ความสัมพันธ์ระหว่างปัจจัยกับผลลัพธ์ที่ดีทางสมองของผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองเฉียบพลันในช่องทางด่วน (Stroke Fast track) ชนิดโรคหลอดเลือดสมองตีบหรืออุดตันและได้รับการรักษาด้วยยา rt-PA ที่ส่งมารักษาต่อ (Refer) ที่ห้องอุบัติเหตุและฉุกเฉินโรงพยาบาลเทพรัตน์นครราชสีมา
คำสำคัญ:
โรคหลอดเลือดสมองเฉียบพลันช่องทางด่วน, ระบบส่งต่อ, rt-PAบทคัดย่อ
บทนำ
เครือข่ายส่งต่อผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองเฉียบพลันในช่องทางด่วน (stroke fast track) มีการพัฒนาอย่างต่อเนื่อง แต่ยังพบว่ามีปัจจัยหลายประการที่ส่งผลต่อผลลัพธ์การรักษา โดยเฉพาะการได้รับยาละลายลิมเลือด recombinant tissue plasminogen activator (rt-PA)
วัตถุประสงค์
เพื่อศึกษาปัจจัยที่สัมพันธ์กับผลลัพธ์ที่ดีทางระบบประสาทเมื่อจำหน่ายในผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองตีบหรืออดตันเฉียบพลันที่ได้รับ rt-PA ผ่านระบบส่งต่อช่องทางด่วนที่ห้องฉุกเฉินโรงพยาบาลเทพรัตน์นครราชสีมา
วิธีการศึกษา
เก็บข้อมูลย้อนหลังผู้ป่วย stroke fast track ชนิดโรคหลอดเลือดสมองตีบหรืออุดตันที่ได้ยา rt-PA ที่ส่งมารักษาต่อจากโรงพยาบาล (รพ.) เครือข่ายระหว่างวันที่ 1 ตุลาคม 2562 ถึง 30 กันยายน 2566
ผลการศึกษา
การศึกษาในผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองเฉียบพลันที่ได้รับยา rt-PA ผ่านระบบส่งต่อช่องทางด่วนที่ห้องฉุกเฉิน จำนวน 211 ราย พบว่าส่วนใหญ่เป็นเพศหญิง อายุเฉลี่ย 61 ปี (พิสัย 23-92 ปี) โดยเป็นกลุ่มอายุน้อยกว่า 55 ปี จำนวน 54 ราย (ร้อยละ 26) มีโรคความดันโลหิตสูงเป็นโรคร่วมที่พบมากที่สุด ร่วมกับการสูบบุหรี่ 20 ราย (ร้อยละ 9) และโรคหัวใจห้องบนสันพลิว (atial fbrillation, AF) 17 ราย (ร้อยละ 8) ระยะเวลาเฉลี่ยตั้งแต่เริ่มมีอาการจนมาถึงโรงพยาบาล 2.44 ชั่วโมง ระยะเวลาตั้งแต่มาถึงโรงพยาบาลจนถึงการตรวจเอกชเรย์คอมพิวเตอร์ 5:56 นาที ระยะเวลาจนได้ผลอ่าน 35.61 นาที และระยะเวลาจนได้รับยา rt-PA 44.79 นาที ผลการรักษาพบว่ามีผลลัพธ์ที่ดีขึ้นทางระบบประสาท 140 ราย (ร้อยละ 66.4) จากการวิเคราะห์แบบดดถอยโลจิสติคแบบพหุ (Multivariable logistic regression) พบว่าปัจจัยที่มีผลต่อผลลัพธ์ที่ดีทางสมองตอนจำหน่ายผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองเฉียบพลันที่ได้รับยา rt-PA มี 2 ปัจจัยหลัก ได้แก่ อายุ (Adjusted OR 0.685, 95% CI 0.514-0.913, p=0.010) โดยผู้ป่วยอายุน้อยกว่า 55 ปีมีโอกาสที่จะมีผลลัพธ์ที่ดีมากกว่า และคะแนน National Institutes of Health Stroke Scale (NIHSS) (Adjusted OR 0.216,95% CI 0.106-0.443, p<0.001) ส่วนปัจจัยด้านโรคหัวใจห้องบนเต้นผิดจังหวะ(AF) ดัชนีมวลกาย (body mass index, BMI) และระดับความรู้สึกตัว (Glasgow coma scale, GCS) มีความสำคัญทางสถิติในการวิเคราะห์ถดอยโลจิสติดแบบตัวแปรเดียว (Univariable logistic regression) แต่ได้มีความสำคัญทางสถิติในการวิเคราะห์ถดถอยโลจิสติดแบบพหุ
สรุป
อายุและค่าคะแนน NIHSS เป็นปัจจัยสำคัญในการพยากรณ์ผลลัพธ์ที่ดีทางสมองของผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองที่ได้รับการรักษาด้วยยา rt-PA ที่ห้องอุบัติเหตุและฉุกเฉิน
เอกสารอ้างอิง
Deathmeters. Top 20 death causes in the World 2023 live [Internet]. [cited 2023 Aug 3]. Available from: https://deathmeters.info/.
Tiamkao S. Incidence of stroke in Thailand. Thai Journal of Neurology 2022;39(2):39-46.
Tiamkao S. 13 Years - Learning and Development of Stroke Fast Track in Thailand. Journal of Health Systems Research 2023;17(1):191-9.
Kleindorfer DO, Towfighi A, Chaturvedi S, Cockroft KM, Gutierrez J, Lombardi-Hill D, et al. 2021 Guideline for the prevention of stroke in patients with stroke and transient ischemic attack: A guideline from the American Heart Association/American Stroke Association. Stroke 2021;52(7):e364–e467. doi: 10.1161/STR.0000000000000375.
Sulter G, Steen C, Keyser JD. Use of the Barthel index and modi ed Rankin scale in acute stroke trials. Stroke 1999;30(8):1538– 41. doi: 10.1161/01.str.30.8.1538.
Boechme AK, Esenwa C, Elkind MSV. Stroke risk factors, genetics, and prevention. Circ Res 2017;120(3):472-95. doi: 10.1161/CIRCRESAHA.116.308398.
Bagg S, Pombo AP, Hopman Effect of age on functional outcomes after stroke rehabilitation. Stroke 2002;33(1):179-85. doi: 10.1161/hs0102.101224.
Fasth O, Lesen E, Appelros P, Farahmand B, Hedberg J, Ladenvall P, et al. Age in relation to comorbidity and outcome in patients with high-risk TIA or minor ischemic stroke: A Swedish national observational study. Eur Stroke J 2021;6(1):53–61. doi: 10.1177/2396987320975980.
Elsaid N, Bigliardi G, Dell’Acqua ML, Vandelli L, Ciolli L, Picchetto L, et al. Evaluation of stroke prognostication using age and NIH Stroke Scale index (SPAN-100 index) in delayed intravenous thrombolysis patients (beyond 4.5 hours). J Stroke Cerebrovasc Dis 2022;31(4): 106384. doi: 10.1016/j.jstrokecerebrovasdis.2022.106384.
Al-Khaled M, Matthis C, Eggers J. Predictors of in-hospital mortality and the risk of symptomatic intracerebral hemorrhage after thrombolytic therapy with recombinant tissue plasminogen activator in acute ischemic stroke. J Stroke Cerebrovasc Dis 2014;23(1):7-11. doi: 10.1016/j.jstrokecerebrovasdis.2012.04.004.
Lamassa M, Di Carlo A, Pracucci G, Basile AM, Trefoloni G, Vanni P, et al. Characteristics, outcome, and care of stroke associated with atrial fibrillation in Europe: data from a multicenter multinational hospital-based registry (The European Community Stroke Project). Stroke 2001;32(2):392-8. doi: 10.1161/01.str.32.2.392.
Miwa K, Nakai M, Yoshimura S, Sasahara Y, Wada S, Koge J, et al. Clinical impact of body mass index on outcomes of ischemic and hemorrhagic strokes. Int J Stroke 2024;19(8):907-15. doi: 10.1177/17474930241249370.
Sarikaya H, Elmas F, Arnold M, Georgiadis D, Baumgartner RW. Impact of obesity on stroke outcome after intravenous thrombolysis. Stroke 2011;42(8):2330-2. doi: 10.1161/STROKEAHA.110.599613.
Chiu AH, Hince DA, McAuliffe. Glasgow coma scale on presentation predicts outcome in endovascular treatment for acute posterior large-vessel occlusion. AJNR Am J Neuroradiol 2020;41(4):645–9. doi: 10.3174/ajnr.A6497.
Sinsoongsud P, Winitprichagul S. Factors Affecting Outcome in Acute Ischemic Stroke Patients with Intravenous Recombinant Tissue Plasminogen Activator (rt-PA) Treatment at the Faculty of Medicine Vajira Hospital. Thai Journal of Neurology 2021;37(2):1-9.
Smitasiri T, Jantararotai W. Outcome in acute ischemic stroke patient treated with intravenous recombinant tissue plasminogen activator in Chonburi Hospital. Chonburi Hospital Journal 2021;46(3):195-204.
Jantasri S, Tiamkao, Sirikarn P, Effectiveness of intravenous recombinant tissue plasminogen activator (rt-PA) for acute ischemic stroke in Undonthani hospital versus node-rt-PA community hospital. Thai Journal of Neurology 2020;36(1):34-57.
Jintaganon T. The Effectiveness and Safety of Thrombolysis with Recombinant Tissue-type Plasminogen Activator for Acute Ischemic Stroke. J Prapokklao Hosp Clin Med Educat Center 2019;36(3):227-35.
Dharmasaroja P, Muengtaweepongsa S. Thammasat Stroke Network. J Thai Stroke Soc 2015;40(1):14-22.
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
สัญญาอนุญาต
ลิขสิทธิ์ (c) 2025 วิทยาลัยแพทย์เวชศาสตร์ฉุกเฉินแห่งประเทศไทย
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
บทความที่ได้รับตีพิมพ์ในวารสารเวชศาสตร์ฉุกเฉินแห่งประเทศไทย ถือเป็นเป็นลิขสิทธิ์ของ วิทยาลัยแพทย์เวชศาสตร์ฉุกเฉินแห่งประเทศไทย
กรณีที่บทความได้รับการตีพิมพ์ในวารสารเวชศาสตร์ฉุกเฉินแห่งประเทศไทยแล้ว จะตีพิมพ์ในรูปแบบอิเล็กทรอนิกส์ ไม่มีสำเนาการพิมพ์ภายหลังหนังสือเผยแพร่เรียบร้อยแล้ว ผู้นิพนธ์ไม่สามารถนำบทความดังกล่าวไปนำเสนอหรือตีพิมพ์ในรูปแบบใดๆ ที่อื่นได้ หากมิได้รับคำอนุญาตจากวารสารเวชศาสตร์ฉุกเฉินแห่งประเทศไทย
