การวิจัยเอกสารวิเคราะห์สถานการณ์อุบัติภัยสารเคมีของประเทศไทย พ.ศ.2560-2565

บทคัดย่อ

บทนำ: การวิจัยเอกสารเป็นวิธีการวิจัยที่ใช้ข้อมูลจากเอกสารหรือแหล่งข้อมูลที่มีอยู่แล้ว เพื่อศึกษาวิเคราะห์และสรุปผลเกี่ยวกับหัวข้อที่ต้องการค้นคว้า การศึกษานี้จะได้วิเคราะห์แนวโน้มและสถานการณ์ของอุบัติภัยสารเคมีที่เกิดขึ้นตั้งแต่ปี พ.ศ.2560 - พ.ศ.2565 ของประเทศไทย วัตถุประสงค์: เพื่อทราบประเภทของสารเคมีและกิจกรรมที่เกี่ยวข้องกับอุบัติภัยสารเคมี ให้ข้อเสนอแนะทิศทางที่ควรจะเป็นในการกำหนดภาพอนาคตหรือภาพที่พึงประสงค์ วิธีการศึกษา:  การรวบรวมข้อมูลสามารถหาได้จากหลายแหล่งที่มีข้อมูลน่าเชื่อถือและครบถ้วน ได้แก่ กรมควบคุมโรค กรมโรงงานอุตสาหกรรม กรมป้องกันและบรรเทาสาธารณภัย กรมควบคุมมลพิษ ซึ่งหน่วยงานแต่ละแห่ง มีการรวบรวมจากการปฏิบัติงานและการรับแจ้งเหตุการณ์ด้านอุบัติภัยสารเคมีและมีการจัดทำเป็นสถิติอย่างต่อเนื่องรวมทั้งเผยแพร่บนเว็บไซต์ กับทั้งยังมีวารสารวิชาการ ข่าวและรายงานเหตุการณ์ รายงานการศึกษาและวิจัยในอดีตและอื่นๆ ผลการศึกษา: จากการสังเคราะห์ในรอบ 6 ปี พบว่าอุบัติภัยสารเคมีมีเกิดขึ้นทุกปีด้วยจำนวนครั้งที่มากขึ้นในบางสาเหตุและลดลงในบางสาเหตุเช่นในช่วงแรกของเวลาเป้าหมาย เกิดจากไฟไหม้ สารเคมีรั่วไหล วัสดุที่ทำให้เกิดเหตุมากที่สุดคือพลาสติก/ยาง/โฟม และช่วงสองปีหลังเกิดไฟไหม้ในบ่อขยะมากขึ้น สถานที่เกิดอุบัติภัยสารเคมีพบว่า เป็นการเกิดไฟไหม้จากโรงงานอุตสาหกรรมจังหวัดชลบุรี เป็นจังหวัดที่มีเหตุการณ์อุบัติภัยสารเคมีเกิดขึ้นทุกปี  พ.ศ.2564 มีเกิดขึ้นในกรุงเทพมหานคร ถึง 4 ครั้ง พ.ศ.2565 พบการลักลอบทิ้งกากอุตสาหกรรม 10 ครั้งและปล่อยน้ำเสีย 22 ครั้ง ส่วนใหญ่อยู่ในพื้นที่อุตสาหกรรมที่หนาแน่น เช่น ระเบียงเศรษฐกิจพิเศษภาคตะวันออก (EEC) บทสรุป: พบว่าการวิเคราะห์สถานการณ์ต้องใช้ความรู้ทางด้านเทคนิควิชาการและการสื่อสารกับสาธารณชนการประเมินสถานการณ์ต้องใช้บทเรียนจากประสบการณ์ในอดีตต้นเหตุสำคัญของการเกิดอุบัติภัยสารเคมีมาจากความด้อยประสิทธิภาพของระบบการจัดการความปลอดภัย การพัฒนามาตรการป้องกันและจัดการอุบัติภัยสารเคมีอย่างเป็นระบบ พร้อมทั้งเพิ่มความเข้มงวดในการบังคับใช้กฎหมายและการเฝ้าระวังจะช่วยป้องกันผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมและสุขภาพของประชาชน บทเรียนที่ได้รับ พบว่าการจัดทำรายงานการสอบสวนอุบัติภัยยังคงเป็นสิ่งจำเป็นและเป็นประโยชน์ที่หน่วยงานที่เกี่ยวข้องแต่ละแห่งควรดำเนินการอย่างต่อเนื่อง แต่สิ่งสำคัญที่จะต้องเร่งสร้างให้เกิดขึ้นคือการสนับสนุนให้เกิดการบูรณาการข้อมูลและประสบการณ์ ในการสอบสวนอุบัติภัยระหว่างหน่วยงานภาครัฐและผู้ประกอบการภาคเอกชน ที่เป็นผู้ผลิตและผู้ใช้หลักสารเคมีเหล่านั้น และประเด็นสำคัญหลักคือการเฝ้าระวังอุบัติภัยจากสารเคมี โดยชุมชน เพื่อให้ชุมชนซึ่งเป็นผู้ที่อาจจะได้รับผลกระทบจากเหตุการณ์อุบัติภัยที่เกิดขึ้นรับรู้ข้อมูลที่เหมาะสมและ เป็นการส่งเสริมการมีส่วนร่วมของชุมชนในการทำหน้าที่เฝ้าระวังอันตรายและช่วยแจ้งเบาะแสด้วยการจัดอบรมหรือสัมมนาให้กับหน่วยงานท้องถิ่นและชุมชนในพื้นที่เสี่ยง