การประเมินการปนเปื้อนสารอะฟลาท็อกซินในอาหารแห้งจากซูเปอร์มาร์เก็ตและ ร้านของชำในเขตกรุงเทพมหานคร
คำสำคัญ:
อะฟลาท็อกซิน,, อาหารแห้ง,, พริก,, ถั่วลิสง,, ประเทศไทยบทคัดย่อ
อะฟลาท็อกซินคือสารพิษจากเชื้อราที่ผลิตโดยเชื้อรา Aspergillus flavus และเชื้อรา Aspergillus parasiticus สามารถเกิดขึ้นได้ในผลิตภัณฑ์อาหารทั้งหลังการเก็บเกี่ยวและกระบวนการจัดเก็บ การศึกษาครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อตรวจสอบการปนเปื้อนอะฟลาท็อกซินในอาหารแห้งในเขตราชเทวี ปทุมวัน และดินแดง กรุงเทพมหานคร อาหารแห้งถูกสุ่มอย่างสะดวก (Convenience sampling) จากตลาดท้องถิ่นและซูเปอร์มาร์เก็ต ถูกตรวจสอบการปนเปื้อนของอะฟลาท็อกซินในอาหารแห้งโดยใช้ชุดทดสอบเอนไซม์ที่เชื่อมโยงกับอิมมูโนซอร์เบนท์ (ELISA) เก็บตัวอย่างอาหารแห้งจำนวน 66 ตัวอย่าง แบ่งเป็น 6 กลุ่ม ได้แก่ พริกแห้ง ข้าวโพด ข้าว อาหารทะเลแห้ง ถั่วลิสง และสมุนไพรแห้ง ผลการวิจัยพบว่าตัวอย่างอาหารแห้งทั้งหมด ร้อยละ 100.00 มีการปนเปื้อนอะฟลาท็อกซินที่ความเข้มข้นต่างๆ ความเข้มข้นของอะฟลาท็อกซินในอาหารแห้งเฉลี่ยอยู่ที่ 7.73 ± 6.95 ไมโครกรัม/กก. พริกแห้งมีสารอะฟลาท็อกซินปนเปื้อนสูงสุดที่ความเข้มข้น 18.13 ± 8.53 ไมโครกรัม/กก. นอกจากนี้ อาหารแห้งร้อยละ 7.60 มีอะฟลาท็อกซินปนเปื้อนเกินความเข้มข้นที่ประเทศไทยยอมรับได้ที่ 20 ไมโครกรัมต่อกิโลกรัม สถานการณ์ปัจจุบันของสารอะฟลาท็อกซินที่ปนเปื้อนในอาหารแห้งส่งผลเสียต่อสุขภาพของผู้บริโภค การพิจารณาถึงอะฟลาท็อกซินถือเป็นสารปนเปื้อนตามธรรมชาติในอาหาร ถึงเวลาแล้วที่จะต้องให้ความสำคัญกับการควบคุมกระบวนการอาหารและกระบวนการจัดเก็บอย่างมีประสิทธิผล และการติดตามระดับการปนเปื้อนเพื่อป้องกันสุขภาพ
References
Dai, C., Tian, E., Hao, Z., Tang, S., Wang, Z., Sharma, G., Jiang, H. & Shen, J. Aflatoxin B1 Toxicity and Protective Effects of Curcumin: Molecular Mechanisms and Clinical Implications. Antioxidants Basel. 2022 ;11(10): 2031.
Rushing, B.R. & Selim, M.I. Aflatoxin B1: A review on metabolism, toxicity, occurrence in food, occupational exposure, and detoxification methods. Food Chem Toxicol. 2019; 124, 81-100.
Nakuwa, M.S., Mongi, R. & Ngoma, S. Food handling practices, the prevalence of aflatoxin dietary exposure and its associated factors among children aged 6–23 months in Bukombe District, Tanzania. NFS Journal. 2023; 31: 162–170.
Sipos, P., Peles, F., Brassó ,D.L., Béri, B., Pusztahelyi, T., Pócsi, I. & Győri, Z. Physical and Chemical Methods for Reduction in Aflatoxin Content of Feed and Food. Toxins. 2021 ;13(3): 204.
Udomkun, P., Wiredu, A.N., Nagle, M., Müller, J., Vanlauwe, B. & Bandyopadhyay, R. Innovative technologies to manage aflatoxins in foods and feeds and the profitability of application - A review. Food Control. 2017; 76: 127-138.
Ahmad, S., Anwar, S. & Pratap, P.D. The Characteristic, Occurrence of Aflatoxin and Associated Risk with Human Health. Microbiology Research Journal International, 2020; 32 (7): 39-50.
Benkerroum, N. Chronic and Acute Toxicities of Aflatoxins: Mechanisms of Action. Int J Environ Res Public Health. 2020; 17(2): 423.
Dhakal, A., Hashmi, M.F. & Sbar, E. (2024) Aflatoxin Toxicity, In: StatPearls. Treasure Island (FL), StatPearls Publishing, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK557781/.
Filazi, A. & Ufuk Tansel, S. Aflatoxins - Recent Advances and Future Prospects. Occurrence of Aflatoxins in Food. 2013. DOI: 10.5772/51031
งานสื่อสารองค์กร คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี. (2016). ระวัง "อะฟลาท็อกซิน" สารพิษก่อมะเร็งร้ายแรงในอาหารแห้ง. ค้นเมื่อ 19 มิ.ย. พ.ศ. 2567, จาก: https://www.rama.mahidol.ac.th/ramachannel/article/ระวัง-อะฟลาท็อกซิน-สารพ/
Tansakul, N., Sasithorn, L., Josef, B., Manfred, H., Ebrahim, R., F. Aflatoxins in selected Thai commodities. Food Addit Contam Part B Surveill. 2013;6(4):254-9. doi: 10.1080/19393210.2013.812148.
Waenlor, W. and Viroj, W. AFLATOXIN CONTAMINATION OF FOOD AND FOOD PRODUCTS IN THAILAND: AN OVERVIEW. An Overview of Aflatoxin In Food And Food Products. 2003; 34 (2): 184-190.
บดินทร์ บุตรอินทร์. สารพิษจากเชื้อรา: อะฟลาท็อกซิน Mycotoxin Aflatoxin. วารสารเทคนิคการแพทย์เชียงใหม่. 2555; 45(2): 1-8.
กองพัฒนาศักยภาพผู้บริโภค. (2566). แอฟลาทอกซิน สารพิษจากเชื้อราในอาหารแห้ง. ค้นเมื่อ 19 มิ.ย. พ.ศ.2567, จาก: https://dis.fda.moph.go.th/detail-infoGraphic?id=2125#:~:text=วิธีการป้องกันสารแอ,ที่แห้ง%20ไม่อับชื้น
Russell, R. & M, Paterson. Aflatoxins contamination in chilli samples from Pakistan. Food Control. 18 (2007) 817–820
Hossain, N., Asma, T., Farhana, A., Matiur, R., Shamima, B., Zahurul, H & Monzur Morshed, A. Identification of Aflatoxigenic Fungi and Detection of Their Aflatoxin in Red Chilli (Capsicum annuum) Samples Using Direct Cultural Method and HPLC. Advances in Microbiology. 2018; 8: 42-53. doi: 10.4236/aim.2018.81004.
สุรจิต ธรรมาเจริญราช. (2545). อะฟลาท็อกซินในพริกแห้งป่น ในตลาดเทศบาลเมือง จังหวัดลำปาง. บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยเชียงใหม่. 1-76.
อนุเทพ ภาสุระ. การศึกษาเชื้อราปนเปื้อนสายพันธุ์ที่สร้างสารอะฟลาท็อกซิน ในผลิตภัณฑ์อาหารทะเลตากแห้งและการยับยั้งการเจริญของเชื้อรา Asperqillus ที่ปนเปื้อนโดยใช้สารกันเสียบางชนิด. วารสารมหาวิทยาลัยบรูพา. 2542; 4(1), 14-23.
บัญญัติ สุขศรีงาม, กาญจนา หริ่มเพ็ง, นิสา ไกรรักษ์, ปริยา นุพาสันต์, พรรนิภา ศิริเพิ่มพูล, ศิริโฉม ทุ่งเก้า, ศิริพร เอื้ออังกูร, สุดสายชล หอมทอง, สุบัณฑิต นิ่มรัตน์, สุดารัตน์ สวนจิตร, อภิรดี ปิลันธนภาคย์ และวรนาฎ จงโยธา. สถานการณ์การปนเปื้อนและการพัฒนาเทคนิคในการตรวจวัดจุลินทรีย์ก่อโรคในอาหารทะเลแห้งเพื่อมุ่งสู่การเป็นศูนย์ตรวจจุลินทรีย์และการรับรองมาตรฐานสินค้าอาหารทะเลแห้ง. DS pace Repository. 2551.
Deng, Y., Yaling, W., Qi, D., Lijun, Sun., Rundong, W., Xiaobo, W.,1 Jianmeng, L. & Ravi, G. Simultaneous Quantification of Aflatoxin B1, T-2 Toxin, Ochratoxin A and Deoxynivalenol in Dried Seafood Products by LC-MS/MS. Toxins (Basel). 2020; 12(8). 488. doi: 10.3390/toxins12080488
Philippe Villers. Aflatoxins and safe storage. Front. Microbiol. Sec. Food Microbiology. 2014; 5. https://doi.org/10.3389/fmicb.2014.00158