การศึกษาภูมิปัญญาท้องถิ่นด้านการบำบัดรักษาโรคในจังหวัดศรีสะเกษ
คำสำคัญ:
ภูมิปัญญาท้องถิ่น , การบำบัดโรค , สุขภาพ, สมุนไพรบทคัดย่อ
บทนำ: การใช้ภูมิปัญญาท้องถิ่นเป็นการรักษาทางเลือกที่มีหลากหลายวิธี ซึ่งให้การรักษาด้วยทรัพยากรที่มีในพื้นที่โดยหมอพื้นบ้านที่มีประสบการณ์การรักษามานาน วัตถุประสงค์: ศึกษาองค์ความรู้เกี่ยวกับภูมิปัญญาท้องถิ่นด้านการบำบัดรักษาโรคในเขตจังหวัดศรีสะเกษ วิธีการศึกษา: การวิจัยเชิงคุณภาพ ผู้ให้ข้อมูลเป็นหมอพื้นบ้านในเขตจังหวัดศรีสะเกษ จำนวน 25 คน เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัยคือนักวิจัยและแนวทางการสัมภาษณ์เชิงลึกกึ่งโครงสร้าง เก็บข้อมูลโดยการสัมภาษณ์เชิงลึก การสังเกตแบบมีส่วนร่วมและไม่มีส่วนร่วม วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้วิธีการวิเคราะห์เนื้อหาแบบวิเคราะห์สถานการณ์โดยไม่อิงทฤษฎี ผลการศึกษา: องค์ความรู้เกี่ยวกับภูมิปัญญาท้องถิ่น แบ่งได้เป็น 6 กลุ่ม ดังนี้ 1) แหล่งที่มาของความรู้และการสืบทอดภูมิปัญญาท้องถิ่น 2) ภูมิปัญญาด้านสมุนไพรในการบำบัดรักษาโรค แบ่งตามกลุ่มอาการได้ 12 กลุ่ม 3) การรักษาโรคด้วยวิธีการเป่า 4) ข้อควรปฏิบัติของผู้เข้ารับการรักษากับหมอพื้นบ้าน 5) แนวปฏิบัติยึดถือของการเป็นหมอพื้นบ้าน และ 6) ปัญหาและอุปสรรคของการถ่ายทอดองค์ความรู้สู่คนรุ่นหลัง บทสรุป: การรักษาโรคโดยใช้ภูมิปัญญาท้องถิ่นยังเป็นที่นิยมเนื่องจากการรักษาไม่ยุ่งยาก ผลข้างเคียงน้อย ค่าใช้จ่ายน้อย และได้รับความทุกข์ทรมานจากการรักษาน้อยกว่า จึงเป็นการรักษาทางเลือกที่ควรพิจารณาในการบูรณาการเข้ากับแผนการรักษาสมัยใหม่อย่างเหมาะสม
Downloads
เอกสารอ้างอิง
คณะกรรมการพัฒนาภูมิปัญญาท้องถิ่นด้านสุขภาพแห่งชาติ. ยุทธศาสตร์การพัฒนาภูมิปัญญาไท สุขภาพไท ฉบับที่ 3 (พ.ศ. 2560 - 2564). กรุงเทพฯ: อุษาการพิมพ์; 2560.
สถาบันวิจัยระบบสาธารณสุข (HSRI). แผนยุทธศาสตร์ทศวรรษพัฒนาระบบบริการปฐมภูมิ พ.ศ. 2559-2569. จาก: https://kb.hsri.or.th/dspace/bitstream/handle/11228/44 11/hs2236.pdf?sequence=3&isAllowed=y. เมื่อวันที่ 12 กุมภาพันธ์ 2568
Department of Development of Thai Traditional and Alternative Medicine Ministry of Public Health. (2015). Hospital Model of Thai traditional medicine: a model of service system development. Kaomai Journal NHSO. 8, 10–11.
สถาบันวิจัยรุกขเวช มหาวิทยาลัยมหาสารคาม. ภูมิปัญญาท้องถิ่น. จาก: http://walai.msn. ac.th/walai/local%20wisdom.php. เมื่อวันที่ 10 กันยายน 2564.
Musleh MH. What is local wisdom? University of Anbar. https://www.research gate.net/post/What-is-local-wisdom/. Accessed September 9, 2021
คณะกรรมการสุขภาพแห่งชาติ. ประกาศคณะกรรมการสุขภาพแห่งชาติ เรื่องธรรมนูญว่าด้วยระบบสุขภาพแห่งชาติ พ.ศ.2552. ราชกิจจานุเบกษา. 2552;126(ตอนพิเศษ 175ง).
สัญญา เคณาภูมิ. การสร้างกรอบแนวคิดการวิจัยโดยใช้ทฤษฎีจากฐานราก. วารสารวิจัยและพัฒนาวลัยอลงกรณ์ ในพระบรมราชูปถัมภ์. 2558; 10(3): 93-103.
Hsieh H-F, Shannon SE. Three Approaches to Qualitative Content Analysis. Qualitative Health Research. 2005;15(9):1277-1288. doi:10.1177/10497323052 76687
เอกศักดิ์ เฮงสุโข และวิสิทธิ์ มะณี. รูปแบบการสืบทอดภูมิปัญญาท้องถิ่นด้านการบำบัดรักษาโรคและการใช้ประโยชน์จากสมุนไพร.วารสารศึกษาศาสตร์ มมร. 2561; 6(1):278-293.
เพ็ญนภา ทิพย์สุราษฎร์. การศึกษาพืชสมุนไพรท้องถิ่นละภูมิปัญญาด้านการใช้พืชสมุนไพร กรณีศึกษา: กรณีศึกษาอุทยานแห่งชาติแก่งกรุง จังหวัดสุราษฎร์ธานี. [วิทยานิพนธ์ปริญญาตรี]. สงขลา: มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์; 2559.
จรินทร์ธร ฟักคำ, สรรใจ แสงวิเชียร, ศุภะลักษณ์ ฟักคำ. การดูแลสุขภาพด้วยภูมิปัญญาท้องถิ่นในเขตพื้นที่อำเภอหล่มสัก จังหวัดเพชรบูรณ์. วารสารหมอยาไทยวิจัย. 2564;7(2):125-136.
ปิยะนุช เหลืองาม, วีระนุช แยมยิ้ม. แนวทางการอนุรักษ์ภูมิปัญญาการใช้ประโยชน์พืชสมุนไพรท้องถิ่นบ้านนาป่านาหมาด ตำบลเขาแก้ว อำเภอเชียงคาน จังหวัดเลย. วารสาร มจร อุบลปริทรรศน์. 2567;12(1):971-982.
สุนทรี จีนธรรม, จีรภัทร์ อัฐฐิศิลป์เวท และปัณณ์รภัส ถกลภักดี. ภูมิปัญญาท้องถิ่นการใช้ประโยชน์จากพืชสมุนไพรในชุมชนตำบลบ่อเงิน อำเภอลาดหลุมแก้ว จังหวัดปทุมธานี. วารสารบัณฑิตศึกษา มหาวิทยาลัยราชภัฏไลยอลงกรณ์ ในพระบรมราชูปถัมภ์. 2562;13(3):137-148.
จิรัชญา เหล่าคมพฤฒาจารย์, ธิติรัตน์ เหล่าคมพฤฒาจารย์, วิภาดา กาญจนสิทธิ์, ณิชา ว่องไว. ภูมิปัญญาท้องถิ่นด้านสุขภาพ: บูรณาการสู่การจัดการเรียนรู้ในการดูแลมารดาหลังคลอด. วารสารศูนย์อนามัยที่ 9. 2566;17(2):618-621.
Artiyasa M, Nashrul M. Exploring Local Wisdom: The Experience of Using Traditional Herbal Medicine in Treating Diseases among Rural Communities. PhytoCare: Journal of Pharmacology and Natural Remedies. 2025;1(1):10-12. https://journals.ai-mrc.com/phytocare/article/view/49/55.
Hasymi Y. Exploration of the Experience of Using Herbal Medicine in the Treatment of Chronic Diseases: A Phenomenological Approach to Patients' Perceptions of Effectiveness, Safety, and the Mechanisms of Action of Natural Compounds. PhytoCare: Journal of Pharmacology and Natural Remedies. 2025 Jan;1(1): https://journals.ai-mrc.com/phytocare /article/view/52/57.
พิชชานันท์ เธียรทองอินทร์, เพ็ญพักตร์ สิมาทอง, ศศิวิมล ผลงาม, กนกกร ปิดทอง. ภูมิปัญญาการใช้สมุนไพรในการรักษาโรคไข้หมากไม้: กรณีศึกษาหมอพื้นบ้านกลุ่มชาติพันธุ์ในจังหวัดศรีสะเกษ. วารสารสาธารณสุขและวิทยาศาสตร์สุขภาพ. 2564;4(2):159-175.
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
ลิขสิทธิ์ (c) 2025 ราชวิทยาลัยจุฬาภรณ์

อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
บทความที่ได้รับการตีพิมพ์เป็นลิขสิทธิ์ของราชวิทยาลัยจุฬาภรณ์
ข้อความที่ปรากฏในบทความแต่ละเรื่องในวารสารวิชาการเล่มนี้เป็นความคิดเห็นส่วนตัวของผู้เขียนแต่ละท่านไม่เกี่ยวข้องกับราชวิทยาลัยจุฬาภรณ์ และคณาจารย์ท่านอื่น ในราชวิทยาลัยฯ แต่อย่างใด ความรับผิดชอบองค์ประกอบทั้งหมดของบทความแต่ละเรื่องเป็นของผู้เขียนแต่ละท่าน หากมีความผิดพลาดใด ๆ ผู้เขียนแต่ละท่านจะรับผิดชอบบทความของตนเองแต่ผู้เดียว