การปลอมปนยาสเตอรอยด์ในผลิตภัณฑ์สุขภาพ

บทคัดย่อ

สเตอรอยด์ (Steroid) เป็นฮอร์โมนที่ร่างกายสร้างมาจากต่อมหมวกไตชั้นนอก (Adrenal cortex) เพื่อควบคุมการทำงานของร่างกายให้เป็นปกติ ในทางการแพทย์มีการสังเคราะห์สารสเตอรอยด์เพื่อนำมาใช้ประโยชน์ เช่น Prednisolone, Dexamethasone เพื่อใช้ในการต้านการอักเสบ ลดอาการปวด บวม แดง ร้อน ที่เกิดขึ้นในร่างกายบริเวณต่างๆ โดย Prednisolone และ Dexamethasone เป็นสารสังเคราะห์ในกลุ่ม Corticosteroidsหากใช้เกินขนาดหรือติดต่อกันเป็นระยะเวลานาน  จะมีผลข้างเคียงรุนแรงจะส่งผลให้ภูมิคุ้มกันลดลง ติดเชื้อได้ง่าย กระดูกพรุน เกิดแผลในระบบทางเดินอาหาร เลือดออกในทางเดินอาหาร ซึ่งกลไกการออกฤทธิ์ของสารสเตอรอยด์รายละเอียดตามดังภาพที่ 1 ทั้งนี้ตามประกาศกระทรวงสาธารณสุข เรื่อง ยาควบคุมพิเศษ ข้อ 34 ได้กำหนดให้ยาจำพวกคอร์ติโคสเตอรอยด์ (Corticosteroids) ที่ได้จากธรรมชาติหรือได้จากการสังเคราะห์เป็นยาควบคุมพิเศษ ต้องมีการจำกัดการใช้โดยจะต้องจ่ายภายใต้ใบสั่งแพทย์เท่านั้น จากรายงานวิจัยที่ผ่านมาหลายงานวิจัยพบข้อมูลว่า มักพบการนำสารจำพวกคอร์ติโคสเตอรอยด์ ได้แก่ Dexamethasone และ Prednisolone ไปใช้ในทางที่ผิด นำไปปลอมปนในยาแผนโบราณหรือ “ผลิตภัณฑ์สมุนไพร”ตามคำนิยามใหม่ในพระราชบัญญัติผลิตภัณฑ์สมุนไพร พ.ศ.2562 มาตรา 4  ⁽¹⁾ เพื่อหวังผลในการรักษาอาการปวดเมื่อย ทั้งนี้การปลอมปนยาสเตอรอยด์ในผลิตภัณฑ์สมุนไพร ผู้ใช้ผลิตภัณฑ์ย่อมไม่ทราบปริมาณที่แน่นอนของสารสเตอรอยด์  การใช้ผลิตภัณฑ์ที่มีการปลอมปนสเตอรอยด์ย่อมเกิดอันตรายต่อร่างกาย  

คำสำคัญ  สเตียรอยด์