การศึกษาเรื่องภาวะโลหิตจาง ในผู้ป่วยเอช ไอ วี ที่ได้รับยา Zidovudine (AZT) ที่โรงพยาบาลกุมภวาปี
คำสำคัญ:
เอช ไอ วี, เอดส์, ไซโดวูดิน (เอ แซด ที), ภาวะโลหิตจางบทคัดย่อ
วัตถุประสงค์: เพื่อศึกษาลักษณะของผู้ป่วย และความชุกของการเกิดภาวะโลหิตจางก่อนรักษาในผู้ป่วยเอช ไอ วี และศึกษาปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับการเกิดภาวะโลหิตจางในผู้ป่วยเอช ไอ วี ที่ได้รับยา Zidovudine (AZT)
วิธีการศึกษา: เป็นการศึกษาเชิงพรรณนา โดยเก็บข้อมูลแบบย้อนหลังของผู้ป่วยเอช ไอ วีที่มีอายุ 16 ปีขึ้นไป ได้รับยาต้านไวรัส ที่มารับบริการที่คลินิกนภา โรงพยาบาลกุมภวาปี ตั้งแต่วันที่ 1 ต.ค. พ.ศ. 2553 -30 ก.ย. พ.ศ. 2558 โดยบันทึกข้อมูลพื้นฐาน ได้แก่ เพศ อายุ น้ำหนัก โรคประจำตัว โรคร่วม การติดเชื้อฉวยโอกาส ยาที่ใช้ประจำ ตรวจเลือดดูค่าสัมบูรณ์ของเม็ดเลือด การทำงานของไต การทำงานของตับ ระดับ CD4 และปริมาณเชื้อไวรัส โดยผู้ป่วยที่ข้อมูลไม่ครบจะถูกคัดออก
ผลการศึกษา: ผู้ป่วยเอช ไอ วี ที่มารับบริการที่คลินิกนภา โรงพยาบาลกุมภวาปี ที่มีข้อมูลครบถ้วน มีทั้งหมด 125 ราย มีอายุเฉลี่ย 41.33 ปี (ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน 8.10) เป็นเพศชายร้อยละ 50.4 โรคประจำตัวที่พบบ่อยได้แก่ ไขมันในเลือดสูง, ความดันโลหิตสูง และเบาหวาน มีโรคติดเชื้อฉวยโอกาส 65 ราย (ร้อยละ 52.0) ส่วนใหญ่เป็นเชื้อวัณโรค, เชื้อราชนิดคริปโตค็อกคัส และปอดอักเสบติดเชื้อชนิด PCP เป็นต้น มีระดับ CD4 ก่อนรักษาเฉลี่ย 106.9 cell/ml (ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน 94.17) ความชุกของการเกิดภาวะโลหิตจางก่อนรักษา 26 ราย (ร้อยละ 20.8) ได้รับสูตรยาแรก (First regimen) เป็น d4T based regimen 111 ราย (ร้อยละ 88.8) ต่อมาได้รับสูตรยาปรับเปลี่ยน (Adaptive regimen) เป็น AZT based regimen 101 ราย (ร้อยละ 80.8) ทำให้เกิดภาวะแทรกซ้อนได้แก่ ภาวะโลหิตจาง 79 ราย (ร้อยละ 63.2) และภาวะไขมันย้ายที่ 49ราย (ร้อยละ 39.2) โดยพบว่าปัจจัยเสี่ยงที่สำคัญของผู้ป่วยเอช ไอ วีที่ได้รับยา AZT แล้วมีภาวะโลหิตจาง คือ เพศหญิง (p=0.042) และระดับ CD4 < 200 cells/ml (p=0.047) ทำให้ต้องเปลี่ยนสูตรยาเป็นสูตรยาปัจจุบัน (Current regimen) ถึง 86 ราย (ร้อยละ 68.8) หลังจากการพัฒนาและปรับสูตรยาของผู้ป่วยเอช ไอ วี ที่มารับการรักษาที่โรงพยาบาลกุมภวาปีอย่างต่อเนื่อง พบว่าได้ผลตามเป้าหมาย (CD4 > 200 cells/ml) ตั้งแต่ 6 เดือนหลังการรักษา โดยมีระดับ CD4 หลังการรักษา 1 ปีเฉลี่ย (ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน) 418.9 (183.3) cells/ml และปริมาณเชื้อไวรัสหลังการรักษา 1 ปีและ 2 ปีเฉลี่ย (ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน) 649.27 (6,965.6) และ 15.15 (68.3) copies/ml ตามลำดับ
สรุป: จากการศึกษานี้พบว่าปัจจัยเสี่ยงที่สำคัญของการเกิดภาวะโลหิตจางในผู้ป่วยเอช ไอ วี ที่ได้รับยา AZT ได้แก่ เป็นเพศหญิง และระดับ CD4 < 200 cells/ml ซึ่งสามารถนำความรู้นี้ไปประยุกต์ใช้ในการเฝ้าระวังและติดตามกลุ่มเสี่ยงเหล่านี้ได้
References
2. Commission on AIDS in Asia. Redefining AIDS in Asia: crafting an effective response. New Delhi: Oxford University Press; 2008. http://data.unaids.org/pub/Report/200820080326_report_commission_aids_en.pdf (Accessed September 5, 2008)
3. Chin J, Bennett A, Mills S. Primary determinants of HIV prevalence in Asian-Pacific countries. AIDS 1998; 12:S87-91.
4. Lima VD, Johnston K, Hogg RS, Levy AR, Harrigan PR, Anema A, et al. Expanded access to highly active antiretroviral therapy: a potentially powerful strategy to curb the growth of the HIV epidemic. J Infect Dis 2008;198:59-67.
5. Stephen Kerr, Praphan Phanuphak. An Asian perspective on HIV/AIDS. Asian Biomedicine 2009;3:9-14.
6. National AIDS Prevention and Alleviation Committee. UNGASS country progress report, Thailand, reporting period: January 2006- December 2007. http://data.unaids.org/pub/Report/2008 thailand_2008_country_progress_report_en.pdf (Accessed November 8,2008).
7. World Health Organization. Worldwide prevalence of anemia 1993-2005. Benoist DB, Mclean E, Egli I, Cogswell M, editors. WHO Global Database on Anemia.
8. Sullivan PS, Hanson DL, Chu SY, Jones JL, Ward JW. Epidemiology of anemia in human immunodeficiency virus (HIV)-infected persons: results from the multistate adult and adolescent spectrum of HIV disease surveillance project. Blood 1998; 91:301-8.
9. Moore RD, Forney D. Anemia in HIV-infected patients receiving highly active antiretroviral therapy. J Acquir Immune Defic Syndr 2002;29:54-7.
10. Takuva S, Maskew M, Brennan AT, Sanne I, Macphael AP. Fox MP. Anemia among HIV-infected patients initiating antiretroviral therapy in South Africa: Improvement in hemoglobin regardless of degree of immunosuppression and the initiating ART regimen. J Trop Med 2013;2013:1-6.
11. Mocroft A, Kirk O, Barton SE, Dietrich M, Proenca R, Colebunders R, et al. Anemia is an independent predictive marker for clinical prognosis in HIV infected patients from across Europe. AIDS 1999;13:943-50.
12. Lundgren JD, Mocroft A, Gatell JM, Ledergerber B, D’Arminio Monforte A, Hermans P, et al. A clinically prognostic scoring system for patients receiving highly active antiretroviral therapy: results from the EuroSIDA Study. J Infect Dis 2002;185:178-87.
13. Moore RD, Keruly JC, Chaisson RE. Anemia and survival in HIV infection. J Acquir Immune Defic Syndr Hum Retrovirol 1998;19:29-33.
14. Jam S, Ramezani A, Sabzvari D, Moradmand-Badie B, Seyedalinaghi S, Jabbari H, et al. A cross-sectional study of anemia in human immunodeficiency virus-infected patients in Iran. Arch Iranian Med 2009;12:145-50.
15. Agarwal D, Chakravarty J, Chaube L, Rai M, Agrawal NR, Sundar S. High incidence of Zidovudine induced anemia in HIV infected patients in eastern India. Indian J Med Res 2010; 132:386-9. 16. Curkendall SM, Richardson JT, Emons MF, Fisher AE, Everhard F. Incidence of anemia among HIV-infected patients treated with highly active antiretroviral therapy. HIV Med 2007; 8:483-90.
17. Rougemont M, Nchotu Ngang P, Stoll B, Delhumeau C, Hill A, Ciaffi L, et al. Safety of Zidovudine dose reduction in treatment-naive HIV infected patients. A randomized controlled study (MiniZID). HIV Med 2016;17: 206-15.
18. Ssali F, Stöhr W, Munderi P, Reid A, Walker AS, Gibb DM, et al. Prevalence, incidence and predictors of severe anemia with Zidovudine-containing regimens in African adults with HIV infection within the DART trial. Antivir Ther 2006;11:741-9.
19. Moyle G, Sawyer W, Law M, Amin J, Hill A. Changes in hematologic parameters and efficacy of thymidine analogue-based, highly active antiretroviral therapy: A metaanalysis of six prospective, randomized, comparative studies. Clin Ther 2004;26:92-7.
20. Parrish DD, Blevins M, Megazzini KM, Shepherd BE, Mohammed MY, Wester CW, et al. Hemoglobin recovery among HIV-1 infected patients on Zidovudine-based antiretroviral therapy and other regimens in North central Nigeria. Int J STD AIDS 2014;25:355-9.
21. Dash KR, Meher LK, Hui PK, Behera SK, Nayak SN. High incidence of zidovudine induced anemia in HIV infected patients in Southern Odisha. Indian J Hematol Blood Transfus 2015;31:247-50.
22. Gedefaw L, Yemane T, Sahlemariam Z, Yilma D. Anemia and risk factors in HAART Naive and HAART experienced HIV positive persons in South West Ethiopia: A comparative study. PLoS ONE 2013;8:1-5.
23. Akillmall PZ, Kashala-Abotnes E, Musumari PM, Kayembe PK, Tylleskar T, Mapatano MA. Predictors of persistent anemia in the first year of antiretroviral therapy: A retrospective cohort study from Goma, the Democratic Republic of Congo. PLoS ONE 2015;10:1-11.
Downloads
เผยแพร่แล้ว
ฉบับ
บท
License
การละเมิดลิขสิทธิ์ถือเป็นความรับผิดชอบของผู้ส่งบทความโดยตรง
ผลงานที่ได้รับการตีพิมพ์ถือเป็นลิขสิทธิ์ของผู้นิพนธ์ ขอสงวนสิทธิ์มิให้นำเนื้อหา ทัศนะ หรือข้อคิดเห็นใด ๆ ของบทความในวารสารไปเผยแพร่ทางการค้าก่อนได้รับอนุญาตจากกองบรรณาธิการ อย่างเป็นลายลักษณ์อักษร
