อัตราการกรองไตในผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2 หลังใช้การควบคุมปัจจัยเสี่ยงต่อไตเรื้อรังด้วยตนเอง โรงพยาบาลประจักษ์ศิลปาคม จังหวัดอุดรธานี

บทคัดย่อ

โรคเบาหวานเป็นสาเหตุที่สำคัญอย่างหนึ่งของภาวะไตเรื้อรัง การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาอัตราการกรองไตในผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2 ภายหลังการควบคุมปัจจัยเสี่ยงต่อไตเรื้อรังด้วยตนเอง ที่โรงพยาบาลประจักษ์ศิลปาคม จังหวัดอุดรธานี เป็นการวิจัยเชิงพรรณนาโดยศึกษาข้อมูลปัจจัยเสี่ยงต่อไตเรื้อรัง ได้แก่ข้อมูลทั่วไป พฤติกรรมเสี่ยงต่อไตเรื้อรัง และการปฏิบัติกิจวัตรประจำวัน ประเมินผลกระบวนการปฏิบัติตนในการควบคุมปัจจัยเสี่ยงในโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลและศูนย์บริการสาธารณสุข และผลตรวจทางห้องปฏิบัติการ ได้แก่ ความดันโลหิต (systolic blood presser: SBP) โปรตีนในปัสสาวะ ครีอะตินินในซีรั่ม (SCr: Serum-creatinine) น้ำตาลเฉลี่ยสะสม (HbA1c) โคเลสเตอรอล, LDL (Low density lipoprotein cholesterol), HDL (High density lipoprotein cholesterol) และอัตราการกรองไต (Estimated glomerular filtration rate: eGFR) ศึกษากลุ่มตัวอย่างผู้ป่วยเบาหวาน จำนวน 73 คน อายุระหว่าง 20-60 ปี เก็บข้อมูลระหว่างเดือนมิถุนายน-กรกฎาคม 2560 เครื่องมือที่ใช้ ได้แก่ แบบบันทึกผลตรวจทางห้องปฏิบัติการ แบบสอบถามพฤติกรรมเสี่ยง แบบประเมินการปฏิบัติตนเองในการควบคุมปัจจัยเสี่ยง และแบบประเมินการปฏิบัติกิจวัตรประจำวัน มีค่าเชื่อมั่น 0.92, 0.90 และ 0.89 ตามลำดับ

ผลการศึกษาพบว่าหลังดำเนินการ 1 ปี กลุ่มตัวอย่างที่ควบคุมปัจจัยเสี่ยงไม่ได้ (eGFRน้อยกว่า 60 ml/min) มีจำนวน 59 คน (ร้อยละ 80.8) และที่สามารถควบคุมปัจจัยเสี่ยงได้ (eGFRมากกว่าหรือเท่ากับ 60 ml/min) จำนวน 14 คน (ร้อยละ 19.2) ส่วนใหญ่เพศหญิง ร้อยละ 57.5, อายุเฉลี่ย 54.0 ปี, ระยะเวลาการ ป่วยเฉลี่ย 7.21 ปี, ดัชนีมวลกาย เฉลี่ย 22.67 และความดันโลหิต (SBP) เฉลี่ย 126.0 mmHg, เครียตินินในเซรัม เฉลี่ย 1.25 มก./มล. โดยรวมทั้งสองกลุ่มพบปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับอัตราการกรองไตอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ 0.05 ได้แก่ อายุ (adj.OR=0.09; 95%CI: 0.06-0.24), ระยะเวลาป่วยเบาหวาน (adj.OR=0.20; 95%CI: 0.02-0.47), ดัชนีมวลกาย (adj.OR=4.41; 95%CI: 2.00-5.10), SBP (adj.OR=2.20; 95%CI: 2.00- 3.61), โปรตีนในปัสสาวะ (adj.OR=0.30; 95%CI: 0.03-0.53), เครียตินินในซีรั่ม (adj.OR= 0.07; 95%CI: 0.0-0.60), โคเลสเตอรอล (adj.OR=0.12; 95%CI: 0.02-0.59), LDL (adj.OR=9.11; 95%CI: 10.11-10.91), HDL (adj.OR=0.19; 95%CI:0.02-0.56), HbA1C (adj.OR=0.32; 95%CI:0.08-0.93), พฤติกรรมเสี่ยงโดย รวม 3อ2ส (adj.OR=1.50; 95%CI: 1.11-2.94) ได้แก่ การออกกำลังกาย (adj.OR=0.03), การบริโภคอาหาร (adj.OR=0.56), สุขภาพจิต (adj.OR=2.92) สูบบุหรี่ (adj.OR=2.92) เครื่องดื่มแอลกอฮอล์ (adj.OR=7.94) การปฏิบัติตนเองในการควบคุมปัจจัยเสี่ยงโดยรวม (adj.OR=5.75; 95%CI:4.04-8.66) ได้แก่ การรับประทาน อาหาร (adj.OR=0.06), การออกกำลังกาย (adj.OR=0.87), การส่งเสริมอารมณ์ (adj.OR=8.02) การงดสูบ บุหรี่ (adj.OR=0.06) การงดดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ (adj.OR=0.81) และการปฏิบัติกิจวัตรประจำวันโดยรวม (adj.OR= 0.81; 95%CI: 0.10-0.91) ได้แก่ ความสามารถในการเคลื่อนไหว (adj.OR=0.50), การดูแลร่างกาย (adj.OR=0.56), กิจวัตรประจำวัน (adj.OR=0.61) ความเจ็บปวด/ไม่สบาย (adj.OR=0.24) ความวิตกกังวลและ ภาวะซึมเศร้า (adj.OR=0.09) ส่วน เพศ ไม่มีความสัมพันธ์กับอัตราการกรองไต

สรุป การปฏิบัติตนเองในการควบคุมปัจจัยเสี่ยงต่อไตเรื้อรังในผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2 นี้ สามารถเพิ่ม อัตราการกรองไตหรือชะลอไตเรื้อรังได้อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ