การพัฒนารูปแบบวิธีการลดความเครียดในบุคลากรสาธารณสุขของสำนักงานสาธารณสุขอำเภอเมือง จังหวัดสุรินทร์
关键词:
ความเครียด, บุคลากรสาธารณสุข, รูปแบบวิธีการลดความเครียด摘要
การวิจัยเชิงปฏิบัติการในครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อพัฒนาโปรแกรมลดความเครียดของบุคลากรสาธารณสุขในสำนักงานสาธารณสุขอำเภอเมือง จังหวัดสุรินทร์ กระบวนการวิจัย แบ่งเป็น 2 ระยะ คือระยะที่ 1 ศึกษาภาวะความเครียด ปัจจัยที่เกี่ยวข้องและความต้องการเกี่ยวกับโปรแกรมลดความเครียด กลุ่มเป้าหมายเป็นบุคลากรสาธารณสุข จำนวน 123 คน ระยะที่ 2 พัฒนาโปรแกรมและศึกษาประสิทธิผลของโปรแกรมโดยใช้แบบสอบถามภาวะความเครียด กลุ่มตัวอย่างเป็นบุคลากรสาธารณสุขที่มีภาวะความเครียดระดับปานกลางขึ้นไป (จากระยะที่ 1)จำนวน 42 คน กระบวนการวิจัยเชิงปฏิบัติการ 4 ขั้นตอนคือ ขั้นวางแผน ขั้นปฏิบัติตามแผน ขั้นสังเกต และขั้นสะท้อนผล ใช้สถิติเชิงพรรณนาศึกษาข้อมูลทั่วไปและภาวะความเครียด เก็บรวบรวมข้อมูลโดยใช้แบบสอบถาม การสนทนากลุ่ม และการสังเกต วิเคราะห์ข้อมูลเชิงคุณภาพโดยการวิเคราะห์เนื้อหา ข้อมูลเชิงปริมาณโดยใช้สถิติเชิงพรรณนา และสถิติเชิงอนุมานได้แก่ Multiple linear regression และ pair t-test ผลการศึกษาระยะที่ 1 พบว่า บุคลากรส่วนใหญ่มีความเครียดในระดับปานกลางและระดับรุนแรง ลักษณะงานมีความสัมพันธ์กับภาวะความเครียดอย่างมีนัยสำคัญ (Coef.=0.43,95%CI=0.04-0.82) ต้องการรูปแบบลดความเครียดที่เข้าถึงง่าย แบบออนไลน์ ใช้เวลาไม่มาก ปฏิบัติตามได้ง่าย ผลการศึกษาระยะที่ 2 พบว่า รูปแบบวิธีการลดความเครียดเป็นแบบออนไลน์ประกอบไปด้วย 5 กิจกรรม ได้แก่ การสนทนากลุ่ม สมาธิบำบัด ฝึกหยุดความคิด การนวดเพื่อผ่อนคลาย นอนอาบเสียงดนตรี ระยะเวลาทั้งหมด 2 สัปดาห์ หลังทดลองใช้ พบว่า ความเครียดของบุคลากรลดลงอยู่ในระดับน้อยและปานกลาง คะแนนภาวะความเครียดก่อนและหลังใช้รูปแบบแตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (MD=14.09,SD=8.32,95%CI=12.60-15.57) ข้อเสนอแนะ ผลการศึกษาในครั้งนี้สามารถพิจารณานำกระบวนการในการพัฒนาไปประยุกต์ใช้ในกลุ่มเป้าหมายอื่นๆภายใต้บริบทของพื้นที่นั้นๆ การวิจัยในอนาคตควรพิจารณาใช้ระเบียบวิธีวิจัยที่เหมาะสมยิ่งขึ้น เช่น การศึกษาในลักษณะทดลองหรือกึ่งทดลอง เพื่อให้สามารถประเมินความสัมพันธ์และผลลัพธ์ได้อย่างแม่นยำมากขึ้น ทั้งนี้รูปแบบที่พัฒนาขึ้นสามารถช่วยลดระดับความเครียดในบุคลากรสาธารณสุขได้ในระดับหนึ่ง แต่อย่างไรก็ตาม ยังมีความจำเป็นต้องมีการปรับปรุงและพัฒนาอย่างต่อเนื่อง เพื่อให้เกิดประสิทธิผลที่ดียิ่งขึ้น การวิจัยในอนาคตควรมีการออกแบบการศึกษาโดยมีกลุ่มเปรียบเทียบ เพื่อเพิ่มความน่าเชื่อถือของผลลัพธ์ที่ได้
参考
กองยุทธศาสตร์และแผนงาน สำนักงานปลัดกระทรวงสาธารณสุข กระทรวงสาธารณสุข. แผนยุทธศาสตร์ชาติระยะ 20 ปี (พ.ศ. 2560 - 2579) ด้านสาธารณสุข ฉบับปรับปรุง ครั้งที่ 2 (พ.ศ.2561). พิมพ์ครั้งที่ 1. กรุงเทพมหานคร:กองยุทธศาสตร์และแผนงาน สำนักงานปลัดกระทรวงสาธารณสุข;2561
เชิดชู อริยศรีวัฒนา. เมื่อกระทรวงสาธารณสุขไร้อำนาจ ไร้เงิน ใครคือตัวจริง กุมอำนาจเบ็ดเสร็จ บริการสาธารณสุขไทย[อินเทอร์เน็ต]. (ม.ป.ท.). [เข้าถึงเมื่อ 17 ตุลาคม 2567].เข้าถึงได้จาก : https://thaipublica.org/2011/09/healthcare/
สำนักนโยบายและยุทธศาสตร์. รายงานข้อมูลทรัพยากรสาธารณสุข.นนทบุรี.กระทรวงสาธารณสุข:2564.
รุ่งแสง กนกวุฒิ. ความพึงพอใจของผู้มารับบริการด้านการให้บริการและอาคารสถานที่ กลุ่มงานจิตเวช โรงพยาบาลพุทธชินราชพิษณุโลก:2560.
วิภา หวันแหละ. คุณภาพชีวิตการทำงานของบุคลากรในโรงพยาบาลหาดใหญ่ อำเภอหาดใหญ่ จังหวัดสงขลา. สงขลา:2558.
ไพฑูรย์ สมุทรสินธ. ปัญหาสุขภาพจิตในสถานประกอบอาชีพ. ใน สมชัย บวรกิตติ, โยธิน เบญจวังและปฐสวรรค์ปัญญาเลิศ, บรรณาธิการ. ตำราอาชีวเวชศาสตร์.กรุงเทพมหานคร: เจเอสเคการพิมพ์;2542. หน้า 180 207.
กรมสุขภาพจิต. เผยผลสำรวจ "ปชช บุคลากรแพทย์" เครียดมากขึ้นช่วงผ่อนปรนฯ โควิด 19.[อินเทอร์เน็ต]. (ม.ป.ท.) [เข้าถึงเมื่อ 30 ตุลาคม 2567]. เข้าถึงได้จาก:https://news.trueid. net/detail/no73qGVNn3ro
คณิน จินตนาปราโมทย์, พรชัย สิทธิศรัณย์กุล. สรีรวิทยาความเครียดจากการทำงาน และการแก้ปัญหาเมื่อเผชิญความเครียดในอาชีพบุคลากรทางแพทย์.วารสารทางการแพทย์และวิทยาศาสตร์สุขภาพ 2562. 26(2),112-123.
สำนักงานสาธารณสุขอำเภอเมืองสุรินทร์. ผลการสำรวจข้อมูล Happinometer ปี 2566. เอกสารอัดสำเนา,2566.
ไวพจน์ กุลาชัย, ปฏิพล หอมยามเย็น, เทวุษย์ บริรักษ์สันติกุล. ความสัมพันธ์ระหว่างความเครียดในงานความเหนื่อยล้าในงานและความตั้งใจลาออกจากงาน. วารสารวิชาการ Veridian E –Journal, Silpakorn University ฉบับภาษาไทยสาขามนุษยศาสตร์ สังคมศาสตร์ และศิลปะ 2560. 10(2),959–974.
คริสต์มาส ลิ่มรัตนะกุล. ปัจจัยที่ส่งผลต่อความเครียดในการปฏิบัติงานของบุคลากรสังกัดองค์การบริหารส่วนจังหวัดยะลา. [สารนิพนธ์ รัฐประศาสนศาสตรมหาบัณฑิต]. สงขลา:มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์;2566
ศรีวรรณ ภัทร์สรรพ์พร. ผลของโปรแกรมการส่งเสริมความรอบรู้ด้านสุขภาพจิต ต่อความรอบรู้ด้านสุขภาพจิตและความเครียดของบุคลากรกลุ่มเสี่ยงด้านสุขภาพจิต ศูนย์อนามัยที่ 3 นครสวรรค์. วารสารวิชาการแพทย์และสาธารณสุข เขตสุขภาพที่ 3 2567. 21(3),193-201
พริษฐ์ โพธิ์งาม, ศรีรัตน์ ล้อมพงศ์. ผลของโปรแกรมสติบำบัดออนไลน์ต่อความเครียดและภาวะหมดไฟในการทำงานของพยาบาลวิชาชีพในโรงพยาบาลแห่งหนึ่งในจังหวัดชลบุรี. วารสารสุขภาพจิตแห่งประเทศไทย 2565.30(4),276–285.
ธรรมศักดิ์ สายแก้ว. การพัฒนาโปรแกรมการจัดการความเครียดด้วยตนเองโดยกระบวนการเรียนรู้เชิงประสบการณ์และการสร้างเสริมทักษะชีวิตในการจัดการความเครียดของนักศึกษาสาธารณสุขศาสตร์[ปริญญานิพนธ์ การศึกษาดุษฎีบัณฑิต]. กรุงเทพฯ:มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ;2561
ธันย์สิตา ยอดอ่อน, มุกดา หนุ่ยศรี. ผลของโปรแกรมการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการบริโภคอาหารในผู้ป่วยโรคความดันโลหิตสูง ที่ควบคุมไม่ได้ อำเภอหนองมะโมง จังหวัดชัยนาท. วารสารวิจัยและพัฒนาระบบสุขภาพ 2563.13(2),388-399.
Effect Size Calculator [Internet]. 2021 [cited 2024 Nov 20]. Available from:
https://camel.psyc.vt.edu/models/stats/effect_size.shtml
มณีรัศมิ์ พัฒนสมบัติสุข. การตรวจสอบคุณภาพเครื่องมือวิจัยทางการพยาบาลและสังคมศาสตร์.วารสารเครือข่ายวิทยาลัยพยาบาลและการสาธารณสุขภาคใต้ 2564.8(2),329-343.
กรมสุขภาพจิต กระทรวงสาธารณสุข. แบบประเมินความเครียด กรมสุขภาพจิต (SPST-20)[อินเตอร์เน็ต] 2550. [เข้าถึงเมื่อ 10 พฤศจิการยน 2567]. เข้าถึงจาก : https://kkhos.moph.go.th/kkhos/data_office/SPST20.pdf
ขันชัย ขันทะชา. ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับความเครียดของบุคลากรทางการแพทย์ในโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล จังหวัดนครพนม ในสถานการณ์การระบาด โรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 (COVID-19). วารสารวิจัยและพัฒนาระบบสุขภาพ 2565. 15(2),285-299.
มณี ประเสริฐบุญชัย. ความเครียดและพฤติกรรมการจัดการความเครียดของบุคลากรทางการแพทย์ในโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดสงขลาในช่วงสถานการณ์การระบาดของโรคโควิด 19. วารสารวิชาการกรมสนับสนุนบริการสุขภาพ. 2566;19(1):19-28.
ธีระพล ปัญนาวี และ วริสรา ลุวีระ. ความเครียดของเจ้าหน้าที่สาธารณสุขที่ปฏิบัติงานในโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล จังหวัดหนองบัวลำภู. วารสารการพัฒนาสุขภาพชุมชน มหาวิทยาลัยขอนแก่น. 2559;4(2):185-197.
กรมสุขภาพจิต. ภาระงานที่หนักหนา ต้นเหตุปัญหาสุขภาพจิต [อินเทอร์เน็ต]. นนทบุรี: กรมสุขภาพจิต; 2565 [เข้าถึงเมื่อ 16 เม.ย. 2568]. เข้าถึงได้จาก: https://dmh.go.th/news-dmh/view.asp?id=31530
กัญญาวีณ์ โมกขาว, วรพนิต ศุกระแพทย์, วลัยนารี พรมลา. ผลของโปรแกรมการจัดการความเครียดต่อระดับความเครียดและความสามารถในการจัดการความเครียดของนักศึกษาพยาบาล. วารสารพยาบาลทหารบก. 2564;22(2):355-363
