การศึกษาหาความชุกและปัจจัยทำนายของระดับพังผืดของตับที่มีนัยสำคัญซึ่งประเมินโดยวิธี Transient elastography ในผู้ป่วยโรคไวรัสตับอักเสบบีเรื้อรังที่มีอายุตั้งแต่ 40 ปีขึ้นไป

บทคัดย่อ

ที่มาของปัญหา: การติดเชื้อไวรัสตับอักเสบบีเรื้อรังจะนำไปสู่การอักเสบของตับเรื้อรังซึ่งทำให้เกิดพังผืดในตับซึ่งจะส่งผลให้เกิดภาวะตับแข็งและมะเร็งตับ ดังนั้นในปัจจุบันจึงมีคำแนะนำให้มีการค้นหาผู้ป่วยโรคไวรัสตับอักเสบบีเรื้อรังที่มีพังผืดตับของระดับที่มีนัยสำคัญเพื่อรักษาผู้ป่วยกลุ่มนี้ให้เร็วขึ้นการวัดระดับพังผืดตับโดยวิธี Transient elastography เป็นวิธีที่ได้รับการยอมรับ ดังนั้นในปัจจุบัน จึงมีคำแนะนำให้มีการตรวจระดับพังผืดตับโดยวิธี Transient elastography โดยเฉพาะถ้าผู้ป่วยมีอายุตั้งแต่ 40 ปีขึ้นไป แต่ข้อมูลเกี่ยวกับความชุกและปัจจัยทำนายของระดับพังผืดของตับ ในผู้ป่วยโรคไวรัสตับอักเสบบีเรื้อรังที่มีอายุตั้งแต่ 40 ปีขึ้นไป ในประเทศไทยนั้นยังไม่มีการศึกษา

วัตถุประสงค์: เพื่อศึกษาหาความชุกและปัจจัยทำนายของระดับพังผืดของตับที่มีนัยสำคัญซึ่งประเมินโดยวิธี Transient elastography ในผู้ป่วยโรคไวรัสตับอักเสบบีเรื้อรังที่มีอายุตั้งแต่ 40 ปีขึ้นไป

วิธีการศึกษา: เป็นการศึกษาแบบตัดขวาง โดยเก็บข้อมูลจากผู้ป่วยโรคไวรัสตับอักเสบบีเรื้อรังที่มีอายุตั้งแต่ 40 ปีขึ้นไป ที่มาเข้ารับการตรวจระดับพังผืดของตับโดยวิธี Transient elastography ที่หน่วยตรวจด้วยเครื่องมือพิเศษ แผนกอายุรกรรม โรงพยาบาลพระปกเกล้า ในช่วงตั้งแต่มกราคม พ.ศ. 2560 ถึงสิงหาคม พ.ศ. 2563 จำนวน 150 คน โดยเก็บข้อมูลเกี่ยวกับประชากรศาสตร์ ข้อมูลทางห้องปฏิบัติการ ข้อมูลที่เกี่ยวกับไวรัสตับอักเสบบีและผลการตรวจระดับพังผืดของตับโดยวิธี Transient elastography มาใช้ในการวิเคราะห์ ใช้ระดับพังผืดของตับที่มีนัยสำคัญมีค่ามากกว่าหรือเท่ากับ 7 Kilopascal

ผลการศึกษา: ผู้ป่วยโรคไวรัสตับอักเสบบีเรื้อรังที่มีอายุตั้งแต่ 40 ปี ที่ได้รับการตรวจพังผืดตับโดยวิธี Transient elastography มีพังผืดของตับที่มีนัยสำคัญ 71 ราย (ร้อยละ 47.3) ในกลุ่มที่มีพังผืดของตับที่มีนัยสำคัญ พบว่า มีความสัมพันธ์อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติกับเพศชาย HBeAg เป็นผลบวก Anti-HBe เป็นผลลบ ปริมาณเชื้อไวรัสตับอักเสบบีในเลือดที่มากกว่าหรือเท่ากับ 20,000 IU/mL และกลุ่ม Active disease นอกจากนี้ยังพบว่า กลุ่มที่มีพังผืดของตับที่มีนัยสำคัญมีค่าเฉลี่ยของเกล็ดเลือด กับ Albumin ต่ำกว่าอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ และมีค่าเฉลี่ยของ INR, Globulin, Bilirubin, AST, ALT, ALP และค่ามัธยฐานของปริมาณเชื้อไวรัสตับอักเสบบีในเลือด สูงกว่าอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ ส่วนปัจจัยทำนายของการมีพังผืดของตับที่มีนัยสำคัญ ได้แก่ ค่าเกล็ดเลือดน้อยกว่า 150,000/mm³ (OR 7.35, 95%CI 1.64-33.0, p=0.01) และ INR มากกว่า 1.1 (OR 5.77, 95%CI 1.53-21.78, p=0.01)

สรุป: ผู้ป่วยโรคไวรัสตับอักเสบบีเรื้อรังที่มีอายุตั้งแต่ 40 ปี ในการศึกษานี้มีความชุกของการมีพังผืดของตับที่มีนัยสำคัญร้อยละ 47.3 โดยมีปัจจัยทำนายของการมีพังผืดของตับที่มีนัยสำคัญ ได้แก่ ค่าเกล็ดเลือดน้อยกว่า 150,000/mm³ และ INR มากกว่า 1.1 ซึ่งผู้ป่วยที่มีปัจจัยทำนายเหล่านั้นควรได้รับการตรวจประเมินพังผืดของตับเพื่อใช้ในการติดตามและการเริ่มการรักษาไวรัสตับอักเสบบีเรื้อรัง

Thaiclinicaltrials.org number, TCTR 20220126005