ความชุกของเชื้อ Pseudomonas aeruginosa ที่แยกได้จากน้ำบริโภคในเขตสุขภาพที่ 9

บทคัดย่อ

การศึกษาครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อสำรวจความชุกและประเมินคุณภาพทางจุลชีววิทยาของน้ำบริโภคด้วยการตรวจวิเคราะห์ Coliforms bacteria, Escherichia coli, Salmonella spp., Staphylococcus aureus และ Pseudomonas aeruginosa ในตัวอย่างน้ำบริโภคที่ส่งตรวจวิเคราะห์ที่ศูนย์วิทยาศาสตร์การแพทย์ที่ 9 นครราชสีมา ในช่วงเดือนมกราคมถึงพฤษภาคม 2565 จากผู้ผลิตน้ำบริโภคบรรจุขวดและบรรจุถัง จำนวน 241 แห่ง ทำการศึกษาเพาะแยกเชื้อและทดสอบทางชีวเคมีตามวิธีมาตรฐาน APHA และ ISO ผลการศึกษาพบว่า ไม่ผ่านเกณฑ์มาตรฐานด้านจุลชีววิทยา โดยตรวจพบเชื้อ Coliforms bacteria ร้อยละ 13.28 และเชื้อ E. coli ร้อยละ 1.66 ซึ่งเชื้อดังกล่าวเป็นจุลินทรีย์บ่งชี้สุขลักษณะของการผลิตที่ไม่เหมาะสม รวมถึงตรวจพบการปนเปื้อนเชื้อ P. aeruginosa ร้อยละ 19.50 ซึ่งมีความสัมพันธ์กับการตรวจพบการปนเปื้อนเชื้อ Coliforms bacteria อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p < 0.0001) การทดสอบความไวของเชื้อต่อยาปฏิชีวนะ 12 ชนิด ใน P. aeruginosa จำนวน 28 isolates ด้วยวิธี Disc Agar Diffusion พบว่า มี 22 isolates ไวต่อยา ได้แก่ amikacin, gentamicin, tobramycin, cefepime, ceftazidime, ciprofloxacin, levofloxacin, piperacillin, piperacillin/tazobactam, imipenem, meropenem, colistin มี 3 isolates ให้ผลก้ำกึ่งต่อยา ceftazidime และ cefepime เฉพาะยา cefepime จำนวน 2 isolates และ Ceftazidime จำนวน 1 isolate และได้ทดสอบหาค่า MIC ในตัวอย่างที่มีผลยังไวหรือผลก้ำกึ่งต่อยา พบว่าเชื้อทั้ง 5 isolates ไวต่อยา ได้แก่ amikacin, gentamicin, cefepime, ciprofloxacin, piperacillin/tazobactam, meropenem, colistin และดื้อต่อยา imipenem ทั้งนี้ได้ทดสอบกับสารสกัดสมุนไพรน้ำมันหอมระเหยกานพลู (Syzygium aromaticum) โดยมีค่า MIC และ MBC เท่ากับ 2.56 mg/mL และสารสกัดจากบอระเพ็ดพุงช้าง (Stephania suberosa) เท่ากับ 5.12 และ 10.24 mg/mL ตามลำดับ จากผลการตรวจสอบครั้งนี้สามารถนำไปรายงานให้ทราบถึงแนวโน้มการดื้อยาในน้ำบริโภค ซึ่งจะเป็นประโยชน์ในการดำเนินการเพื่อเฝ้าระวัง ติดตาม และควบคุมความเสี่ยงจากการปนเปื้อนเชื้อดังกล่าว รวมถึงการใช้สารสกัดจากสมุนไพรกานพลู ซึ่งมีฤทธิ์ยับยั้งเชื้อ P. aeruginosa จากน้ำบริโภคได้ดี โดยสามารถนำสารสกัดดังกล่าว มาใช้ร่วมกับยาปฏิชีวนะเพื่อลดปริมาณการใช้ยาปฏิชีวนะได้ต่อไป