การพัฒนาศักยภาพแกนนำชุมชนเพื่อการจัดการขยะมูลฝอย : กรณีศึกษาชุมชนแห่งหนึ่งในอำเภอเมืองนครราชสีมาจังหวัดนครราชสีมา

บทคัดย่อ

งานวิจัยครั้งนี้เป็นการวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วมเพื่อพัฒนาศักยภาพของแกนนำชุมชน และ
เพื่อศึกษาผลของการพัฒนาศักยภาพของแกนนำชุมชนในการกำหนดแนวทางการจัดการขยะมูลฝอยบ้านโพนสูง
หมู่ที่ 4 ตำบลหมื่นไวย อำเภอเมืองนครราชสีมา จังหวัดนครราชสีมา โดยใช้กระบวนการบริหารคุณภาพ
ของเดมมิ่ง (Demming Cycle, PDCA) และประยุกต์ทฤษฎีความสามารถตนเอง (Self-ef cacy) และทฤษฎี
ความสามารถตนเอง ของ Bandura กลุ่มตัวอย่างที่ใช้ในการวิจัยครั้งนี้ คือ แกนนำชุมชนบ้านโพนสูง หมู่ที่ 4
ตำบลหมื่นไวย อำเภอเมืองนครราชสีมา จังหวัดนครราชสีมา จำนวน 30 คน เครื่องมือที่ใช้ในการเก็บรวบรวม
ข้อมูล ประกอบด้วยแบบเก็บข้อมูลบริบทชุมชน แบบสอบถาม แนวทางการสนทนากลุ่ม แบบบันทึกการประชุม
แบบสังเกตการมีส่วนร่วม และแบบบันทึกกิจกรรมของผู้วิจัย วิเคราะห์ข้อมูลด้วยการวิเคราะห์เนื้อหา การแจกแจง
ความถี่ ร้อยละ ค่าเฉลี่ย ค่าส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน ค่าสูงสุด ค่าตํ่าสุด และสถิติทดสอบ Paired t-test
ผลการวิจัยพบว่า ภาพรวมแกนนำชุมชนมีการพัฒนาที่ดีขึ้นกว่าก่อนการเสริมสร้างศักยภาพ มีการคัดแยกขยะ
ในระดับครัวเรือน ส่วนใหญ่ยังมีปริมาณขยะอินทรีย์ ซึ่งสามารถนำไปใช้ประโยชน์ได้ แกนนำชุมชนบ้านโพนสูง
จึงเสนอให้องค์การบริหารส่วนตำบลหมื่นไวย ทำการสนับสนุนงบประมาณ ดังนี้ 1) จัดหาอุปกรณ์สำหรับ
การทำปุ๋ย/นํ้าหมักชีวภาพจากขยะอินทรีย์ให้กับครัวเรือนเพื่อเป็นการส่งเสริมให้เกิดการคัดแยกขยะอินทรีย์
และ 2) จัดซื้อไก่เพื่อแจกจ่ายให้ครัวเรือนต้นแบบสำหรับกำจัดขยะอินทรีย์ของครัวเรือน และแกนนำชุมชน
บ้านโพนสูงกำหนดแนวทางการจัดการขยะมูลฝอยชุมชนดังนี้ ครัวเรือนต้องมีการคัดแยกขยะมูลฝอย มีการนำขยะ
เปลี่ยนเป็นอาหาร โดยการสนับสนุนลูกไก่บ้านให้กำจัดขยะอินทรีย์ในแต่ละครัวเรือน และให้มีครัวเรือนต้นแบบ
20 ครัวเรือน หลังจากนั้นให้ขยายผลสู่ครัวเรือนอื่นๆ ดำเนินการเปลี่ยนขยะเป็นปุ๋ย โดยมีกลุ่มเพาะเลี้ยง
ไส้เดือนดินในชุมชน เพื่อกินเศษอาหารที่เหลือจากครัวเรือน กำหนดมาตรการใช้ถุงผ้าแทนการใช้ถุงพลาสติก
ที่ตลาดรักแผ่นดิน ถิ่นโพนสูงและลดราคาสินค้าให้กับผู้ที่ใช้ถุงผ้ามาจับจ่ายที่ตลาด การนำขยะอินทรีย์ไปทำ
นํ้าหมักชีวภาพโครงการถนนปลอดถังขยะ การจัดการขยะอันตรายชุมชนอย่างถูกวิธีและรณรงค์ทำความสะอาด
ถนนสาธารณะภายในชุมชนทุกสัปดาห์ที่ 2 ของเดือน