การพัฒนาระบบการดูแลสุขภาพมารดาตามแนวคิด “One Province One Labor Room” เพื่อลดการเสียชีวิตและภาวะแทรกซ้อนของมารดาจากสาเหตุทางตรงและทางอ้อม

บทคัดย่อ

ที่มาของปัญหา: โครงการ “One Province One Labor Room” เริ่มที่จังหวัดสุรินทร์ในปี พ.ศ. 2558 ส่งผลให้การเสียชีวิตจากการตกเลือดหลังคลอดลดลงได้สำเร็จ ต่อมาในปี พ.ศ. 2561-2565 พบการเสียชีวิตของมารดาที่ส่งต่อมาจากโรงพยาบาลเครือข่ายด้วยสาเหตุทางอายุรกรรม ดังนั้นจึงมีการพัฒนากระบวนการดูแลให้ครอบคลุมและมีประสิทธิภาพมากขึ้น

วัตถุประสงค์: เพื่อพัฒนาและศึกษาผลลัพธ์ของการดูแลสุขภาพมารดาตามแนวคิด “One Province One Labor Room” ต่อการลดอัตราการเสียชีวิตและภาวะแทรกซ้อนทั้งทางตรงและทางอ้อม

วิธีการศึกษา: วิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วม ประกอบด้วย 4 ระยะ คือ การวิเคราะห์สถานการณ์การเสียชีวิตของมารดาด้วยการระดมสมองของทีมสหสาขา การวางแผนและดำเนินการแก้ไข การกำกับติดตามและประเมินผล ตั้งแต่วันที่ 1 มิถุนายน พ.ศ. 2563 ถึงวันที่ 31 พฤษภาคม พ.ศ. 2567 วิเคราะห์ข้อมูลด้วยสถิติเชิงพรรณนาและสถิติเปรียบเทียบด้วย Chi-square test และ Independent t-test

ผลการศึกษา: การพัฒนาระบบปรึกษาและส่งต่อ และการดูแลกลุ่มเสี่ยงเชิงรุกด้วยการจัดตั้ง Preconception care clinic ร่วมกับสหสาขา ผลลัพธ์พบว่ามีการส่งต่อด้วยข้อบ่งชี้ทางอายุรกรรมเพิ่มขึ้นจาก 13 ราย (ร้อยละ 1.6) เป็น 29 ราย (ร้อยละ 3.5) อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p=0.03) ภาวะแทรกซ้อนชนิดรุนแรง HELLP ลดลงจาก 7 ราย (ร้อยละ 0.9) เป็น 1 ราย (ร้อยละ 0.1) และภาวะ Eclampsia ลดลงจาก 4 ราย (ร้อยละ 0.5) เป็น 0 ราย อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p<0.05) อัตราการเสียชีวิตของมารดาลดลงจาก 9 ราย (ร้อยละ 1.1) เป็น 1 ราย (ร้อยละ 0.1) อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p=0.01) โดยไม่พบการเสียชีวิตจากตกเลือดหลังคลอด

สรุป: การพัฒนาระบบ “One Province One Labor Room” ร่วมกับทีมสหสาขาวิชาชีพ ส่งผลให้อัตราการเสียชีวิตของมารดาลดลงจากสาเหตุทั้งทางตรงและทางอ้อมอย่างมีนัยสำคัญ

Thaiclinicaltrials.org number, TCTR20240915001