ผลของโปรแกรมการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการป้องกันโรคพยาธิใบไม้ตับตามทฤษฎีการเรียนรู้เพื่อการเปลี่ยนแปลงของประชาชน ตำบลโคกสะอาด อำเภอน้ำขุ่น จังหวัดอุบลราชธานี

บทคัดย่อ

การวิจัยครั้งนี้เป็นการวิจัยกึ่งทดลอง เพื่อศึกษาผลของโปรแกรมการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมเพื่อการป้องกันโรคพยาธิใบไม้ตับ ในประชาชนตำบลโคกสะอาด อำเภอน้ำขุ่น จังหวัดอุบลราชธานี ในการป้องกันโรคพยาธิใบไม้ตับ โดยการประยุกต์ใช้ทฤษฎีการเรียนรู้เพื่อการเปลี่ยนแปลงในการจัดโปรแกรม กลุ่มตัวอย่าง คือ ประชาชนที่ติดเชื้อพยาธิใบไม้ตับและได้รับยารักษา จำนวน 67 คน แบ่งเป็นกลุ่มทดลอง 31 คน กลุ่มควบคุม 36 คน กลุ่มทดลองเข้าร่วมโปรแกรมการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมเพื่อป้องกันโรคพยาธิใบไม้ตับ 12 สัปดาห์ กลุ่มควบคุมไม่ได้เข้าร่วมโปรแกรมแต่ดำเนินชีวิตตามกิจวัตรประจำวันปกติ เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัยในบทความนี้มี 3 ชนิด คือ 1) โปรแกรมการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการป้องกันโรคพยาธิใบไม้ตับตามทฤษฎีการเรียนรู้เพื่อการเปลี่ยนแปลงของประชาชน 2) การตรวจหาพยาธิใบไม้ตับ ด้วยวิธี Kato’s thick smear และ 3) เครื่องมือที่ใช้เก็บรวบรวมข้อมูล ได้แก่ (1) แบบสัมภาษณ์ (2) แบบทดสอบความรู้ (3) สมุดบันทึกการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการบริโภคอาหาร และ (4) แบบประเมินความเสี่ยงการเกิดโรคพยาธิใบไม้ตับ SUT-OV-001 วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้สถิติ Paired Sample t–test และ Independent t-test กำหนดระดับนัยสำคัญที่ 0.05 ผลการวิจัย พบว่าคะแนนความรู้ ความเชื่อทางด้านสุขภาพ เจตคติ และพฤติกรรมการป้องกันโรคพยาธิใบไม้ตับหลังการเข้าร่วมโปรแกรมของกลุ่มทดลองมากกว่าก่อนการเข้าร่วมโปรแกรมและมากกว่ากลุ่มควบคุมอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p < 0.001) และกลุ่มทดลองไม่พบการติดเชื้อพยาธิใบไม้ตับซ้ำ เมื่อเทียบกับกลุ่มควบคุม สรุปได้ว่าโปรแกรมมีผลต่อความรู้ ความเชื่อทางด้านสุขภาพ เจตคติ และพฤติกรรมการป้องกันโรคพยาธิใบไม้ตับ ปัจจัยความสำเร็จ คือ การเรียนรู้จากผู้มีประสบการณ์ การเสริมสร้างพลัง แลกเปลี่ยนเรียนรู้ และการเยี่ยมติดตามให้กำลังใจอย่างต่อเนื่อง ส่งผลให้กลุ่มทดลองมีพฤติกรรมการป้องกันโรคพยาธิใบไม้ตับดีขึ้น