ระบบบริหารจัดการที่อยู่อาศัยเพื่อการดำรงชีพอย่างยั่งยืนของผู้สูงอายุในชุมชนที่เป็นมิตร : กรณีศึกษา คามิลเลียน โซเชียล เซ็นเตอร์ ในเขตชุมชนอาสนวิหารพระนางมารีอาปฏิสนธินิรมล จันทบุรี

บทคัดย่อ

ที่มาของปัญหา: ประเทศไทยก้าวเข้าสู่สังคมผู้สงอายุ การแสวงหาที่อยู่อาศัยที่เหมาะสมสำหรับผู้สูงอายุจำเป็นที่ต้องมีการจัดระบบบริหารจัดการสาธารณะในรูปแบบใหม่ที่มิใช่แต่เพียงความรับผิดชอบของภาครัฐฝ่ายเดียว ทางเลือกหนึ่งก็คือการทำงานของคณะคามิลเลียนที่เป็นองค์กรที่ไม่แสวงหากำไร ในกรณีของจังหวัดจันทบุรี คณะคามิลเลียนได้ทำงานเกี่ยวกับบ้านพักผู้สูงอายุมาเป็นเวลานานภายใต้การสนับสนุนของชุมชนวัดโรมันคาทอลิก ดังนั้น เพื่อพัฒนาให้งานบ้านพักผู้สูงอายุของของภาคเอกชนดังกล่าวมีบทบาทกว้างขวางมากขึ้น ผู้วิจัยจึงสนใจที่จะศึกษาผลการดำเนินงานมีปัจจัยอะไรที่มีผลต่อระบบบริหารจัดการบ้านพักผู้สูงอายุของคณะคามิลเลียน และในการจะขยายงานดังกล่าวให้กว้างขวางในสังคมไทยขึ้นควรพัฒนาตัวแบบระบบบริหารจัดการที่อยู่อาศัยในชุมชนที่เป็นมิตรกับผู้สูงอายุเพื่อการดำรงชีพอย่างยั่งยืนอย่างไร

วัตถุประสงค์: เพื่อศึกษาปัจจัยที่มีผลต่อระบบบริหารจัดการบ้านพักผู้สูงอายุของคณะคามิลเลียน โซเชียล เซ็นเตอร์ จันทบุรี รวมถึงเพื่อนำเสนอตัวแบบระบบบริหารจัดการที่อยู่อาศัยในชุมชนที่เป็นมิตรกับผู้สูงอายุเพื่อการดำรงชีพอย่างยั่งยืนในบริบทวัฒนธรรมไทย

วิธีการศึกษา: ใช้ศึกษาแนวสหวิทยาการแบบข้ามพ้นสาขาโดยใช้กระบวนการวิจัยในเชิงผสมผสานแบบรับลูกต่อกันโดยศึกษาวิจัยเชิงปริมาณและคุณภาพตามลำดับเวลา โดยเทคนิคในการทำวิจัยที่สำคัญได้แก่ การวิจัยเอกสาร การสังเกตการณ์ การถอดบทเรียน และการสัมภาษณ์เจาะลึกผู้บริหารของคณะคามิลเลียน 2 คน เจ้าหน้าที่ปฏิบัติงาน 10 คน และสัมภาษณ์ผู้อายุที่พักอาศัยในบ้านพักผู้สูงอายุคามิลเลียน โซเชียล เซ็นเตอร์ จันทบุรี 37 คน เครื่องวิจัย คือ แบบสัมภาษณ์และวิเคราะห์เนื้อหา

ผลการศึกษา: พบว่า ปัจจัยที่มีผลต่อระบบบริหารจัดการบ้านพักผู้สูงอายุคามิลเลียน โซเชียล เซ็นเตอร์ ได้แก่ บริบทของชุมชนที่เป็นมิตรต่อการดำรงชีพของผู้สูงอายุ ได้แก่ชุมชนทางศาสนาของอาสนวิหารพระนางมารีอาปฏิสนธินิรมล หรือ วัดโรมันคาทอลิกจันทบุรี ซึ่งพบว่าเป็นปัจจัยเชิงซ้อนที่มิใช่มิติของพื้นที่ทางกายภาพแต่เป็นมิติความสัมพันธ์ทางศาสนา ทุนทางวัฒนธรรม ทุนทางสังคม อภิการบริหารจัดการ ระบบการให้บริการ และรูปแบบการประกอบการเพื่อสังคม นอกจากนี้ข้อเสนอตัวแบบระบบบริหารจัดการดังกล่าวที่ควรประยุกต์ให้สอดคล้องกับวัฒนธรรมไทยควรพิจารณาจากปัจจัยที่สำคัญคือ บริบทชุมชนไทยที่เป็นมิตรต่อการดำรงชีพของผู้สูงอายุ ทุนทางสังคมในสังคมไทย อภิการบริหารจัดการแบบพุทธธรรม ระบบการให้บริการที่มีมาตรฐาน และรูปแบบการประกอบการเพื่อสังคม และพบว่ารูปแบบที่เหมาะสมต่อการบริหารจัดการที่ดีควรเป็นรูปแบบของการประกอบการเพื่อสังคม

สรุป: ปัจจัยสำคัญที่มีผลต่อการดำเนินงานตามระบบบริหารจัดการบ้านพักผู้สูงอายุดังกล่าวได้แก่ บริบทของชุมชนที่เป็นมิตรต่อการดำรงชีพของผู้สูงอายุ ทุนทางวัฒนธรรม ทุนทางสังคม อภิการบริหารจัดการ ระบบการให้บริการ และรูปแบบการประกอบการเพื่อสังคม ข้อเสนอแนะในเชิงนโยบายก็คือ คณะคามิลเลียนควรประยุกต์แนวคิดของพุทธธรรมมาใช้ให้สอดคล้องกับวัฒนธรรมไทย กระทรวงการพัฒนาเพื่อสังคมควรศึกษาแนวทางในการรองรับค่าใช้จ่ายในการอยู่บ้านพักผู้สูงอายุในอนาคต กลุ่มประกอบการเพื่อสังคมควรมีการรวมตัวกันเพื่อเป็นกลไกในการทำงานร่วมกัน