ปัจจัยทำนายคุณภาพชีวิตของผู้ดูแลผู้สูงอายุที่มีภาวะสมองเสื่อม
คำสำคัญ:
คุณภาพชีวิต, ปัจจัยทำนาย, ผู้ดูแล, ผู้สูงอายุที่มีภาวะสมองเสื่อมบทคัดย่อ
ภาวะสมองเสื่อมในผู้สูงอายุเป็นภาวะที่ต่อเนื่องและเรื้อรัง ส่งผลต่อคุณภาพชีวิตของผู้ดูแล การศึกษาปัจจัยทำนายคุณภาพชีวิตของผู้ดูแลผู้สูงอายุที่มีภาวะสมองเสื่อมทำให้ทราบแนวทางในการช่วยเหลือผู้ดูแลกลุ่มดังกล่าว การวิจัยครั้งนี้เป็นการวิจัยหาความสัมพันธ์เชิงทำนาย มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาปัจจัยทำนายคุณภาพชีวิตของผู้ดูแลผู้สูงอายุที่มีภาวะสมองเสื่อม ได้แก่ ภาระของผู้ดูแล แรงสนับสนุนทางสังคม และภาวะซึมเศร้าของผู้ดูแลผู้สูงอายุที่มีภาวะสมองเสื่อม โดยใช้แนวคิดคุณภาพชีวิตขององค์การอนามัยโลก (The WHOQOL Group, 1997) ร่วมกับการทบทวนเอกสารทางวิชาการและงานวิจัยที่เกี่ยวข้อง กลุ่มตัวอย่างเป็นผู้ดูแลผู้สูงอายุที่มีภาวะสมองเสื่อมที่เข้ารับการรักษาที่คลินิกความจำ แผนกผู้ป่วยนอก โรงพยาบาลประสาท จังหวัดเชียงใหม่ คัดเลือกตามคุณสมบัติที่กำหนดจำนวน 158 ราย เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัยประกอบด้วย แบบสอบถามข้อมูลส่วนบุคคลของผู้ดูแลผู้สูงอายุที่มีภาวะสมองเสื่อม แบบวัดคุณภาพชีวิตขององค์การอนามัยโลกชุดย่อ 26 ตัวชี้วัด ฉบับภาษาไทย (World Health Organization Quality of life assessment instrument: WHOQOL – BREF – THAI ) แบบวัดภาระในการดูแลของผู้ดูแลผู้ป่วยโรคเรื้อรังของซาริท (Zarit Burden Interview) ฉบับภาษาไทย แบบสัมภาษณ์การสนับสนุนทางสังคม และแบบประเมินภาวะซึมเศร้าของเบ็ค (The Beck depression Inventory) ฉบับภาษาไทย วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้สถิติพรรณนา สถิติสหสัมพันธ์เชิงอันดับของเพียร์สัน และสถิติการวิเคราะห์ถดถอยพหุคุณแบบขั้นตอนผลการศึกษาพบว่า
- คุณภาพชีวิตโดยรวมของกลุ่มตัวอย่างอยู่ในระดับดี ("X" ̅ = 102.38, S.D. = 14.93) ในขณะที่ภาระของผู้ดูแลโดยรวมอยู่ในระดับต่ำ ("X" ̅ = 20.33, S.D. = 13.07) แรงสนับสนุนทางสังคมโดยรวมอยู่ในระดับสูง ("X" ̅ = 135.45, S.D. = 19.33) และภาวะซึมเศร้าโดยรวมอยู่ในระดับปกติ ("X" ̅= 7.03, S.D. = 4.21)
- แรงสนับสนุนทางสังคมมีความสัมพันธ์ทางบวกในระดับสูงกับคุณภาพชีวิตอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .01 (r = .845) ภาระของผู้ดูแลและภาวะซึมเศร้ามีความสัมพันธ์เชิงลบในระดับสูงกับคุณภาพชีวิตอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .01 (r = -.808 และ r = -.847 ตามลำดับ)
- แรงสนับสนุนทางสังคมและภาวะซึมเศร้าสามารถร่วมกันทำนายคุณภาพชีวิตของผู้ดูแลผู้สูงอายุที่มีภาวะสมองเสื่อมได้ร้อยละ 76.6 ที่ระดับนัยสำคัญทางสถิติ .001 โดยแรงสนับสนุนทางสังคมเป็นปัจจัยที่สามารถทำนายคุณภาพชีวิตของผู้ดูแลได้ร้อยละ 72.9 ขณะที่ภาวะซึมเศร้าสามารถร่วมทำนายได้ร้อยละ 76.6 ส่วนภาระของผู้ดูแลไม่สามารถร่วมทำนายคุณภาพชีวิตของผู้ดูแลผู้สูงอายุที่มีภาวะสมองเสื่อม
ผลการวิจัยครั้งนี้ สามารถบ่งบอกความต้องการช่วยเหลือของผู้ดูแลผู้สูงอายุที่มีภาวะสมองเสื่อม และเป็นแนวทางในการพัฒนารูปแบบการดูแลและส่งเสริมคุณภาพชีวิตในผู้ดูแลผู้สูงอายุที่มีภาวะสมองเสื่อมได้
เอกสารอ้างอิง
ทีปประทิน สุขเขียว. (2543). การสนับสนุนทางสังคมกับภาระของผู้ดูแลผู้ป่วยจิตเภท (วิทยานิพนธ์พยาบาลศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาสุขภาพจิตและการพยาบาลจิตเวช). บัณฑิตวิทยาลัย, มหาวิทยาลัยเชียงใหม่.
เฟื่องฟ้า สีสวย. (2550). คุณภาพชีวิตของผู้ดูแลผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมอง โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์ (วิทยานิพนธ์วิทยาศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาสุขภาพจิต). บัณฑิตวิทยาลัย, จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
มุกดา ศรียงค์. (2522). แบบประเมินภาวะซึมเศร้าของเบ็ค (Beck Depression Inventory IA [BDI-IA]). กรุงเทพฯ: คณะศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยรามคำแหง.
วรรณนภา ด่านธรวานิช, ดาราวรรณ ต๊ะปินตา และ ขวัญพนม ธนนมไทย. (2553). ภาวะซึมเศร้าและปัจจัยที่เกี่ยวข้องในผู้ดูแลเด็กบกพร่องทางสติปัญญา. พยาบาลสาร, 37(1), 129-140.
วันเพ็ญ อึ้งวัฒนศิริกุล. (2550). ปัจจัยทํานายคุณภาพชีวิตของญาติผู้ดูแลผู้ที่เป็นมะเร็งที่ได้รับการรักษาด้วยเคมีบําบัด (วิทยานิพนธ์วิทยาศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาการพยาบาลผู้ใหญ่). บัณฑิตวิทยาลัย, มหาวิทยาลัยมหิดล.
ศิรินภา นันทพงษ์. (2542). การสนับสนุนทางสังคมของผู้ดุแลผู้ป่วยจิตเภท (วิทยานิพนธ์ พยาบาลศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาสุขภาพจิตและการพยาบาลจิตเวช)). บัณฑิตวิทยาลัย, มหาวิทยาลัยเชียงใหม่.
ศิริพรรณ ปิติมานะอารี. (2550). ปัจจัยทำนายคุณภาพชีวิตของญาติผู้ดูแลผู้ป่วยมะเร็งที่ได้รับการรักษาด้วยการผ่าตัด (วิทยานิพนธ์วิทยาศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาการพยาบาลผู้ใหญ่).
บัณฑิตวิทยาลัย, มหาวิทยาลัยมหิดล.
สถาบันประสาทวิทยา. (2551). แนวทางปฏิบัติภาวะสมองเสื่อม. นนทบุรี: กระทรวงสาธารณสุข.
สรยุทธ วาสิกกานนท์. (2547). โรคซึมเศร้า. ใน พิเชษฐ อุดมรัฐ (บรรณาธิการ), ระบาดวิทยาของปัญหาสุขภาพจิต และโรคทางจิตเวชในประเทศไทย. สงขลา: ลิมบราเดอร์.
สมศักดิ์ ชุณหรัศมิ์. (2553). สถานการณ์ผู้สูงอายุไทย พ.ศ. 2552. กรุงเทพฯ: มูลนิธิสถาบันวิจัยและพัฒนาผู้สูงอายุไทย (มส.ผส.).
สุวัฒน์ มหัตนิรันดร์กุล, วนิดา พุ่มไพศาลชัย, กรองจิตต์ วงศ์สุวรรณ, วิระวรรณ ตันติพิวัฒนสกุล, และ ราณี พรมานะจิรังกุล. (2540). เปรียบเทียบแบบวัดคุณภาพชีวิตขององค์การอนามัยโลกชุด 100 ตัวชี้วัด และ 24 ตัวชี้วัด. เชียงใหม่: โรงพยาบาลสวนปรุง.
อรรถสิทธิ์ เวชชาชีวะ. (2546). คลินิกเวชปฏิบัติปริทัศน์: ภาวะสมองเสื่อม. วารสารคลินิก, 19(6), 473-477.
Alzheimer’s Association. (2012). 2012 Alzheimer’s disease fact and figures. Alzheimer’s & Dementia, 8(2), 131-68. doi:10.1016/j.jalz.2012.02.001
Burke, M., & Flasherty, M. J. (1993). Coping strategies and health of elderly arthritis women. Journal of Advanced Nursing, 18(1), 7-13.
Burns, N., & Grove, S. K.. (2009). The practice of nursing research: Appraisal, synthesis, and generation of evidence (6th ed.). Missouri: Saunders.
Coen, R. F., O’Boyle, C. A., Coakley, D., & Lawlor, B. A. (2002). Individual quality of life factors distinguishing low-burden and high-burden caregivers of dementia patients. Dementia Geriatric Cognitive Disorders, 13(3), 164-170.
Kespichayawattana , J. (1999). Katanyu katavedi and caregiving for frail elderly parents: The perspectives of Thai families in metropolitan Bangkok, Thailand. School of Nursing: Oregon Health Sciences.
Polit, D. F., & Beck, C. T. (2004). Nursing research: Principle and methods (7th ed.). Philadelphia: Lippincott Williams & Wilkins.
Takai, M., Takahashi, M., Iwamitsu, Y., Oishi, S., & Miyaoka, H. (2011). Subjective experiences of family caregivers of patients with dementia as predictive factors of quality of life. Psychogeriatric, 11(2), 98-104. doi:10.1111/j.1479-8301.2011.00354.x
Thomas, P., Lalloue, F., Preux, P., Hazif-Thomas, C., Pariel, S., Inscale, R., . . . Clement, J. P. (2006). Dementia patients caregivers quality of life: the pixel study. International Journal of Geriatric Psychiatry, 21(1), 50-56.
The WHOQOL Group. (1996). WHOQOL-BREF introduction, scoring and generic version of assessment, field trail version. Geneva: World Health Organization.
The WHOQOL Group. (1997). WHOQOL measuring quality of life. Retrieved from http://www.who.int/mental_health/media/68.pdf
Translated Thai Referances
Toonsiri, C., Sunsern, R., and Lawang, W. (2011). Development of the burden interview for caregivers of patients with chronic illness. Journal of Nursing and Education, 4(1), 62- 75. (in Thai)
Sukkeo, T. (2000). Social support and burden among caregivers of the Schizophrenic patients. (Master’s thesis). Chiang Mai University, Faculty of Nursing. (in Thai)
Seesuay, F. (2007). Quality of life of caregivers in patients with stroke at King Chulalongkorn Memorial Hospital. (Master’s thesis). Chulalongkorn University, Faculty of Medicine. (in Thai)
Sriyong, M. (1979). The Beck Depression Inventory-Thai version. (BDI-Thai version). Bankok : Ramkhamhaeng University, Facalty of Education. (in Thai)
Dantanawanich, W., Thapinta, D., and Thummathai, K. (2010). Depression and related factors among caregivers of children with intellectual disability. Nursing Journal, 37(1), 129- 140. (in Thai)
Ungwattansirikul, W. (2010). Predicted factors of quality of life in family caregiver of person with cancer receiving chemotherapy. (Master’s thesis). Mahidol University, Faculty of Nursing. (in Thai)
Nuntapong, S. (1999). Social support of caregivers of Schizophrenic patients. (Master’s thesis). Chiang Mai University, Faculty of Nursing. (in Thai)
Pitimana-aree, S. (2010). Predicted factors of quality of life in family caregivers of surgical oncology patients. (Master’s thesis). Mahidol University, Faculty of Nursing. (in Thai)
Prasat Neurological Institute. (2011). Clinical practice guideline for dementia. Nonthaburi : Ministry of Public health. (in Thai)
Wasignanon, S. (2004). Depression in Udomrat, P. (Ed.), Epidemiology of Mental health problems Psychiatric disorder in Thailand. Songkhla: Lim Brader. (in Thai)
Chunharas, S. (2010). Situation of the Thai elderly 2009. Bankok: Foundation of Thai Gerontology Research and Development institute. (in Thai)
Mahatnirankul, S., Pumpisanchai, V., Wongsuwan, K., Tuntipivatanakul, W., and Pornmanarang, W. (1998). Comparison of the WHOQOL-100 and the WHOQOL-BREF (26 items). Chiang Mai: Suanprung Hospital. (in Thai)
Vejjajiva, A. (2003). Clinical practice: Dementia. Clinic, 19(6), 473-477. (in Thai)
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
บทความที่ได้รับการตีพิมพ์เป็นลิขสิทธิ์ของวารสารพยาบาลสาร
ข้อความที่ปรากฏในบทความแต่ละเรื่องในวารสารวิชาการเล่มนี้เป็นความคิดเห็นส่วนตัวของผู้เขียนแต่ละท่านไม่เกี่ยวข้องกับมหาวิทยาลัยเชียงใหม่ และคณาจารย์ท่านอื่นๆในมหาวิทยาลัยฯ แต่อย่างใด ความรับผิดชอบองค์ประกอบทั้งหมดของบทความแต่ละเรื่องเป็นของผู้เขียนแต่ละท่าน หากมีความผิดพลาดใด ๆ ผู้เขียนแต่ละท่านจะรับผิดชอบบทความของตนเองแต่ผู้เดียว
