ประสิทธิภาพการรักษาโรคใบหน้ากระตุกครึ่งซีกด้วยโบทูไลนุ่มท็อกซินชนิดเอ ในโรงพยาบาลตรัง

บทคัดย่อ

ที่มาของปัญหา: โรคใบหน้ากระตุกครึ่งซีก (hemifacial spasm) เป็นโรคที่มีการเคลื่อนไหวผิดปกติที่พบบ่อยในประเทศไทย ส่งผลให้เกิดปัญหาด้านร่างกาย จิตใจและสังคมแก่ผู้ป่วย ปัจจุบันมีการนำยาโบทูไลนุ่มท็อกซินชนิดเอ (botulinum toxin A) มาใช้ในการรักษา ในส่วนของการศึกษาผลลัพธ์ทางคลินิกและคุณภาพชีวิตก่อนและหลังการรักษายังมีจำนวนน้อย

วัตถุประสงค์: เพื่อศึกษาผลลัพธ์ทางคลินิก คุณภาพชีวิตและผลข้างเคียงจากการรักษาผู้ป่วยโรคใบหน้ากระตุกครึ่งซีก โดยการฉีดยาโบทูไลนุ่มท็อกซินชนิดเอ ในโรงพยาบาลตรัง ในระยะเวลา 10 ปี

วิธีการศึกษา: เป็นการศึกษาย้อนหลังเชิงพรรณนาในผู้ป่วยที่ได้รับการรักษาโดยการฉีดยาโบทูไลนุ่มท็อกซินชนิดเอ ที่แผนกเวชกรรมฟื้นฟู โรงพยาบาลตรัง โดยการประเมินประสิทธิภาพการรักษาประเมินเป็นอาการดีที่สุด (ร้อยละ 0 - 100) ระยะเวลาตอบสนองต่อการรักษา ผลข้างเคียงและผลการรักษาก่อนและหลังการฉีดยาโบทูไลนุ่มท็อกซินชนิดเอ 28 วันในการรักษาครั้งแรก โดยใช้การวัดการรบกวนต่อกิจกรรมต่างๆ ในชีวิตประจำวัน 6 ระดับ (6 - point disability scale) และแบบสำรวจสุขภาพเฉพาะโรคใบหน้ากระตุกครึ่งซีก - 30 ฉบับภาษาไทย (Thai HFS - 30) วิเคราะห์ข้อมูลด้วยสถิติเชิงพรรณนา และ The Wilcoxon matched – pairs signed ranks test

ผลการศึกษา: ผู้ป่วยใบหน้ากระตุกครึ่งซีกทั้งหมด 56 ราย ได้รับการรักษารวม 824 ครั้ง มีระยะเวลาที่มีอาการก่อนการรักษา เฉลี่ย 3.5 ปี โดยฉีดยาโบทูไลนุ่มท็อกซินชนิดเอเข้าที่กล้ามเนื้อ Orbicularis oculi และ Orbicularis oris ด้านที่มีการหดเกร็ง ขนาดยาที่ใช้เฉลี่ย 22.1 ยูนิต และพบว่า อาการที่ดีที่สุด คิดเป็นร้อยละ 84.6 หลังฉีดยา 28 วันในการรักษาครั้งแรก เมื่อวัดการรบกวนต่อกิจกรรมต่างๆ ในชีวิตประจำวันและแบบสำรวจสุขภาพเฉพาะโรคใบหน้ากระตุกครึ่งซีก (Thai HFS - 30) เปรียบเทียบก่อนและหลังการฉีดยาโบทูไลนุ่มท็อกซินชนิดเอในการรักษาครั้งแรก พบว่า ดีขึ้นอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ ผลข้างเคียงพบร้อยละ 6.9 พบมากที่สุดได้แก่ มุมปากตก ปากเบี้ยว ร้อยละ 2.3 ผลข้างเคียงเกิดขึ้นชั่วคราว 1 - 4 สัปดาห์หลังฉีด

สรุป: การฉีดยาโบทูไลนุ่มท็อกซินชนิดเอ ให้ผลการรักษาที่ได้ผลลัพธ์ทางคลินิกที่ดี ทำให้ผู้ป่วยใบหน้ากระตุกครึ่งซีกมีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น