รูปแบบการขับเคลื่อนระบบการสร้างเสริมสุขภาพผู้สูงอายุแบบบูรณาการด้วยการประยุกต์แผนส่งเสริมสุขภาพดีในจังหวัดชลบุรี

บทคัดย่อ

ที่มาของปัญหา: การประยุกต์แผนส่งเสริมสุขภาพดี (wellness plan) ถือเป็นบทเรียนสำคัญในการขับเคลื่อนระบบการสร้างเสริมสุขภาพผู้สูงอายุแบบบูรณาการในจังหวัดชลบุรี

วัตถุประสงค์: เพื่อสังเคราะห์รูปแบบการขับเคลื่อนระบบการสร้างเสริมสุขภาพผู้สูงอายุด้วยการประยุกต์แผนส่งเสริมสุขภาพดี

วิธีการศึกษา: การวิจัยเชิงประยุกต์นี้เก็บข้อมูลแบบผสม มี 3 ระยะ คือ การวิเคราะห์สถานการณ์ด้านการขับเคลื่อนงานสุขภาพผู้สูงอายุ การขับเคลื่อนระบบฯ ด้วยแผนส่งเสริมสุขภาพดี การติดตามและประเมินผล กลุ่มตัวอย่าง ได้แก่ ผู้บริหารและผู้รับผิดชอบงานสุขภาพผู้สูงอายุ จำนวน 15 คน และผู้สูงอายุที่ได้รับการคัดกรอง จำนวน 750 คน เครื่องมือวิจัยประกอบด้วยแบบสัมภาษณ์และแบบวัดความรอบรู้ของผู้สูงอายุผ่านการตรวจคุณภาพเครื่องมือ เก็บข้อมูลระหว่างเมษายน-ตุลาคม พ.ศ. 2566 วิเคราะห์ข้อมูลเชิงปริมาณด้วยสถิติเชิงพรรณนาและสถิติเปรียบเทียบ ด้วย paired t-test และวิเคราะห์ข้อมูลเชิงคุณภาพด้วยการวิเคราะห์เชิงแก่นสาระและเชิงเนื้อหา

ผลการศึกษา: รูปแบบการขับเคลื่อนระบบการสร้างเสริมสุขภาพผู้สูงอายุจังหวัดชลบุรี มีปัจจัยนำเข้า 3 ส่วน คือ บุคลากร งบประมาณ และหลักการดำเนินการตามแนวทาง PIRAB ที่ดำเนินการระดับอำเภอและตำบล ผ่านกลไกการขับเคลื่อนตั้งแต่การวางแผน การคัดกรองผู้สูงอายุ การจัดทำแผนส่งเสริมสุขภาพดี การจัดกิจกรรมตามแผนส่งเสริมสุขภาพดี การประเมินผล และการพัฒนาข้อเสนอ ปัจจัยความสำเร็จคือความร่วมมือของเครือข่ายสุขภาพ ผลการขับเคลื่อนพบว่า มีการใช้แผนส่งเสริมสุขภาพดี ร้อยละ 100 ภายหลังการใช้แผนฯ ผู้สูงอายุร้อยละ 75.5 มีความเสี่ยงลดลง และมีความรอบรู้ด้านสุขภาพเพิ่มขึ้นอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (t=-7.103, p<0.001)

สรุป: รูปแบบการขับเคลื่อนระบบการสร้างเสริมสุขภาพผู้สูงอายุแบบบูรณาการจังหวัดชลบุรี มีกระบวนการขับเคลื่อนที่สำคัญจากเครือข่ายทั้งภาครัฐ ท้องถิ่นและแกนนำผู้สูงอายุ เกิดการเรียนรู้เรื่องแผนส่งเสริมสุขภาพดี ทั้งร่วมคิด ร่วมวางแผน ร่วมดำเนินการ และร่วมประเมินผล มุ่งสู่การพัฒนาที่ยั่งยืนต่อไป