สภาพแวดล้อมการทำงาน ความเสี่ยงทางสุขภาพ และคุณภาพชีวิตของแรงงานสูงอายุนอกระบบ  ตำบลหนองงูเหลือม อำเภอเฉลิมพระเกียรติ จังหวัดนครราชสีมา

วิทชย เพชรเลียบ; สุดา หันกลาง; พจนีย์  พุฒนา; กัญนิกา  อยู่สำราญ; ศรีสกุล ชนะพันธ์; พานิช แก่นกาญจน์

ผู้แต่ง

วิทชย เพชรเลียบ คณะสาธารณสุขศาสตร์ มหาวิทยาลัยวงษ์ชวลิตกุล
สุดา หันกลาง คณะพยาบาลศาสตร์ มหาวิทยาลัยวงษ์ชวลิตกุล
พจนีย์ พุฒนา คณะสาธารณสุขศาสตร์ มหาวิทยาลัยวงษ์ชวลิตกุล
กัญนิกา อยู่สำราญ คณะสาธารณสุขศาสตร์ มหาวิทยาลัยวงษ์ชวลิตกุล
ศรีสกุล ชนะพันธ์ คณะสาธารณสุขศาสตร์ มหาวิทยาลัยวงษ์ชวลิตกุล
พานิช แก่นกาญจน์ คณะสาธารณสุขศาสตร์ มหาวิทยาลัยวงษ์ชวลิตกุล

คำสำคัญ:

สภาพแวดล้อมการทำงาน, ความเสี่ยงทางสุขภาพ, คุณภาพชีวิต, แรงงานสูงอายุนอกระบบ

บทคัดย่อ

การวิจัยเชิงพรรณนานี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาสภาพแวดล้อมการทำงาน ความเสี่ยงทางสุขภาพ และคุณภาพชีวิตการทำงานของแรงงานสูงอายุนอกระบบ จำนวน 120 คน ตำบลหนองงูเหลือม อำเภอเฉลิมพระเกียรติ จังหวัดนครราชสีมา เลือกกลุ่มตัวอย่างด้วยวิธีการสุ่มตัวอย่างแบบหลายขั้นตอน เก็บรวบรวมข้อมูลโดยใช้แบบสอบถาม วิเคราะห์ข้อมูลด้วยสถิติเชิงพรรณนา ผลการศึกษา พบว่า กลุ่มตัวอย่างส่วนใหญ่เป็นเพศหญิง ร้อยละ 70.8 จบการศึกษาสูงสุดระดับประถมศึกษา ร้อยละ 60.8 ลักษณะการทำงานที่พบมากที่สุด ได้แก่ งานด้านการเกษตร ร้อยละ 36.7 กลุ่มตัวอย่างเกินกว่าครึ่งได้รับค่าจ้างเป็นรายวัน ร้อยละ 51.7 ส่วนใหญ่มีการใช้อุปกรณ์คุ้มครองความปลอดภัยส่วนบุคคล ร้อยละ 94.2 ความเสี่ยงที่พบมากที่สุดจากการทำงานได้แก่ การสัมผัสความร้อนจากการทำงาน ร้อยละ 42.5 มีการทำงานด้วยท่าทางซ้ำ ๆ ตลอดเวลา/บ่อยครั้ง ร้อยละ 39.2 และมีรายได้หรือค่าตอบแทนที่ไม่แน่นอน ร้อยละ 32.5 การเจ็บป่วยจากการทำงาน พบว่า มีการประสบอุบัติเหตุจากการทำงาน ร้อยละ 48.3 มีอาการปวดต้นคอและปวดไหล่ ร้อยละ 41.7 ด้านระดับคุณภาพชีวิต พบว่า คะแนนเฉลี่ยรวมของคุณภาพชีวิต เท่ากับ 3.3 (ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน เท่ากับ 0.7) กลุ่มตัวอย่างเกินครึ่งมีคุณภาพชีวิตโดยรวมอยู่ในระดับปานกลาง ร้อยละ 54.2 จากผลการศึกษานี้แสดงถึงสภาพการทำงานกับคุณภาพชีวิตการทำงานของแรงงานสูงอายุนอกระบบที่ยังมีประเด็นต้องการพัฒนา ดังนั้น บุคลากรด้านสุขภาพที่เกี่ยวข้องควรต้องให้ความสำคัญโดยเฉพาะอย่างยิ่งการคำนึงถึงสภาพแวดล้อมการทำงาน และคุณภาพชีวิตของแรงงานนอกระบบวัยสูงอายุ เพื่อส่งเสริมให้แรงงานกลุ่มนี้มีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้นต่อไป

เอกสารอ้างอิง

กลุ่มสถิติแรงงาน สำนักงานสถิติแห่งชาติ. การสำรวจแรงงานนอกระบบ พ.ศ. 2563 [อินเทอร์เน็ต]. 2563 [เข้าถึงเมื่อ 2565 มกราคม 26]. เข้าถึงได้จาก: http://www.nso.go.th/sites/2014/DocLib13/ด้านสังคม/สาขาแรงงาน / Informal_work_force /2563/fullreport_63.pdf.

อรวรรณ เกษร. แรงงานนอกระบบกับสิทธิประโยชน์ตามกฎหมายประกันสังคม [อินเทอร์เน็ต]. 2564 [เข้าถึงเมื่อ 2565 มีนาคม 2]. เข้าถึงได้จาก: https://www.parliament.go.th/ewtadmin/ewt/elaw_parcy/ewt_dl_link.php?nid=2612.

กลุ่มสถิติแรงงาน สำนักงานสถิติแห่งชาติ. การสำรวจแรงงานนอกระบบ พ.ศ. 2564 [อินเทอร์เน็ต]. 2565 [เข้าถึงเมื่อ 2565 ตุลาคม 4]. เข้าถึงได้จาก: http://www.nso.go.th/sites/DocLib13/ด้านสังคม/สาขาแรงงาน / Informal_work_force /2564/fullreport_64.pdf.

มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช. สังคมผู้สูงอายุ:นัยต่อการพัฒนาเศรษฐกิจ [อินเทอร์เน็ต]. 2554 [เข้าถึงเมื่อ 2564 มิถุนายน 20]. เข้าถึงได้จาก: http://www.stou.ac.th/stouonline/lom/data/sec/Lom12/05-01.html.

Canadian Centre for Occupational Health and Safety. Aging Workers [Internet]. 2015 [cited 2021 June 15]. Available from: https://www.ccohs.ca/oshanswers/psychosocial/aging_workers.html.

World Health Organization (WHO). Aging and work capacity: Report of a WHO study group [Internet]. 1993 [cited 2021 September 3]. Available from: https://apps.who.int/iris/handle/10665/36979.

วิวัฒน์ เอกบูรณะวัฒน์. แรงงานสูงอายุ (Elderly Worker) [อินเตอร์เน็ต]. 2564 [เข้าถึงเมื่อ 2564 กุมภาพันธ์ 10]. เข้าถึงได้จาก: http://www.thaioccmed.org.

จรัญญา วงษ์พรหม, ธนะจักร เย็นบํารุง, คีรีบูน จงวุฒิเวทย์, สนธยา มณีรัตน์. รายงานฉบับสมบูรณ์ กลไกการส่งเสริมการมีงานทำของผู้สูงอายุที่เป็นแรงงานนอกระบบ [อินเตอร์เน็ต]. 2558 [เข้าถึงเมื่อ 2562 กุมภาพันธ์ 15]. เข้าถึงได้จาก: https://thaitgri.org/?p=36982.

ประภา ชูชื่น, บรรณาธิการ. ความเสี่ยงด้านสุขภาพในการทำงานของแรงงานนอกระบบในกรุงเทพมหานคร. การประชุมวิชาการเสนอผลงานวิจัยระดับบัณฑิตศึกษา ครั้งที่ 15; 2557 มีนาคม 28; มหาวิทยาลัยขอนแก่น. ขอนแก่น: บัณฑิตวิทยาลัย; 2557.

อุสมาน แวหะยี, พัทธนันท์ คงทอง. ความเสี่ยงต่อสุขภาพในการทำงานของแรงงานนอกระบบในชุมชนมุสลิม: กรณีศึกษาเทศบาลตำบลบางปู อำเภอยะหริ่ง จังหวัดปัตตานี. วารสารมหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ. 2554;3(5):59-68.

อัมรินทร์ คงทวีเลิศ, ดุสิต สุจิรารัตน์. ความเสี่ยงด้านสุขภาพและความปลอดภัยในการทำงานของแรงงานนอกระบบ. พุทธชินราชวารสาร. 2558;32(3):162-170.

ปัจฉิมา บัวยอม, หทัยทิพย์ จุทอง, สุวิช ธรรมปาโล, ลิเลียน วิวัฒน์, วันเพ็ญ แก้วปาน. การประเมินสุขภาพ พฤติกรรมสุขภาพของแรงงานสูงอายุในภาคใต้. วารสารควบคุมโรค. 2553;36(3):81-89.

ธวัชชัย กันทะวันนนา. คุณภาพชีวิตของแรงงานนอกระบบ ตำบลริมปิง อำเภอเมืองลำพูน. [วิทยานิพนธ์สาธารณสุขศาสตรมหาบัณฑิต]. เชียงใหม่: มหาวิทยาลัยเชียงใหม่; 2550.

Krejcie, R.V., & Morgan, D.W. Determining sample size for research activities. Educational and Psychological Measurement. 1970;30:607-610.

ศิริพร เสนามนตรี. คุณภาพชีวิตการทำงานของผู้ปฏิบัติงานของสำนักงานพัฒนาเศรษฐกิจ จากฐานชีวภาพ (องค์การมหาชน) [วิทยานิพนธ์วิทยาศาสตรมหาบัณฑิต]. กรุงเทพฯ: มหาวิทยาลัยศรีปทุม; 2556.

สภาอุตสาหกรรมแห่งประเทศไทย. อนุกรมระบบการบริหารจัดการด้านคุณภาพชีวิตการทำงาน: Management System of Quality of Work Life Series (MSQWL) [อินเตอร์เน็ต]. 2552 [เข้าถึงเมื่อ 2565 กุมภาพันธ์ 21]. เข้าถึงได้จาก: https://www.siamhrm.com/?name=news&file=readnews&max=3185.

ฉันทนา จันทวงศ์, นันทพร ภัทรพุทธ, วรรณภา ลือกิตินันท์, กัญจนวลัย นนทแก้ว แฟร์รี่. อาชีวอนามัยและความปลอดภัยในการประกอบอาชีพ คุณภาพชีวิต และข้อเสนอแนะในการจัดบริการสุขภาพระดับปฐมภูมิแก่แรงงานสูงอายุนอกระบบ: กรณีศึกษาในชายทะเลฝั่งตะวันออกของประเทศไทย. วารสารวิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนีกรุงเทพ. 2559;32(1):1-14.

สมาคมโรคจากการประกอบอาชีพและสิ่งแวดล้อมแห่งประเทศไทย. โรคเรื้อรังกับคนทำงาน [อินเตอร์เน็ต]. 2564 [เข้าถึงเมื่อ 2566 มกราคม 24]. เข้าถึงได้จาก: https://www.aoed.org/articles/2020/october/ncd/.

วีระพร ศุทธากรณ์, ธานี แก้วธรรมานุกูล, กัลยาณี ตันตรานนท์. สิ่งคุกคามสุขภาพจากการทำงานในกลุ่มผู้ปลูกลำไย. พยาบาลสาร. 2561;45(2):135-147.

ชวพรพรรณ จันทร์ประสิทธิ์, วรันธรณ์ จงรุ่งโรจน์สกุล, ธานี แก้วธรรมานุกูล, อนนท์ วิสุทธิ์ธนานนท์, วิไลพรรณ ใจวิไล. สถานการณ์ด้านอาชีวอนามัยและสิ่งแวดล้อมของกลุ่มเกษตรกรปลูกข้าวโพด. พยาบาลสาร. 2562;46(1):5-17.

Tiguman, G.M.B., Roa, M.C., Silva, M.T., & Galvao, T.F. Occupational exposures and health-related quality of life in the Manaus Metropolitan Region, Amazonas State, Brazil: a cross-sectional study. CSP reports in Public Health. 2020;36(12):1-9.

Hanklang, S., Ratanasiripong, P., Naksranoi, S., Sathiranant, S., & Patanasri, K. Quality of life and mental health among Thai older workers in community enterprises. Journal of Health Research. 2018;32(3):237-250.

จิว เชาว์ถาวร, ชวพรพรรณ จันทร์ประสิทธิ, วรันธรณ์ จงรุ่งโรจน์สกุล. ภาวะสุขภาพตามความเสี่ยงจากการทำงานของเกษตรกรปลูกหอมแดง. พยาบาลสาร. 2557;41(2):35-47.

สำนักงานสถิติแห่งชาติ. การทำงานของผู้สูงอายุในประเทศไทย [อินเตอร์เน็ต]. 2562 [เข้าถึงเมื่อ 2563 สิงหาคม 16]. เข้าถึงได้จาก:

http://www.nso.go.th/sites/2014/Documents/info/info60/2562_ Oldman-Working.pdf.

สถาบันวิจัยระบบสาธารณสุข. สภาพการทำงานนอกระบบกับปัญหาสุขภาพ: กรณีศึกษาการทำงานอุตสาหกรรมอยู่กับบ้าน [อินเตอร์เน็ต]. 2544 [เข้าถึงเมื่อ 2565 กรกฎาคม 11]. เข้าถึงได้จาก: https://kb.hsri.or.th/dspace/handle/11228/1796?locale-attribute=th.

ชวพรพรรณ จันทร์ประสิทธิ์, ธานี แก้วธรรมานุกูล. ปัจจัยคุกคามสุขภาพการเจ็บป่วย และบาดเจ็บที่เกี่ยวเนื่องกับการทำงาน พฤติกรรมการทำงานของแรงงานนอกระบบ: กรณีศึกษากลุ่มเกษตรกรปลูกข้าวโพดอ่อน. วารสารวิจัยสาธารณสุขศาสตร์ มหาวิทยาลัยบูรพา. 2553;5(2):40-50.

สถาบันวิจัยระบบสาธารณสุข. ประมวลองค์ความรู้เกี่ยวกับแรงงานนอกระบบ [อินเตอร์เน็ต]. 2543 [เข้าถึงเมื่อ 2565 กรกฎาคม 2]. เข้าถึงได้จาก: https://kb.hsri.or.th/dspace/handle/11228/2083?locale-attribute=th.

Nuraini, S., Mutiara, E., Santoso, H., & Hasan, W. Analysis of Determinants of Musculoskeletal Disorders and Life Quality of Informal Workers. Advances in Health Sciences Research. 2019;24(2):90-95.

สุภัทรา ฝอฝน, พิมพ์สุรางค์ เตชะบุญเสริมศักดิ์, ศุภชัย ปิติกุลตัง, พิทยา จารุพูนผล, วิริณธิ์ กิตติพิชัย. ปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อคุณภาพชีวิตของผู้ประกอบการค้าแผงลอยในกรุงเทพมหานคร. วารสารสาธารณสุขและการพัฒนา. 2557;12(2):69-83.

แพรวพราว สุวรรณกิจ, ภานุวัตร หลวงหล้า, ศิริลักษณ์ ร่มเย็น, วรางคณา เมธาภัทร. คุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุในเขตเทศบาลนคร. พุทธชินราชวารสาร. 2556;30(2):171-180.