ประสิทธิผลของโปรแกรมพัฒนาความรอบรู้ด้านสุขภาพร่วมกับ การเสริมสร้างพลังอำนาจ ในประชาชนกลุ่มเสี่ยงโรคความดันโลหิตสูง ตำบลชะอำ อำเภอชะอำ จังหวัดเพชรบุรี
คำสำคัญ:
ความรอบรู้ด้านสุขภาพ, การเสริมสร้างพลังอำนาจ, กลุ่มเสี่ยงโรคความดันโลหิตสูงบทคัดย่อ
การวิจัยกึ่งทดลองครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาประสิทธิผลของโปรแกรมพัฒนาความรอบรู้ด้านสุขภาพร่วมกับการเสริมสร้างพลังอำนาจ ในประชาชนกลุ่มเสี่ยงโรคความดันโลหิตสูง กลุ่มตัวอย่างคือ กลุ่มเสี่ยงโรคความดันโลหิตสูง เขตพื้นที่ตำบลชะอำ อำเภอชะอำ จังหวัดเพชรบุรี แบ่งการศึกษาออกเป็นกลุ่มทดลองและกลุ่มเปรียบเทียบ กลุ่มละ 30 คน ทำการวัดผลก่อนและหลังการทดลองโดยกลุ่มทดลองเข้าร่วมโปรแกรมพัฒนาความรอบรู้ด้านสุขภาพร่วมกับการเสริมสร้างพลังอำนาจ โดยใช้หลักการสร้างความรอบรู้ด้านสุขภาพร่วมกับการเสริมสร้างพลังอำนาจ จัดกิจกรรม 5 ครั้ง ระยะเวลา 8 สัปดาห์ เก็บรวบรวมข้อมูลโดยใช้แบบสอบถามประเมินความรอบรู้ด้านสุขภาพและพฤติกรรมการดูแลตนเอง วิเคราะห์ข้อมูลด้วยการแจกแจงความถี่ ร้อยละ ค่าเฉลี่ย และส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน เปรียบเทียบผลลัพธ์หลังการทดลองภายในกลุ่มทดลองและกลุ่มเปรียบเทียบ ด้วยสถิติ Paired t-test และระหว่างกลุ่มทดลองและกลุ่มเปรียบเทียบ ใช้สถิติ Independent t-test กำหนดระดับนัยสำคัญ p<0.05 ผลการวิจัยพบว่า หลังการทดลองกลุ่มทดลอง มีความรอบรู้ด้านสุขภาพ มีพฤติกรรมการดูแลตนเองที่ดีขึ้นและดีกว่ากลุ่มเปรียบเทียบ (p<0.05) สรุปโปรแกรมพัฒนาความรอบรู้ด้านสุขภาพร่วมกับการเสริมสร้างพลังอำนาจ ในประชาชนกลุ่มเสี่ยงโรคความดันโลหิตสูงมีประสิทธิผล จึงควรนำไปประยุกต์ใช้เพื่อปรับเปลี่ยนพฤติกรรมของกลุ่มเสี่ยงโรคความดันโลหิตสูงให้เหมาะสม
เอกสารอ้างอิง
World Health Organization. Hypertension [internet]. 2021 [cited 2024 JUN 3]. Available from: https://who.int/new-room/fact-sheets/detail/hypertension.
กรมควบคุมโรค. รายงานประจำปี 2565. กรุงเทพฯ:อักษรกราฟฟิคแอนด์ดีไซน์, 2566.
ศิริลักษณ์ ขณะฤกษ์ และอุบล จันทร์เพชร. พฤติกรรมสุขภาพของวัยทำงานอายุ 15-59 ปี ในเขตสุขภาพที่ 5. วารสารช่อพะยอม.2562;30(1): 1-13.
สำนักงานสาธารณสุขจังหวัดเพชรบุรี. การป่วยด้วยโรคไม่ติดต่อที่สำคัญ (ออนไลน์). สืบค้นเมื่อ 26 พฤษภาคม 2567. จาก HDC: https://pbi.hdc.moph.go.th/hdc/main/index.php.
ขวัญเมือง แก้วดำเกิง. ความรอบรู้ด้านสุขภาพ กระบวนการ ปฏิบัติการ เครื่องมือประเมิน. กรุงเทพฯ: ไอดี ออล ดิจิตอล พริ้นท์ จำกัด. 2564.
ฉวีวรรณ ศรีดาวเรือง และจิราพร วรวงค์. ความสัมพันธ์ระหว่างความรอบรู้ด้านสุขภาพกับพฤติกรรมสุขภาพตามหลัก 3อ.2ส. ของผู้สูงอายุที่ป่วยเป็นโรคเบาหวานชนิดที่ 2. วารสารศูนย์อนามัยที่9. 2565;16(2):454-468.
ปาณิสรา ส่งวัฒนายุทธ, ภคพร กลิ่นหอม และจินต์ทิพา ศิริกุลวิวัฒน์. การพัฒนารูปแบบความรอบรู้ด้านสุขภาพและแรงสนับสนุนของครอบครัวเพื่อส่งเสริมพฤติกรรมการป้องกันโรคความดันโลหิตของกลุ่มเสี่ยงความดันโลหิตสูง. วารสารมหาวิทยาลัยบูรพา.2566;31(4):91-106.
Gibson, C.H. The process of empowerment in mothers of chronically ill children. Journal of Advanced Nursing. 1995;21(6): 1201-1210.
ทีนุชา ทันวงศ์. ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับพฤติกรรมการดูแลตนเองของประชาชนกลุ่มเสี่ยงโรคความดันโลหิตสูง. วารสารวิทยาลัยพยาบาลพระจอมเกล้า. 2565;5(2):28-43.
จินตนา ทองเพชร และชนาภา สมใจ. ผลของโปรแกรมเสริมสร้างพลังอำนาจร่วมกับการพัฒนาความรอบรู้ด้านสุขภาพ พฤติกรรมการป้องกันโรคหลอดเลือดสมอง และผลลัพธ์ทางคลินิกกลุ่มเสี่ยงสูงโรคหลอดเลือดสมอง. วารสารพยาบาลโรคหัวใจและทรวงอก. 2565;33(2):130-146.
สุฑาทิพย์ ใหมคำ. ผลของโปรแกรมส่งเสริมความรอบรู้ด้านอาหารต่อพฤติกรรมการบริโภคอาหารของกลุ่มเสี่ยงโรคความดันโลหิตสูงในชุมชน. วิทยานิพนธ์ พย.ม,มหาวิทยาลัยเชียงใหม่, เชียงใหม่, 2566.
Cohen, J. Statistical Power Analysis for the Behavior Sciences. New York: LAWRENCE ERLBAUM ASSOCIATES. 1988.
Nutbeam D. The evolving concept of health literacy. Social Science & Medicine. 2008;67(12): 2071-2078.
กองสุขศึกษา. โปรแกรมสุขศึกษา เพื่อเสริมสร้างความรอบรู้ด้านสุขภาพ ตามหลัก 2 อ.(ออนไลน์). สืบค้นเมื่อ 3 มิถุนายน 2567. จาก https://hed.hss.moph.go.th/wp-content/uploads/2024/06/ pdf.
กองสุขศึกษา. เครื่องมือและโปรแกรมประเมิน HLและHB(ออนไลน์). สืบค้นเมื่อ 3 มิถุนายน 2567. จาก https://hed.hss.moph.go.th.
โครงการสุขภาพคนไทย. สังคมไทยกับความรอบรู้ด้านสุขภาพ 2566. นครปฐม : สถาบันวิจัยประชากรและสังคม มหาวิทยาลัยมหิดล.
Zimmerman, M. A. Empowerment theory: Psychological, organizational and community levels of analysis. Handbook of community psychology. 2000;43-63.
Schulz, P. J., & Nakamoto, K. Health literacy and patient empowerment in health communication. Patient Education and Counseling. 2013;90(1): 15-18.
อรัญญา วงศ์สวัสดิ์และ วัลภา เฟือยงาราช. ผลโปรแกรมการเสริมสร้างพลังอำนาจ ความรอบรู้ด้านสุขภาพและพฤติกรรมสุขภาพผู้ป่วยโรคความดันโลหิตสูง. วารสารอนามัยสิ่งแวดล้อม และสุขภาพชุมชน. 2567;9(3): 480-488.
กรรณิกา บัวทะเล. ผลของโปรแกรมส่งเสริมความรอบรู้ด้านสุขภาพสำหรับพนักงานขับรถบรรทุก ที่เป็นกลุ่มเสี่ยงโรคความดันโลหิตสูงในจังหวัดนครราชสีมา [วิทยานิพนธ์สาธารณสุขมหาบัณฑิต]. นครราชสีมา:มหาวิทยาลัยราชภัฏนครราชสีมา, 2565.
เสถียร โนนน้อย. ผลของโปรแกรมพัฒนาความรอบรู้ด้านสุขภาพกับพฤติกรรมสุขภาพตามหลัก 3อ 2ส ของประชาชนในเขตตำบลพิงพวย อำเภอศรีรัตนะ จังหวัดศรีสะเกษ. วารสารวิจัยและพัฒนาสุขภาพศรีสะเกษ. 2567;3(1): 46-60.
สุชาดา สวนนุ่ม. ผลของโปรแกรมการเสริมสร้างพลังอำนาจต่อพฤติกรรมและระดับความดันโลหิตในกลุ่มสงสัยป่วยโรคความดันโลหิตสูง. วารสารวิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนีสุพรรณบุรี. 2566;6(1): 29-41.
