ประสิทธิผลของโปรแกรมพัฒนาศักยภาพสมองในผู้สูงอายุที่มีความจำบกพร่องระยะแรก ของศูนย์สุขภาพชุมชนเครือข่ายโรงพยาบาลอุดรธานี

บทคัดย่อ

การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาประสิทธิผลของโปรแกรมพัฒนาศักยภาพสมองในผู้สูงอายุที่มีความจำบกพร่องระยะแรก (Mild Cognitive Impairment: MCI) ของศูนย์สุขภาพชุมชน เครือข่ายโรงพยาบาลอุดรธานี เป็นการวิจัยเชิงทดลองโดยกลุ่มตัวอย่างเป็นผู้สูงอายุในศูนย์สุขภาพชุมชนเขต อำเภอเมืองอุดรธานี จำนวน 90 คน คัดเลือกโดยเจาะจงผู้สูงอายุที่มีความจำบกพร่องระยะแรกและสามารถทำกิจกรรมได้ด้วยตนเอง ซึ่งแบ่งเป็นกลุ่มทดลองและกลุ่มควบคุม กลุ่มละ 45 คน เครื่องมือที่ใช้ ได้แก่ 1) แบบสังเกตความก้าวหน้าในการเข้าร่วมกิจกรรมตามโปรแกรมเพิ่มศักยภาพสมอง (TEAM-V: Training of Executive function, Attention, Memory and Visuospatial function) 2) แบบทดสอบความสามารถสมอง MoCA (Montreal Cognitive Assessment-Test) ศึกษาระหว่างเดือนมีนาคม 2560-มีนาคม 2561 วิเคราะห์ข้อมูลเชิงปริมาณโดยใช้ ร้อยละ ค่าเฉลี่ยและส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และเปรียบเทียบศักยภาพสมองระหว่างกลุ่มทดลองกับกลุ่มควบคุม ก่อน-หลัง การใช้โปรแกรม TEAM-V โดยใช้ Paired T-test

ผลการศึกษาพบว่า ประสิทธิผลของการจัดกิจกรรมการเพิ่มศักยภาพสมองโปรแกรม TEAM-V ทั้งหมด 6 ครั้งจะเชื่อมโยงความสามารถของสมองหลายๆ ด้าน ในกลุ่มทดลองจากการเปรียบเทียบศักยภาพสมอง ก่อน-หลังการใช้โปรแกรม มีคะแนนเฉลี่ย MoCA เพิ่มขึ้นกว่าก่อนเข้าร่วมกิจกรรมแตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p<0.001; 95%CI: 2.88-4.04) กลุ่มควบคุมหลังดำเนินการ คะแนน MoCA เพิ่มขึ้นกว่าก่อนดำเนินการแตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p<0.001; 95%CI: 1.17-2.60) และพบว่าหลังดำเนินการกลุ่มทดลองมีคะแนนศักยภาพสมอง (MoCA) สูงกว่ากลุ่มควบคุม เมื่อพิจารณารายด้าน พบว่า ด้านที่มีคะแนนสูงกว่ากลุ่มควบคุมแตกต่างกันอย่าง มีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ<0.05 พบว่า ด้านความตั้งใจ, การใช้ภาษา และการทวนซ้ำด้านที่ไม่ต่างกัน ได้แก่มิติสัมพัทธ์, ความจำ, ความคิดเชิงนามธรรม และ การรับรู้สภาวะรอบตัว ติดตามครั้งที่ 1 (3 เดือน) หลังการใช้โปรแกรมของกลุ่มทดลองมีคะแนนศักยภาพสมองสูงกว่ากลุ่มควบคุม ไม่แตกต่างกัน เมื่อพิจารณารายด้านพบด้านที่มีคะแนน MoCA สูงขึ้นอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ <0.05 ได้แก่ ความตั้งใจ, การใช้ภาษา, ความคิดเชิงนามธรรม และการรับรู้สภาวะรอบตัว ด้านที่ไม่แตกต่างกัน ได้แก่ มิติสัมพัทธ์, ความจำ, การทวนซ้ำ ติดตามครั้งที่ 2 (6 เดือน) หลังการใช้โปรแกรมของกลุ่มทดลองมีคะแนนศักยภาพสมองสูงกว่ากลุ่มควบคุมแตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ<0.05 เมื่อพิจารณารายด้านที่กลุ่มทดลองมีคะแนนสูงกว่ากลุ่มควบคุมแตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ ได้แก่ มิติสัมพัทธ์, ความจำ, ความตั้งใจ, ความคิดเชิงนามธรรม, การทวนซํ้า, การรับรู้สภาวะรอบตัว ด้านที่ไม่แตกต่างกัน คือ ด้านการใช้ภาษา

สรุป: กลุ่มทดลองหลังการใช้โปรแกรม TEAM-V มีผลทำให้คะแนนศักยภาพสมองสูงกว่ากลุ่มควบคุมแตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ