ปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อคุณภาพชีวิตผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองของสถาบันสิรินธรเพื่อการฟื้นฟูสมรรถภาพทางการแพทย์แห่งชาติ

บทคัดย่อ

ที่มาของปัญหา: โรคหลอดเลือดสมองเป็นโรคทางระบบประสาทที่เป็นปัญหาสาธารณสุขที่สำคัญของประเทศไทย ผู้ที่รอดชีวิตจากโรคหลอดเลือดสมองส่วนใหญ่มักมีความพิการหลงเหลืออยู่ ซึ่งสามารถส่งผลกระทบต่อคุณภาพชีวิตในระยะยาว การประเมินคุณภาพชีวิตของผู้ป่วยจึงมีความสำคัญเนื่องจากเป็นการวัดที่ให้ความสำคัญกับการรับรู้ของผู้ป่วยที่มีต่อข้อจำกัดทางด้านร่างกายของตนเองที่เป็นผลจากรอยโรคได้ นอกจากนี้การทราบถึงปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อคุณภาพชีวิตผู้ป่วย ยังช่วยให้บุคลากรทางการแพทย์สามารถนำมาใช้เป็นแนวทางในการวางแผนการรักษาเพื่อเพิ่มคุณภาพชีวิตผู้ป่วยได้

วัตถุประสงค์ของการศึกษา: เพื่อศึกษา (1) ปัจจัยส่วนบุคคลของผู้ป่วย ปัจจัยด้านผู้ดูแล และคุณภาพชีวิตของผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมอง (2) อิทธิพลของปัจจัยส่วนบุคคลของผู้ป่วย และปัจจัยด้านผู้ดูแล ต่อคุณภาพชีวิตของผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมอง

วัสดุและวิธีการ: เป็นการวิจัยเชิงสำรวจแบบภาคตัดขวาง กลุ่มตัวอย่างคือผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองที่มีการรู้คิดปกติ ที่มารับบริการที่สถาบันสิรินธรเพื่อการฟื้นฟูสมรรถภาพทางการแพทย์แห่งชาติ ระหว่างเดือนเมษายนถึงเดือนมิถุนายน พ.ศ. 2561 จำนวน 135 คน จากจำนวนประชากร 560 คน คำนวณขนาดตัวอย่างด้วยสูตรของโคเฮน และใช้การสุ่มอย่างง่ายโดยตารางเลขสุ่ม เครื่องมือที่ใช้คือแบบสอบถาม โดยแบบสอบถามมีค่าความเที่ยงในส่วนของคุณภาพชีวิต เท่ากับ 0.87 และในส่วนของความซึมเศร้า เท่ากับ 0.77 สถิติที่ใช้ในการวิเคราะห์ข้อมูล ได้แก่ ความถี่ ร้อยละ ค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และการวิเคราะห์ถดถอยพหุคูณ

ผลการศึกษา:  ปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อคุณภาพชีวิตของผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองได้แก่ ระดับการศึกษา ความซึมเศร้า ความสามารถในการทำกิจวัตรประจำวัน ประเภทผู้ดูแล และระยะเวลาที่ต้องมีผู้ดูแลต่อวัน ซึ่งสามารถร่วมกันอธิบายการผันแปรคุณภาพชีวิตได้ร้อยละ 42 โดยผู้ป่วยที่มีการศึกษาระดับอนุปริญญาและต่ำกว่ามีคะแนนคุณภาพชีวิตต่ำกว่าผู้ป่วยที่มีการศึกษาระดับปริญญาตรีขึ้นไป ผู้ป่วยที่มีความซึมเศร้ามากมีคะแนนคุณภาพชีวิตต่ำกว่าผู้ป่วยที่ไม่มีความซึมเศร้าหรือมีความซึมเศร้าน้อย ผู้ป่วยที่สามารถช่วยเหลือตนเองได้น้อยมีคะแนนคุณภาพชีวิตต่ำกว่าผู้ป่วยที่ช่วยเหลือตนเองได้ทั้งหมด ผู้ป่วยที่มีผู้ดูแลมีคะแนนคุณภาพชีวิตต่ำกว่าผู้ป่วยที่ไม่มีผู้ดูแล และผู้ป่วยที่มีระยะเวลาที่ต้องมีผู้ดูแลต่อวันมากมีคุณภาพชีวิตต่ำกว่าผู้ป่วยที่มีระยะเวลาที่ต้องมีผู้ดูแลน้อย

สรุป: ในการวางแผนพัฒนารูปแบบการให้บริการ ตลอดจนจัดทำนโยบายแผนงานต่างๆ ที่เกี่ยวข้องกับการให้การดูแลรักษาผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมอง บุคลากรทางการแพทย์และหน่วยงานที่เกี่ยวข้องควรให้ความสำคัญกับการคัดกรองและเฝ้าระวังภาวะซึมเศร้าในผู้ป่วย การส่งเสริมให้ผู้ป่วยสามารถช่วยเหลือตนเองได้โดยพึ่งพาผู้ดูแลให้น้อยที่สุด การส่งเสริมด้านการศึกษา การฝึกอาชีพ และการจัดหางานให้กับผู้ป่วย นอกจากนี้ควรมีการศึกษาเพิ่มเติมด้านผู้ดูแล ทั้งประเภทผู้ดูแล และความช่วยเหลือที่ต้องการ เพื่อเพิ่มคุณภาพชีวิตให้แก่ผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองในระยะยาว