สถานการณ์การจำหน่ายยาในร้านขายของชำ อำเภอปทุมราชวงศา จังหวัดอำนาจเจริญ

บทคัดย่อ

สถานการณ์การจำหน่ายยาในร้านขายของชำ อำเภอปทุมราชวงศา จังหวัดอำนาจเจริญ

The situation of drug distribution in the grocery store,

 Pathumratchawongsa District Amnatcharoen Province.

จันทร์จรีย์ ดอกบัว¹

 รัตนาภรณ์ ขันติมัง²

หทัยรัชต์ พุกสอาด, ณัฐพร สู่หนองบัว³

Janjaree Dokbua¹

Rattanaporn Kuntimong²

Hathairat Puksahad, Nattaporn Sunongbua³

บทคัดย่อ

          เมื่อเกิดการเจ็บป่วยเพียงเล็กน้อย ประชาชนมักจะเลือกใช้บริการร้านชำ เนื่องจากเป็นหน่วยบริการที่ใกล้และสะดวกที่สุด แต่พบว่า ร้านชำมีการจำหน่ายยาอื่น ๆ นอกเหนือจากยาสามัญประจำบ้าน เป็นสาเหตุทำให้เกิดการใช้ยาที่ไม่เหมาะสมได้ การศึกษาสถานการณ์การขายยาที่ไม่ได้รับอนุญาตให้ขายได้ในร้านค้าของชำจึงมีความสำคัญเป็นอย่างยิ่ง เพื่อนำไปสู่กระบวนการจัดการการใช้ยาที่ไม่เหมาะสมในชุมชนในอำเภอปทุมราชวงศาต่อไป มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาสถานการณ์การจำหน่ายยาในร้านขายของชำ อำเภอปทุมราชวงศา จังหวัดอำนาจเจริญ โดยเป็นการวิจัยเชิงสำรวจ เก็บข้อมูลโดยการสำรวจด้วยแบบเก็บข้อมูลจากกลุ่มประชากร คือ ผู้ประกอบการร้านชำในพื้นที่ปทุมราชวงศาทั้งหมด 202 ร้าน ดำเนินการระหว่างปีพ.ศ. 2561-2563 วิเคราะห์ข้อมูลด้วยสถิติเชิงพรรณนา

          ผลการศึกษา จากการสำรวจร้านขายของชำทั้งหมดในเขตอำเภอปทุมราชวงศาปีพ.ศ. 2561-2563 พบว่า นอกเหนือจากยาสามัญประจำบ้านแล้ว ร้านค้าดังกล่าวมีการขายยาประเภทที่ไม่ได้รับอนุญาตให้ขายได้ในร้านค้าของชำมากที่สุด ได้แก่ ยาอันตราย คิดเป็นร้อยละ 27.12, 17.32 และ 16.58 ตามลำดับ และเส้นทางการกระจายยาสู่ร้านชำในชุมชนจากข้อมูลที่มีในปี 2561 และ 2563 ที่มากที่สุดอันดับหนึ่ง ได้แก่ ร้านยา (ขย.1) ในทั้ง 2 ปี คิดเป็นร้อยละ 51.92 และ 46.32 ตามลำดับ ความคิดเห็นของผู้ประกอบการร้านชำพบว่า ควรให้ความช่วยเหลือผู้ประกอบการร้านชำในส่วนของความรู้ความเข้าใจในการจำหน่ายยา การมีส่วนร่วมของภาคีเครือข่ายจากทุกภาคส่วน ก่อให้เกิดการเฝ้าระวังจัดการความเสี่ยงที่ชัดเจน ได้แก่ มีศูนย์เฝ้าระวังและแหล่งความรู้ในชุมชน ก่อให้เกิดความปลอดภัยในการเลือกใช้ยา และประกาศเป็นนโยบายในระดับอำเภอ ทำบันทึกข้อตกลง MOU การตั้งกฎกติกาของหมู่บ้าน ดำเนินการตามกฎดังกล่าว ส่งผลให้ยาอันตรายในร้านชำลดลง

         การดำเนินงานเรื่องของการจำหน่ายยาในร้านขายของชำนั้น ต้องอาศัยความร่วมมือของผู้ที่มีส่วนเกี่ยวข้องทั้งหมด และมีการดำเนินงานอย่างต่อเนื่องทั้งในส่วนของการให้ความรู้ การตรวจสอบให้คำแนะนำ การใช้กลไกชุมชนในการดำเนินการเพื่อให้เกิดการจำหน่ายยาที่ถูกต้อง ปลอดยาอันตรายได้ทุกร้าน และควรมีการศึกษาเกี่ยวกับปัจจัยในการนำยาที่ไม่เหมาะสมมาขายในร้านค้าของชำ เพื่อการจัดการปัญหาที่เหมาะสมในแต่ละปัจจัย

คำสำคัญ: ร้านขายของชำ ยาไม่เหมาะสม

¹ หัวหน้ากลุ่มงานเภสัชกรรมและคุ้มครองผู้บริโภค โรงพยาบาลปทุมราชวงศา จังหวัดอำนาจเจริญ

² เจ้าพนักงานเภสัชกรรม โรงพยาบาลปทุมราชวงศา จังหวัดอำนาจเจริญ

³ นักศึกษาคณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยศิลปากร