ความชุกและปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับความไม่ร่วมมือในการใช้ยาในผู้สูงอายุโรคเรื้อรังที่มารับบริการที่ หน่วยบริการปฐมภูมิ อำเภอเมือง จังหวัดฉะเชิงเทรา

บทคัดย่อ

ที่มาของปัญหา: ผู้สูงอายุเป็นผู้ที่มีแนวโน้มที่จะมีโรคเรื้อรังหลายโรค จึงทำให้มีโอกาสใช้ยาหลายขนาน ความไม่ร่วมมือในการใช้ยาในผู้สูงอายุที่มีโรคเรื้อรังเป็นปัญหาสำคัญและสัมพันธ์กับผลลัพธ์ทางคลินิกที่ไม่ดี

วัตถุประสงค์: เพื่อศึกษาความชุกและปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับความไม่ร่วมมือในการใช้ยาในผู้สูงอายุโรคเรื้อรัง

วิธีการศึกษา: เป็นการศึกษาภาคตัดขวางในผู้ป่วยสูงอายุโรคเรื้อรังที่มารับบริการที่หน่วยบริการปฐมภูมิ อำเภอเมือง จังหวัดฉะเชิงเทรา ระหว่างเดือนมีนาคม ถึงเดือนกันยายน พ.ศ. 2561 จำนวน 360 คน รวบรวมข้อมูลพื้นฐาน แบบประเมินโรคซึมเศร้า แบบประเมินภาวะสมองเสื่อม ประเมินความร่วมมือในการใช้ยาและการนับจำนวนยาโดยการสัมภาษณ์ วิเคราะห์ข้อมูลพื้นฐานโดยสถิติพรรณนา และปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับความไม่ร่วมมือในการใช้ยา โดย Multiple logistic regression

ผลการศึกษา: กลุ่มตัวอย่าง 360 คน มีอายุเฉลี่ย 70.2 + 6.9 ปี จำนวนยาที่ใช้เฉลี่ย 4.0 + 1.6 ชนิด โรคประจำตัวเฉลี่ย 2.8 + 0.8 โรค เหตุผลของความไม่ร่วมมือในการใช้ยา ได้แก่ ใช้ยาอื่นๆ นอกเหนือจากยาที่แพทย์เป็นผู้สั่งจ่าย (ร้อยละ 27.2) ติดธุระ (ร้อยละ 14.4) ไม่มีอาการของโรคหรือหายแล้ว (ร้อยละ 7.2) จำนวนยามาก (ร้อยละ 5.8) วิธีการรับประทานยายุ่งยากหรือจำนวนครั้งในการรับประทานมาก (ร้อยละ 4.2) ตามลำดับ พบความชุกความไม่ร่วมมือในการใช้ยาร้อยละ 47.8 ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับความไม่ร่วมมือในการใช้ยาอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ ได้แก่ จำนวนยา (p = 0.002) (odd ratio 1.94, 95%CI 1.16 - 3.25) และภาวะบกพร่องด้านความจำ (p = 0.01) (odd ratio 0.46, 95%CI 0.25, 0.86)

สรุป: ความไม่ร่วมมือในการใช้ยาพบความชุกใกล้เคียงการศึกษาที่ผ่านมา ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับความไม่ร่วมมือในการใช้ยาอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ ได้แก่ จำนวนยา และภาวะบกพร่องด้านความจำ แพทย์ควรระมัดระวังในการสั่งจ่ายยาเพื่อการใช้ยาที่เหมาะสมและลดการเกิดความไม่ร่วมมือในการใช้ยา รวมถึงการคัดกรองภาวะซึมเศร้าและสมองเสื่อมให้เพิ่มมากขึ้นในผู้สูงอายุ