ความชุกและปัจจัยที่มีผลต่อการจำหน่ายยาที่ไม่เหมาะสมของร้านชำ อำเภอเขาพนม จังหวัดกระบี่

บทคัดย่อ

วัตถุประสงค์: เพื่อศึกษาความชุกและปัจจัยที่มีผลต่อการจำหน่ายยาที่ไม่เหมาะสมของร้านชำใน อ.เขาพนม จ.กระบี่ วิธีการ: งานวิจัยนี้เป็นการศึกษาเชิงวิเคราะห์แบบภาคตัดขวาง เก็บข้อมูลจากร้านชำจำนวน 120 ร้านใน อ.เขาพนม จ.กระบี่ โดยการสัมภาษณ์ผู้ประกอบการและสำรวจร้านด้วยแบบบันทึกข้อมูลที่พัฒนาขึ้นในการวิจัยนี้ ผลการวิจัย: พบร้านชำใน อ.เขาพนม จ.กระบี่ จำหน่ายยาไม่เหมาะสม 63 ร้าน คิดเป็นร้อยละ 54.8  โดยทั้ง 63 ร้านมีการจำหน่ายยาปฏิชีวนะและยาอันตราย พบร้านชำจำหน่ายยาชุด 12 ร้าน คิดเป็นร้อยละ 19.1 ไม่พบการจำหน่ายยาไม่มีเลขทะเบียนตำรับยา แหล่งที่มาของยามิใช่ยาสามัญประจำบ้านในร้านชำที่พบมากที่สุด คือร้านค้าส่ง รองลงมาคือ ร้านขายยาแผนปัจจุบัน คิดเป็นร้อยละ 100.0 และ 57.1 ของร้านชำที่จำหน่ายยาไม่เหมาะสมตามลำดับ ร้านชำที่จำหน่ายสินค้าในลักษณะร้านขายส่ง มีอัตราการจำหน่ายยาที่ไม่เหมาะสมมากกว่าร้านชำประเภทอื่น ๆ อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p=0.008) ร้านชำที่ไม่เคยผ่านการอบรม หรือไม่ได้รับคำแนะนำจากบุคลากรสาธารณสุขในเรื่องกฎหมายการห้ามจำหน่ายยาในร้านชำ มีสัดส่วนการจำหน่ายยาที่ไม่เหมาะสมในร้านชำอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p<0.001) สรุป: ร้านชำใน อ.เขาพนม จ.กระบี่มากกว่าครึ่งหนึ่งจำหน่ายยาไม่เหมาะสม ซึ่งอาจนำไปสู่ความไม่ปลอดภัยจากการใช้ยาและปัญหาเชื้อดื้อยา ดังนั้นทุกภาคส่วนควรร่วมกันแก้ไขปัญหาการจำหน่ายและการบริโภคยาที่ไม่เหมาะสมในชุมชนโดยใช้ปัจจัยที่พบช่วยวางแผนในการดำเนินงานต่อไป