ผลของโปรแกรมการพัฒนาศักยภาพอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน (อสม.) ในการดูแลผู้ป่วยติดบ้าน ติดเตียง ตำบลชุมเห็ด อำเภอเมือง จังหวัดบุรีรัมย์

บทคัดย่อ

การวิจัยแบบก่อนทดลองนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อพัฒนาและศึกษาผลของโปรแกรมการพัฒนาศักยภาพ อสม. ต่อความรู้ และทักษะในการดูแลผู้ป่วยติดบ้าน ติดเตียงในชุมชน คัดเลือกกลุ่มตัวอย่างแบบเฉพาะเจาะจง ได้แก่ อสม. จำนวน 30 คน ที่อาศัยอยู่ในพื้นที่เทศบาลเมืองชุมเห็ด อำเภอเมือง จังหวัดบุรีรัมย์ และมีผู้ป่วยติดบ้าน ติดเตียงอาศัยอยู่ในพื้นที่รับผิดชอบดำเนินการวิจัยในช่วงเดือนมีนาคม – พฤษภาคม 2564 เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย ได้แก่ 1) โปรแกรมการเสริมสร้างพลังอำนาจที่สร้างขึ้นตามแนวคิดของ Gibson (1993) ร่วมกับการศึกษาเอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวข้อง มี 4 ขั้นตอน คือ      (1) การคนพบสภาพการณจริง (2) การสะทอนคิดอย่างมีวิจารณญาณ (3) การตัดสินใจเลือกวิธีปฏิบัติที่เหมาะสมกับตนเอง และ (4) การคงไวซึ่งการปฏิบัติที่มีประสิทธิภาพ และ 2) คู่มือการปฏิบัติของ อสม. ตามทักษะต่างๆ จำนวน 8 ทักษะ เก็บรวบรวมข้อมูลก่อนและหลังเข้าร่วมโปรแกรมโดยใช้แบบประเมินความรู้และแบบประเมินทักษะในการดูแลผู้ป่วยติดบ้าน  ติดเตียงที่ผ่านการตรวจสอบความตรงเชิงเนื้อหา (Content Validity Index; CVI) จากผู้ทรงคุณวุฒิ 3 ท่าน มีค่าเท่ากับ 0.81 และ 0.85 ตามลำดับ และทดสอบค่าความเชื่อมั่นคูเดอร์ริชาร์ดสัน (KR-20) เท่ากับ 0.73 และ 0.86 ตามลำดับ วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้สถิติพรรณนาและสถิติค่าที (Dependent t-test)

ผลการวิจัยพบว่า อสม. ส่วนใหญ่เป็นเพศหญิง อายุเฉลี่ย 52 ปี จบชั้นประถมศึกษาเป็นส่วนใหญ่ ภายหลังเข้าร่วมโปรแกรมการพัฒนาศักยภาพ อสม. มีความรู้ในการดูแลผู้ป่วยติดบ้าน ติดเตียงเพิ่มขึ้นอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p-value  <0.001) เมื่อเปรียบเทียบคะแนนเฉลี่ยภายหลังเข้าโปรแกรม อสม. มีคะแนนเฉลี่ยด้านความรู้เพิ่มขึ้นจากระดับปานกลาง  (x̄ = 12.97, S.D. = 1.54) เป็นระดับดี (x̄.= 16.07, S.D. = 2.32) และทุกคนสามารถผ่านการประเมินทักษะการดูแลผู้ป่วยติดบ้าน ติดเตียง ในระดับดี ร้อยละ 100