ประสิทธิผลของโปรแกรมส่งเสริมสมรรถนะในการจัดการตนเองต่อพฤติกรรมการป้องกันความเสี่ยงโรคหัวใจและหลอดเลือดของผู้สูงอายุโรคเรื้อรัง ตำบลบางทราย อำเภอเมือง จังหวัดชลบุรี

บทคัดย่อ

ที่มาของปัญหา: โรคหัวใจและหลอดเลือดในผู้สูงอายุ เป็นปัญหาสาธารณสุขที่สำคัญระดับประเทศ จำเป็นอย่างยิ่งที่ผู้เกี่ยวข้องทุกภาคส่วนจะต้องร่วมกันหาแนวทางในการป้องกันความเสี่ยงต่อโรคดังกล่าวอย่างมีประสิทธิภาพ เพื่อการมีคุณภาพชีวิตที่ดีของผู้สูงอายุต่อไป

วัตถุประสงค์: เพื่อศึกษาประสิทธิผลของโปรแกรมส่งเสริมสมรรถนะในการจัดการตนเองต่อพฤติกรรมการป้องกันความเสี่ยงโรคหัวใจและหลอดเลือดของผู้สูงอายุโรคเรื้อรัง ตำบลบางทราย อำเภอเมือง จังหวัดชลบุรี

วิธีการศึกษา: การวิจัยครั้งนี้เป็นการวิจัยแบบกึ่งทดลอง ดำเนินการระหว่างเดือนมิถุนายน ถึงเดือนตุลาคม พ.ศ. 2562 กลุ่มตัวอย่าง คือ ผู้สูงอายุที่ป่วยด้วยโรคเรื้อรังและได้รับการคัดกรองด้วยแบบประเมิน CVD Risk score ว่ามีความเสี่ยงต่อโรคหัวใจและหลอดเลือดตั้งแต่ระดับปานกลางขึ้นไป จำนวนทั้งสิ้น 70 คน แบ่งเป็นกลุ่มทดลองและกลุ่มเปรียบเทียบ กลุ่มละ 35 คน กลุ่มทดลองจะได้รับกิจกรรมตามโปรแกรมฯ จำนวน 6 ครั้ง เป็นเวลา 6 สัปดาห์ และติดตามการปฏิบัติตน 4 สัปดาห์ ส่วนกลุ่มเปรียบเทียบได้รับการดูแลสุขภาพตามปกติ เก็บรวบรวมข้อมูลด้วยแบบสอบถาม ซึ่งประกอบด้วย ข้อมูลส่วนบุคคล การรับรู้สมรรถนะของตนเองและพฤติกรรมการจัดการตนเอง และใช้แบบบันทึกข้อมูลปริมาณพลังงานที่ได้รับจากการบริโภคอาหารและการใช้พลังงานจากกิจกรรมทางกายเพื่อประเมินการเผาผลาญพลังงาน รวมถึงเก็บข้อมูลผลลัพธ์ทางคลินิกของผู้เข้าร่วมการศึกษาด้วย วิเคราะห์ข้อมูลด้วยการใช้สถิติเชิงพรรณนา Independent sample t - test และ One way repeated ANOVA

ผลการศึกษา: ผลการวิจัยพบว่า ภายหลังการทดลองและในระยะติดตามผล กลุ่มทดลองมีค่าเฉลี่ยคะแนนการรับรู้สมรรถนะของตนเอง พฤติกรรมการจัดการตนเอง ปริมาณการใช้พลังงาน รอบเอว ดัชนีมวลกาย ค่าความดันโลหิตและค่าน้ำตาลในเลือดดีขึ้นกว่าก่อนการทดลองอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ 0.05 แต่ค่าเฉลี่ยพลังงานที่ได้รับจากการบริโภคอาหารของกลุ่มทดลองดีขึ้นกว่าก่อนการทดลองเฉพาะในระยะติดตามผลเท่านั้น เมื่อเปรียบเทียบระหว่างกลุ่ม พบว่า กลุ่มทดลองมีคะแนนเฉลี่ยดีขึ้นกว่ากลุ่มเปรียบเทียบเกือบทุกด้าน ยกเว้นค่าเฉลี่ยเส้นรอบเอว ดัชนีมวลกาย และค่าน้ำตาลในเลือด (FBS) นอกจากนี้ กลุ่มทดลองสามารถควบคุมระดับความดันโลหิต และระดับไขมัน LDL ให้อยู่ในเกณฑ์มาตรฐานได้ดีกว่ากลุ่มเปรียบเทียบเมื่อสิ้นสุดการวิจัย

สรุป: จากผลการศึกษาครั้งนี้แสดงให้เห็นว่า โปรแกรมนี้สามารถนำไปประยุกต์ใช้ในการพัฒนาคุณภาพการดูแลผู้สูงอายุที่มีโรคเรื้อรัง เพื่อปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการดูแลตนเอง และลดความเสี่ยงต่อโรคหัวใจและหลอดเลือดได้อย่างมีประสิทธิภาพ