ปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อพฤติกรรมการดูแลเท้าในชีวิตประจำวันของผู้ที่เป็นโรคเบาหวาน ที่มีภาวะเส้นประสาทส่วนปลายเสื่อมในชุมชน

บทคัดย่อ

           ภาวะเส้นประสาทส่วนปลายที่เท้าเสื่อมในผู้ที่เป็นโรคเบาหวานเป็นปัจจัยเสี่ยงที่ทำให้เกิดแผลที่เท้า การปฏิบัติพฤติกรรมการดูแลเท้าในชีวิตประจำวันขึ้นอยู่กับปัจจัยหลายประการ ทั้งปัจจัยส่วนบุคคลและปัจจัยทางด้านครอบครัว การวิจัยแบบหาความสัมพันธ์เชิงทำนายนี้ใช้กรอบแนวคิดแบบแผนความเชื่อด้านสุขภาพของ เบคเกอร์ และ โรเซนสต๊อก มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษา 1) พฤติกรรมการดูแลเท้าในชีวิตประจำวันของผู้ที่เป็นโรคเบาหวานที่มีภาวะเส้นประสาทส่วนปลายเสื่อม 2) ความสัมพันธ์ระหว่างการรับรู้โอกาสเสี่ยงในการถูกตัดเท้า การรับรู้ความรุนแรงในการถูกตัดเท้า การรับรู้ประโยชน์ของการดูแลเท้า การรับรู้อุปสรรคของการดูแลเท้า ความตระหนักของภาวะเส้นประสาทส่วนปลายเสื่อม การได้รับคำแนะนำเรื่องการดูแลเท้าจากบุคลากรสุขภาพในชุมชน ความรู้เรื่องการดูแลเท้า ระดับของภาวะเส้นประสาทส่วนปลายเสื่อม การรับรู้สมรรถนะแห่งตนในการดูแลเท้า และการสนับสนุนจากครอบครัว กับพฤติกรรมการดูแลเท้าในชีวิตประจำวัน และ 3) อำนาจการทำนายพฤติกรรมการดูแลเท้าในชีวิตประจำวันของผู้ที่เป็นโรคเบาหวานที่มีภาวะเส้นประสาทส่วนปลายเสื่อมของปัจจัยดังกล่าวข้างต้น กลุ่มตัวอย่าง คือ ผู้ที่เป็นโรคเบาหวานชนิดที่ 2 ที่มีภาวะเส้นประสาทส่วนปลายเสื่อม ที่เป็นผู้ป่วยนอกของโรงพยาบาลสารภี จำนวน 118 คน เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย ประกอบด้วย ข้อมูลทั่วไป แบบสอบถามพฤติกรรมการดูแลเท้าในชีวิตประจำวัน แบบสอบถามความรู้เกี่ยวกับการดูแลเท้า แบบสอบถามความเชื่อด้านสุขภาพเกี่ยวกับการดูแลเท้า แบบสอบถามความมั่นใจในการดูแลเท้าด้วยตนเอง และแบบสอบถามการสนับสนุนจากครอบครัว เครื่องมือได้รับการตรวจสอบความตรงตามเนื้อหาจากผู้เชี่ยวชาญ มีค่าดัชนีความตรงตามเนื้อหาอยุ่ระหว่าง 0.81 - 1.00 และมีความสอดคล้องภายในของเนื้อหาอยู่ระหว่าง 0.81 - 0.90 สถิติที่ใช้ในการวิเคราะห์ข้อมูล ได้แก่ สถิติเชิงพรรณา สถิติ Spearman’s rho correlation สถิติ Mann - Whitney U test และสถิติ logistic regression
         ผลการวิจัยพบว่า
         1. พฤติกรรมการดูแลเท้าในชีวิตประจำวัน กลุ่มตัวอย่างมีคะแนนรวมค่อนข้างสูงอยู่ระหว่าง 13 - 36 ("X" ̅ = 29.72, SD = 4.50)
           2. การรับรู้โอกาสเสี่ยงในการถูกตัดเท้า การรับรู้อุปสรรคของการดูแลเท้า ความรู้เรื่องการดูแลเท้า การรับรู้สมรรถนะแห่งตนในการดูแลเท้า และการสนับสนุนจากครอบครัวมีความสัมพันธ์กับพฤติกรรมการดูแลเท้าอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (r = 0.243, p < 0.01; r = -0.249, p < 0.01; r = 0.193,p < 0.05; r = 0.289, p < 0.01; r = 0.191, p < 0.05 ตามลำดับ) นอก จากนี้การได้รับหรือไม่ได้รับคำแนะนำเรื่องการดูแลเท้าจากบุคลากรสุขภาพในชุมชนมีผลต่อพฤติกรรมการดูแลเท้าในชีวิตประจำวันแตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (U = 846 , p < 0.05)
          3. การได้รับคำแนะนำเรื่องการดูแลเท้าจากบุคลากรสุขภาพและการรับรู้โอกาสเสี่ยงในการถูกตัดเท้าสามารถทำนายพฤติกรรมการการดูแลเท้าในชีวิตประจำวันของผู้ที่เป็นโรคเบาหวานที่มีภาวะเส้นประสาทส่วนปลายเสื่อมได้ (OR = 6.57, 95% CI = 2.19 - 19.74) และ (OR = 2.06, 95% CI =1.14 - 3.72) ตามลำดับ
          ผลการวิจัยครั้งนี้สามารถใช้เป็นแนวทางสำหรับบุคลากรทางด้านสุขภาพ และผู้ที่มีหน้าที่กำหนดนโยบายสาธารณสุขทั้งในระดับท้องถิ่นและระดับชาติในการออกแบบการจัดบริการสุขภาพเพื่อส่งเสริมการปฏิบัติพฤติกรรมการดูแลเท้าในชีวิตประจำวันผู้ที่เป็นโรคเบาหวานที่มีภาวะเส้นประสาทส่วนปลายที่เท้าเสื่อมในชุมชน