สถานการณ์และความรอบรู้ด้านยาของพระในวัด อำเภอปทุมราชวงศา จังหวัดอำนาจเจริญ

บทคัดย่อ

กระบวนการเฝ้าระวังความปลอดภัยจากการใช้ยาในวัด

อำเภอปทุมราชวงศา จังหวัดอำนาจเจริญ

The process of surveillance of drug safety in the temple,

Pathumratchawongsa District Amnat Charoen Province.

จันทร์จรีย์ ดอกบัว¹

กมลชนก ขันทะ²

Janjaree Dokbua¹

Kamonchanok Khantha²

บทคัดย่อ

          พระภิกษุเป็นกลุ่มที่มีแนวโน้มการเกิดปัญหาด้านสุขภาพมากขึ้นโดยเฉพาะโรคเรื้อรัง ปัญหาการใช้ยาและผลิตภัณฑ์สุขภาพในวัด ได้แก่ ใช้ยาที่ไม่ถูกต้อง พบยาอันตรายในชุดสังฆทาน พฤติกรรมการใช้ยาร่วมกันของพระเณร ไม่ร่วมมือในการใช้ยา ส่งผลให้เกิดอันตรายแก่พระเณรได้ เช่น เกิดอาการไม่พึงประสงค์จากยา วัตถุประสงค์เพื่อการศึกษาสถานการณ์ และจัดระบบการเฝ้าระวังเรื่องยาและผลิตภัณฑ์สุขภาพภายในวัด วิธีการศึกษา: งานวิจัยเชิงปฏิบัติการ เก็บข้อมูลโดยการสัมภาษณ์ด้วยแบบสอบถามจากกลุ่มตัวอย่าง คือ พระประจำวัดในพื้นที่ปทุมราชวงศาทั้งหมด 31 วัด ดำเนินการระหว่าง เม.ย. 2564 – พ.ค. 2564 วิเคราะห์ข้อมูลด้วยสถิติเชิงพรรณนา

          ผลการศึกษาพบว่า พระทั้งหมด 110 รูป มีโรคเรื้อรัง ร้อยละ 26.36 เป็นเบาหวานและความดันโลหิตสูง ร้อยละ 48 และ 28 ตามลำดับ ร้อยละ 45 ใช้ยาไม่ถูกต้อง เช่น เก็บยารวมในขวดโหลหรือไม่ใส่ซองยา หักยาโดยการกัด หยุดใช้ยาหรือปรับขนาดยาเอง เคี้ยวยาจากความเชื่อ การสำรองยาใช้ในวัด ร้อยละ 77 ได้มาจากสังฆทาน พบยาอันตราย ยาปฏิชีวนะ ยาแก้ปวดหรือยากลุ่มยาบรรเทาอาการอักเสบที่ไม่ใช่สเตียรอยด์ ร้อยละ 10, 0.2 และ 9 ตามลำดับ มีการใช้ยาสมุนไพร ร้อยละ 48 คือ ยาต้มฟ้าทะลายโจร การจัดเก็บยาขึ้นกับความสะดวกในการหยิบใช้ พบยาเสื่อมสภาพและยาหมดอายุ ร้อยละ 10.55 และ 11.08 ตามลำดับ การมีส่วนร่วมของภาคีเครือข่าย ก่อให้เกิดกระบวนการเฝ้าระวัง เพื่อจัดการความเสี่ยงมากขึ้น ได้แก่ มีสายตรวจวัด ดูแลการใช้ยาและให้ความรู้ในชุมชน มีการยกย่องเชิดชูเกียรติสำหรับวัดที่ผ่านการประเมิน กลไกดังกล่าวส่งผลให้ไม่พบยาหรือผลิตภัณฑ์สุขภาพที่ไม่เหมาะสมในวัด ไม่พบผู้ป่วยจากการใช้ยาหรือผลิตภัณฑ์สุขภาพเข้ารับการรักษาในโรงพยาบาล เกิดระบบการเฝ้าระวังยาหรือผลิตภัณฑ์สุขภาพที่ไม่ถูกต้องเหมาะสมโดยเครือข่าย

          กระบวนการเพื่อให้เกิดการใช้ยาในวัดที่เหมาะสม บูรณาการจาก 3 ภาคส่วน ได้แก่ ภาคประชาชน ภาครัฐ และภาคสังคม ขับเคลื่อนให้การดำเนินงานประสบผลสำเร็จ ผ่านกลไกพชอ. เสนอให้ขยายผลให้ครอบคลุมทั้งอำเภอเพื่อส่งเสริมการใช้ยาอย่างสมเหตุผลและเพิ่มความปลอดภัยในการใช้ยาให้แก่พระเณรในวัด

คำสำคัญ: เครือข่าย เฝ้าระวัง ยา วัด อาการไม่พึงประสงค์

¹ หัวหน้ากลุ่มงานเภสัชกรรมและคุ้มครองผู้บริโภค โรงพยาบาลปทุมราชวงศา จังหวัดอำนาจเจริญ

² นักศึกษาคณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี