มุมมองของนักศึกษาแพทย์โครงการผลิตแพทย์เพื่อชาวชนบทต่อประสบการณ์การศึกษาชุมชน

บทคัดย่อ

ที่มาของปัญหา: การศึกษาชุมชน เป็นกิจกรรมสำคัญของการจัดการเรียนการสอนในรายวิชาเวชศาสตร์ครอบครัวและชุมชน เพื่อให้นักศึกษาแพทย์ได้ตระหนักรู้ความสำคัญของวัฒนธรรม และวิถีชีวิตของชุมชนที่เชื่อมโยงกับสุขภาพ และบอกบทบาทของแพทย์ต่อผู้ป่วย ครอบครัวและชุมชนได้ แต่ยังไม่แน่ชัดว่าการฝึกปฏิบัติดังกล่าวมีความเหมาะสมกับการเรียนรู้ตามวัตถุประสงค์ของรายวิชาหรือไม่

วัตถุประสงค์: เพื่อศึกษามุมมองของนักศึกษาแพทย์ต่อประสบการณ์การศึกษาชุมชน ในรายวิชาเวชศาสตร์ครอบครัวและชุมชน 1

วิธีการศึกษา: การวิจัยเชิงคุณภาพ ผู้ให้ข้อมูลคือนักศึกษาแพทย์ชั้นปีที่ 4 ศูนย์แพทยศาสตรศึกษาชั้นคลินิก โรงพยาบาลสวรรค์ประชารักษ์ ปีการศึกษา 2562 จำนวน 14 คน โดยการสุ่มแบบลูกโซ่ สัมภาษณ์เชิงลึกแบบกึ่งโครงสร้างที่ผู้วิจัยสร้างขึ้น เก็บข้อมูลโดยการบันทึกเทปและถอดเทป รวมทั้งการจดบันทึกภาคสนาม วิเคราะห์ข้อมูลแบบ Thematic content analysis

ผลการศึกษา: นักศึกษาแพทย์มีความคิดเห็นว่าการลงศึกษาชุมชนมีความสำคัญ เป็นบทบาทหนึ่งของแพทย์ เพราะเป็นรูปแบบการดูแลสุขภาพแบบเชิงรุก เน้นการส่งเสริมสุขภาพและการป้องกันโรค แต่มองว่าไม่จำเป็นที่ต้องลงปฏิบัติเองทุกขั้นตอน อาจมีบทบาทในการวิเคราะห์หรือวางแผนแก้ปัญหาชุมชน นักศึกษาแพทย์เข้าใจหลักการและวิธีการศึกษาชุมชนโดยใช้เครื่องมือ 7 ชิ้นจากการลงมือปฏิบัติงานจริงมากกว่าวิธีการสอนในห้องเรียน ปัจจัยที่มีผลต่อการเรียนรู้ในการลงศึกษาชุมชนได้แก่ ลักษณะของชุมชนที่มีความหลากหลาย บทบาทของผู้เกี่ยวข้อง เช่น อสม. เจ้าหน้าที่ รพ.สต. ทีมพี่เลี้ยงจากโรงพยาบาล การลงสอนของอาจารย์ในพื้นที่ สิ่งที่เห็นว่าเป็นประโยชน์จากการลงศึกษาชุมชนแบ่งออกเป็น 3 ประเด็น ได้แก่ มองสุขภาพผู้ป่วยแบบองค์รวมมากขึ้น มีจิตสำนึกที่ดีในการเป็นแพทย์ และได้ฝึกทักษะอื่นๆ เช่น การทำงานเป็นทีม ทักษะการฟัง และการทำงานร่วมกับทีมสหวิชาชีพ

สรุป: นักศึกษาแพทย์มีความเห็นว่าการศึกษาชุมชนเป็นกิจกรรมการเรียนการสอนที่มีความสำคัญและจำเป็น เนื่องจากเป็นสิ่งที่ต้องเรียนรู้ผ่านการเรียนในสถานการณ์จริง สามารถเชื่อมโยงวัฒนธรรมและวิถีชีวิตของชุมชนกับภาวะสุขภาพ สิ่งที่นักศึกษาแพทย์ได้รับส่วนใหญ่เป็นด้าน Non - technical skills มากกว่าความรู้ทางคลินิก ดังนั้น ศูนย์แพทยศาสตรศึกษาชั้นคลินิก จึงควรจัดการเรียนการสอนรายวิชาเวชศาสตร์ครอบครัวและชุมชนในหัวข้อการศึกษาชุมชนในรูปแบบการเรียนในสภาพจริง รวมทั้งควรมีความพร้อมของปัจจัยที่เกี่ยวข้องและสนับสนุนในการเรียนรู้