตุลาคม พ.ศ.2563 ถึง 30 กรกฎาคม พ.ศ.2564 เกณฑ์คัดเลือกผู้ป่วยเข้าร่วมการศึกษา คือ เป็นผู้ป่วยโรคไม่ติดต่อเรื้อรัง ได้แก่ โรคความดันโลหิตสูง โรคเบาหวาน และ/หรือโรคไขมันในเลือดสูงอย่างน้อย 1 โรค ที่มารับการรักษาในสถานะผู้ป่วยนอก แผนกอายุรกรรม โรงพยาบาลราชวิถี เกณฑ์คัดออกคือ 1) มีอายุต่ำกว่า 18 ปี 2) มีความผิดปกติทางสมอง และ 3) มีความเจ็บป่วยที่ทำให้ไม่สามารถให้ข้อมูลได้ อย่างน้อย 1 ข้อ มีการสุ่มอย่างเป็นระบบเพื่อคัดเลือกผู้ป่วยเข้าร่วมงานวิจัย จากนั้นใช้แบบสัมภาษณ์ที่พัฒนาและผ่านการตรวจสอบจากผู้เชี่ยวชาญและวิเคราะห์ข้อมูลด้วยสถิติเชิงพรรณนา ผล: มีผู้ป่วยผ่านเกณฑ์คัดเลือก 286 ราย พบผู้ป่วยที่ไม่ร่วมมือในการรักษาด้วยยา 85 ราย (ร้อยละ 29.72) มียาเหลือใช้ 11,341 เม็ด มูลค่า 46,339.14 บาท เฉลี่ย 545.16 บาทต่อราย โดย atorvastatin 40 มิลลิกรัม เป็นยาที่มีมูลค่าของยาเหลือใช้มากที่สุด 12,337.50 บาท ส่วน metformin 500 มิลลิกรัม เป็นยาที่มีจำนวนเม็ดยาเหลือมากที่สุด 1,141.50 เม็ด สรุป: ปัญหาความร่วมมือในการรักษาด้วยยาเป็นปัญหาสำคัญในกลุ่มผู้ป่วยโรคไม่ติดต่อเรื้อรังของโรงพยาบาลตติยภูมิ ผู้กำหนดนโยบายควรวางแผนแก้ไขปัญหาเชิงระบบในการจัดการปัญหาความร่วมมือในการรักษาด้วยยาของผู้ป่วยโรคไม่ติดต่อเรื้อรัง โดยเฉพาะค่าใช้จ่ายด้านยาและส่งเสริมความร่วมมือในการรักษาด้วยยาให้สอดคล้องกับบริบททางสังคมและวัฒนธรรมของผู้ป่วยในประเทศไทย