การพัฒนารูปแบบการเสริมสร้างความรอบรู้ด้านสุขภาพเพื่อป้องกันควบคุมโรคพิษสุนัขบ้า ในพื้นที่ต้นแบบ อ.ศรีณรงค์ จ.สุรินทร์
คำสำคัญ:
การพัฒนารูปแบบ ความรอบรู้ด้านสุขภาพ โรคพิษสุนัขบ้าบทคัดย่อ
การศึกษาครั้งนี้เป็นวิจัยเชิงปฏิบัติการ มีวัตถุประสงค์เพื่อการพัฒนารูปแบบการเสริมสร้างความรอบรู้ด้านสุขภาพเพื่อป้องกันควบคุมโรคพิษสุนัขบ้าในพื้นที่ต้นแบบ อ.ศรีณรงค์ จ.สุรินทร์ นำไปทดลองใช้และประเมินผลการนำไปใช้ในพื้นที่ต้นแบบ คัดเลือกพื้นที่แบบเจาะจง เป็นตำบลที่มีพบสัตว์หัวบวก และความพร้อมในด้านบุคลากร และการมีส่วนร่วมของเครือข่าย โดยมีขั้นตอนการทำวิจัยซึ่งประยุกต์ใช้รูปแบบ PAOR คือ ขั้นวางแผนการดำเนินการ (Planning) ขั้นลงมือปฏิบัติ (Action) ขั้นสังเกต (Observation) และขั้นสะท้อนผล (Reflection) เก็บข้อมูลโดยการสนทนากลุ่ม สังเกต และแบบสอบถาม วิเคราะห์ข้อมูลเชิงปริมาณด้วยสถิติพรรณนา สถิติอนุมาน ในการเปรียบเทียบค่าเฉลี่ย โดยใช้สถิติ Paired sample t-test และวิเคราะห์ข้อมูลเชิงคุณภาพด้วยการวิเคราะห์เชิงเนื้อหา ผลการศึกษาพบว่า การพัฒนารูปแบบการเสริมสร้างความรอบรู้ด้านสุขภาพเพื่อป้องกันควบคุมโรคพิษสุนัขบ้าในพื้นที่ต้นแบบ อ.ศรีณรงค์ จ.สุรินทร์ ควรมีองค์ประกอบ ดังนี้ (1) การพัฒนาบุคลากรให้มีความพร้อมในการดำเนินงาน (2) การทำงานแบบบูรณาการระดับจังหวัด อำเภอ ตำบล ชุมชน (3) การพัฒนาความรู้และทักษะแกนนำชุมชน (4) การติดตามประเมินผล โดยทำการทดลองใช้โปรแกรมการสร้างความรอบรู้ด้านสุขภาพ กลุ่มตัวอย่างที่เข้าร่วมกิจกรรมตามรูปแบบมีจำนวน 100 คน ผลการประเมินประสิทธิผลของโปรแกรมการสร้างเสริมความรอบรู้ด้านสุขภาพฯ ก่อนและหลังการทดลอง พบว่าค่าคะแนนความรอบรู้ด้านสุขภาพและพฤติกรรมการป้องกันควบคุมโรคพิษสุนัขบ้าเพิ่มขึ้น อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p-value < 0.05) การขยายผลของโครงการสร้างความรอบรู้โรคพิษสุนัขบ้าให้ครอบคลุมในพื้นที่เสี่ยงโรคพิษสุนัขบ้า เพื่อให้เกิดผลลัพธ์ที่ยั่งยืน เพราะการขับเคลื่อนงานชุมชนรอบรู้ด้านสุขภาพต้องอาศัยการมีส่วนร่วมของภาคีเครือข่ายทุกภาคส่วนในสังคม ได้แก่ สาธารณสุข ปศุสัตว์ และองค์การบริหารส่วนท้องถิ่น เป็นพลังที่สำคัญในการขับเคลื่อนการดำเนินงานป้องกันควบคุมโรคพิษสุนัขบ้าให้บรรลุผลสำเร็จ
เอกสารอ้างอิง
สำนักโรคติดต่อทั่วไป กรมควบคุมโรค กระทรวงสาธารณสุข. โครงการสัตว์ปลอดโรค คนปลอดภัย จากโรคพิษสุนัขบ้า ตามพระปณิธานศาสตราจารย์ ดร.สมเด็จพระเจ้าลูกเธอ เจ้าฟ้าจุฬาภรณวลัยลักษณ์ อัครราชกุมารี [ออนไลน์]. 2561 [เข้าถึงเมื่อ 2561 ธันวาคม 10]. เข้าถึงได้จาก: http://r36.ddc.moph.go.th/r36/uploads/document/590f58e2a0e45.pdf.
สำนักโรคติดต่อทั่วไป ข้อมูลรายงานผู้สัมผัสโรคพิษสุนัขบ้าโปรแกรม ร. 36 ข้อมูลสะสม ณ วันที่ 1 ม.ค.–31 ธ.ค. พ.ศ. 2561 [อินเตอร์เน็ต]. 2561 [เข้าถึงเมื่อวันที่ 2562 มกราคม 5]. เข้าถึงได้จาก: http://r36.ddc.moph.go.th/r36/home.
กลุ่มระบาดวิทยาและข่าวกรอง. การวิเคราะห์ระบบเฝ้าระวังโรค 5 กลุ่มโรค 5 มิติ เขตสุขภาพที่ 9 นครชัยบุรินทร์ ปีงบประมาณ พ.ศ.2562. [อินเตอร์เน็ต]. 2562 [เข้าถึงเมื่อ 2562 ธันวาคม 10] เข้าถึงได้จาก: http://103.40.150.229/EOC/Content/2562.pdf.
นิทรา กิจธีระวุฒิวงษ์. การนำความฉลาดทางสุขภาพไปปฏิบัติงานสาธารณสุข. วารสารวิจัยคณะสาธารณสุขศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น 2558; 8(2): 68–75.
ภมร ดรุณ. ปัจจัยความรอบรู้ด้านสุขภาพที่มีอิทธิพลต่อพฤติกรรมสุขภาพของประชาชนจังหวัดบึงกาฬ. วารสารวิชาการกรมสนับสนุนบริการสุขภาพ สำนักงานสาธารณสุขจังหวัดบึงกาฬ 2562; 15(3): 71–82.
ขวัญเมือง แก้วดำเกิง. ความรอบรู้ด้านสุขภาพ เข้าถึง เข้าใจ และการนำไปใช้, พิมพ์ครั้ง ที่ 2. กรุงเทพมหานคร: อมรินทร์พริ้นติ้ง; 2561.
Krejcie, R. V. & Morgan, D. W. Determining sample size for research activities. Educational and Psychological Measurement1970; 30 (3): 607–610.
กองสุขศึกษา กรมบริการสุขภาพ. การเสริมสร้างและประเมินความรอบรู้ด้านสุขภาพและพฤติกรรม สุขภาพ กลุ่มเด็กและเยาวชน(อายุ 7–14 ปี) กลุ่มประชาชนที่มีอายุ 15 ปีขึ้นไป, ฉบับปรับปรุง ปี 2561; 88.
เกียรติพงษ์ อุดมธนะธีระ. หลักการ 4 m. [อินเตอร์เน็ต]. 2560 [เข้าถึงเมื่อ 2562 กรกฎาคม 22] เข้าถึงได้ จาก: http://ioklogistics.blogspot.com.
เอื้อจิต สุขพูล และคณะ. การศึกษาผลของโปรแกรมการพัฒนาความรอบรู้ด้านสุขภาพและพฤติกรรมสุขภาพสำหรับประชาชนกลุ่มวัยทำงาน. วารสารวิชาการสาธารณสุข 2563; 29 (3): 419–429.
มนต์ชัย อโณวรรณพันธ์. การพัฒนารูปแบบการเสริมสร้างความรอบรู้ด้านสุขภาพ ของผู้สูงอายุในจังหวัดอุทัยธานี วารสารวิชาการกรมสนับสนุนบริการสุขภาพ 2564; 17: 15–22.
วรรณศิริ นิลเนตร และวาสนา เรืองจุติโพธิ์พาน. ความรอบรู้ด้านสุขภาพกับวิชาชีพพยาบาล. วารสาร คุณภาพชีวิตกับกฎหมาย 2562; 15(2): 1–18.
ศิรินภา วรรณประเสริฐ. ประสิทธิผลของโปรแกรมพัฒนาความรอบรู้ด้านสุขภาพในกลุ่มเสี่ยงโรค ความดันโลหิตสูงที่มีน้ำหนักเกิน. วารสารการพยาบาล การสาธารณสุขและการศึกษา 2562; 20(2): 92–104.
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
บทความที่ลงพิมพ์ในวารสารวิชาการสำนักงานป้องกันควบคุมโรคที่ 9 จังหวัดนครราชสีมา ถือว่าเป็น
ลิขสิทธิ์ สำนักงานป้องกันควบคุมโรคที่ 9 จังหวัดนครราชสีมา
