การพัฒนารูปแบบการทำงานของพยาบาลชุมชน ตำบลม่วงคำ อำเภอพาน จังหวัดเชียงราย

บทคัดย่อ

การวิจัยเชิงปฏิบัติการนี้มีวัตถุประสงค์ เพื่อศึกษารูปแบบการทำงานของพยาบาลชุมชน ตำบลม่วงคำ ในพื้นที่ อำเภอพาน จังหวัดเชียงราย ผู้เข้าร่วมวิจัยมีจำนวนทั้งสิ้น 130 คน โดยเป็นกลุ่มผู้นำชุมชน จำนวน 18 คน เป็นกลุ่มผู้ป่วยที่ต้องดูแลที่บ้าน และกลุ่มผู้ดูแลผู้ป่วยที่บ้านจำนวน 63 คน กลุ่มผู้ปฏิบัติงานที่เป็นพยาบาล และอาสาสมัครสาธารณสุข รวม 46 คน และกลุ่มนักวิจัยจำนวน 3 คน เครื่องมือที่ใช้เป็นแนวทางการประชุมแบบประเมิน และแบบสอบถาม ขั้นตอนการดำเนินการมีสามขั้นตอน โดยขั้นตอนแรกเป็นการพินิจพิเคราะห์ การรวบรวมข้อมูลพื้นฐาน ขั้นตอนที่ 2 การคิดวิเคราะห์ การประชุมทีมผู้ให้บริการและผู้นำชุมชน ขั้นตอนที่ 3 การปฏิบัติกิจกรรมพัฒนาศักยภาพผู้เกี่ยวข้องในการให้บริการ และการประเมินโครงการวิจัยกลุ่มผู้เกี่ยวข้อง ข้อมูลที่ได้นำมาวิเคราะห์ข้อมูลด้วยการวิเคราะห์เชิงเนื้อหา สถิติเชิงพรรณนา และ Kruskal-Wallis test, paired t-test และ Wilcoxon-sign rank test

ผลการศึกษาพบว่า รูปแบบการทำงานของพยาบาลชุมชนตำบลม่วงคำ อำเภอพาน จังหวัดเชียงราย มีองค์ประกอบของรูปแบบคือ 1) ผู้เกี่ยวข้องในชุมชนและสถานบริการ ได้แก่ผู้นำชุมชน ผู้นำอาสาสมัครสาธารณสุข อาสาสมัครชุมชน พยาบาลที่ปฏิบัติงานในชุมชน และญาติผู้ป่วยในชุมชน 2) องค์กร ได้แก่ กลุ่มอาสาสมัครสาธารณสุข กลุ่มพยาบาล องค์กรด้านการเมืองในระดับหมู่บ้านและระดับตำบล และกลุ่มผู้ดูแลผู้ป่วยที่บ้าน 3) กระบวนการทำงาน มีการทำงานทั้งที่ในระดับชุมชนและที่สถานบริการ โดยกระบวนการทำงาน ได้แก่ กิจกรรมการประชุม ผู้เกี่ยวข้องในชุมชนและสถานบริการ การพัฒนาศักยภาพผู้ให้การดูแลผู้ป่วยที่บ้านและญาติ การเยี่ยมบ้านผู้ป่วยในชุมชน และการทบทวนการทำงานในกลุ่มผู้เกี่ยวข้อง โดยประเด็นเป็นการทำงานเยี่ยมบ้าน ความรู้ที่จำเป็นเพื่อดูแลผู้ป่วยที่บ้าน บทเรียนการทำงานที่ผ่านมาและการทำงานในอนาคต ทั้งนี้มีลักษณะการทำงานเป็นการทำงานอย่างไม่เป็นทางการโดยเฉพาะในบ้านของผู้ป่วยในชุมชนใช้การเป็นพี่เลี้ยง ส่วนการทำงานที่เป็นทางการจะเป็นการประชุมร่วมกับองค์การบริหารส่วนตำบล และการจัดฝึกอบรมที่มีกระบวนการทั้งการสอนและการบรรยาย และ 4) การประเมินผลในการทำงานชุมชนมีการติดตามการทำงานของผู้เกี่ยวข้องในองค์กรและกระบวนการทำงาน โดยใช้วิธีการเชิงคุณภาพจะได้ข้อมูลเชิงคุณภาพและเชิงปริมาณ ซึ่งให้ความสำคัญกับลักษณะการทำงานที่เน้นในการประชุม เพื่อถอดบทเรียนและการสำรวจข้อมูลในกลุ่มผู้เกี่ยวข้อง และยังพบว่ารูปแบบที่พัฒนานี้ทำให้คะแนนความพึงพอใจของผู้ดูแลผู้ป่วยที่บ้านความพึงพอใจและแรงจูงใจและขวัญกำลังใจของอาสาสมัครสาธารณสุข และพยาบาลชุมชนเพิ่มขึ้น โดยพบว่า คะแนนความพึงพอใจของอาสาสมัครสาธารณสุขเพิ่มขึ้นอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p-value <0.01) และ แรงจูงใจและขวัญกำลังใจของพยาบาลชุมชนเพิ่มขึ้นอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p-value <0.05)