บทบาทพยาบาลในการดูแลสตรีตั้งครรภ์ที่มีภาวะโลหิตจางจากการขาดธาตุเหล็ก
คำสำคัญ:
บทบาทพยาบาล, สตรีตั้งครรภ์, ภาวะโลหิตจางจากการขาดธาตุเหล็กบทคัดย่อ
บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อนำเสนอความรู้เกี่ยวกับภาวะโลหิตจางในสตรีตั้งครรภ์ และบทบาทพยาบาลในการดูแลสตรีตั้งครรภ์ที่มีภาวะโลหิตจางจากการขาดธาตุเหล็ก ภาวะโลหิตจางจากการขาดธาตุเหล็กพบได้ประมาณร้อยละ 16 เป็นสาเหตุการตายที่สำคัญของมารดา ทารกในครรภ์และทารกแรกเกิด สาเหตุหลักมาจากการได้รับธาตุเหล็กจากอาหารและยาเสริมธาตุเหล็กไม่เพียงพอ ทำให้มีระดับฮีมาโตคริต (hematocrit; Hct) หรือฮีโมโกลบิน (hemoglobin; Hb) ต่ำ ภาวะโลหิตจางในสตรีตั้งครรภ์ใช้เกณฑ์ค่า Hb <11.0 g/dL หรือค่า Hct <33 vol% ในไตรมาสที่ 1 และ 3 และ ค่า Hb <10.5 g/dL หรือ ค่า Hct <32 vol% ในไตรมาสที่ 2 ของการตั้งครรภ์ ระดับความรุนแรงของภาวะโลหิตจางระดับน้อยมีค่า Hb 10.0-10.9 g/dL ระดับปานกลางมีค่า Hb 7.0-9.9 g/ dL และระดับรุนแรงมีค่า Hb 4.0-6.9 g/dL บทบาทพยาบาลในการดูแลสตรีตั้งครรภ์ที่มีภาวะโลหิตจางจากการขาดธาตุเหล็กที่สำคัญคือ การคัดกรองปัจจัยเสี่ยงของสตรีตั้งครรภ์ การให้ความรู้เรื่องภาวะโลหิตจางจากการขาดธาตุเหล็ก การส่งเสริมพฤติกรรมการรับประทานอาหารที่มีธาตุเหล็กสูงและยาเสริมธาตุเหล็กที่ถูกต้องและเพียงพอ แหล่งอาหารที่มีธาตุเหล็กสูง
เอกสารอ้างอิง
Suryanrayana R, Chandrappa M, Santhuram AN, Prathima S, Sheeia SR. Prospective study on prevalence of anemia of pregnant women and its outcome: a community-based study. J Family Med Prim Care 2018; 6(4): 739–43. doi: 10.4103/jfmpc.jfmpc3317
Lertprasopsuk S, Viriyasirivet B. Prevalence and associated factors of anemia in different periods of pregnancy. TJOG 2023; 31(1): 56-63. doi: https://doi.org/10.14456/tjog.2023.7
World Health Organization (WHO). Worldwide prevalence of anemia 2016-2019, WHO Global database on anemia. 2021; [cited 2023 Nov 22]. Available from: https://www.who.int/data/gho/data/themes/topics/ anaemia_in_women
_and_children
สำนักโภชนาการ กรมอนามัย. คู่มือแนวทางควบคุมและป้องกันภาวะโลหิตจาง. นนทบุรี: กระทรวงสาธารณสุข; 2565.
Babah OA, Akinajo OR, Benova L, Hanson C, Abioye Ai, Adaramoye VO, et al. Prevalence of and risk factor for iron deficiency among pregnancy woman with moderate or severe anemia in Nigeria: a cross-sectional study. BMC Pregnancy and Children 2024; 24:(39): 1-16. https://doi.org/10.1186/s12884-023-06169-1
James AH. Iron deficiency anemia in pregnancy. Obstet Gynecol 2021; 138(4): 663–74. doi: 10.1097/AOG.0000000000004559
Juul SE, Derman J, Auerbach M. Perinatal iron deficiency: implications for mothers and infants. Neonatology 2019; 115(3): 269-74.
Dalaba MA, Nonterah EA, Chatio ST, Adoctor JK., Watson D. Barker M, Ward KA, Debpuur C. Culture and community perceptions on diet for maternal and child health: a qualitative study in rural northern Ghana. BMC Nutrition 2021; 7(36): 1-10. https://bmcnutr.biomedcentral.
com/articles/10.1186/s40795-021-00439-x
Ramulondi M, Wet H, Ntuli NR. Traditional food taboos and practices during pregnancy, postpartum recovery, and infant care of Zulu women in northern KwaZulu-Nata. J Ethnobiol Ethnomed 2021; 17(15): 1-19. doi.org/10.1186/s13002-021-00451
จรินทร์ทิพย์ สมประเสริฐ, จีรพรรณ โพธิ์สุวัฒนากุล. บรรณาธิการ. ภาวะโลหิตจางจากการขาดธาตุเหล็ก. กรุงเทพฯ: พี.เอ.ลิฟวิ่ง; 2565.
El-Kholy AA, El Kholy EA, Al Abdulathim MA, AH, Dafaalla Karar HA, Bushara MA, Khaled Abdelaal, Sayed R. Prevalence and associated factors of anemia among pregnant women and the impact of clinical pharmacist counseling on their awareness level: a cross-sectional study. Saudi Pharm J 2023; 31(8): 1-9.
Lin L, Wei Y, Zhu W, Wang C, Su R, Feng H, et al. Prevalence, risk factors and associated adverse pregnancy outcomes of anemia in Chinese pregnant women: a multicenter retrospective study. BMC Pregnancy Childbirth. 2018; 18(111): 1-8. doi: 10.1186/s12884-018-1739-8.
American College of Obstetricians and Gynecologists (ACOG). Anemia in pregnancy: ACOG practice bulletin summary, number 233. Obstet Gynecoly 2021; 138(2): 317–19.
Vural T, Toz E, Ozcan A, Biler A, Ileri A, Inan AH. Can anemia predict perinatal outcomes in different stages of pregnancy. Pak J Med Sci 2016; 32(6): 1354-59. doi: 10.12669/pjms.326.11199.
Cunningham FG, Leveno KJ, Gilstrap LC, Westrom KD. Williams’s obstetrics. 25th ed. New York: McGraw-Hill; 2018.
อัจฉรา พานิย์พงศ์พันธุ์. ภาวะโลหิตจางในสตรีตั้งครรภ์ที่มาครรภ์ในโรงพยาบาลนพรัตน์ราชธานี. รายงานการวิจัย. นนทบุรี: กรมการแพทย์ กระทรวงสาธารณสุข; 2566.
Finkelstein JL, Kurpad AV, Bose B, Thomas T, Srinivasan K, Duggan C. Anemia and iron deficiency in pregnancy and adverse perinatal outcomes in Southern India. Eur J Clin Nutr 2020; 74(1): 112-25.
Mir MK, Yousaf S, Ilyas A, Tahir S. Maternal anemia is a risk factor for low birth weight babies at term. Pakistan J Med Heal Sci 2016; 10(3): 741–3.
Rahmati S, Delpishe A, Azami M, Ahmadi MRH, Sayehmiri K. Maternal anemia during pregnancy and infant low birth weight: a systematic review and meta-analysis. Int J Reprod Biomed 2017; 15(3): 125–34.
กัญญาณี อุดอ้าย, จุพร ใจเคลื่อน, อิศรา หรรษาวงศ์, ปวีณา พังสุวรรณ. ผลของภาวะโลหิตจางในหญิงตั้งครรภ์ที่ไตรมาสต่างๆต่อการเกิดทารกแรกคลอดครบกำหนดน้ำหนักน้อยในโรงพยาบาลแพร่. วารสารโรงพยาบาล
แพร่ 2021; 29 (2): 88-101.
Debella A, Eyeberu A, Getachew T, Atnafe G, Geda B, Dheresa M. Perinatal outcomes in anemic pregnant women in public hospitals of eastern Ethiopia. Int Health 2023; 15(3): 274–80. https:// doi. org/ 10.1093/ inthe alth/ ihac021.
มณีรัศมิ์ พัฒนสมบัติสุข, สุวรรณี กอวิวัฒนาการ, ศิริพันธุ์ ศิริพันธุ์. ปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับภาวะซีดในหญิงตั้งครรภ์ที่มาฝากครรภ์ในจังหวัดยะลา. วารสารมหาวิทยาลัยนราธิวาส
ราชนครินทร์ 2564; 13(1): 56-72.
จิตตระการ ศุกร์ดี, ศิวิไลซ์ วนรัตน์วิจิตร. ปัจจัยที่ส่งผลต่อภาวะโลหิตจางจากการขาดธาตุเหล็กของสตรีตั้งครรภ์ ที่รับบริการฝากครรภ์ในโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล. วารสารวิจัยทางวิทยาศาสตร์สุขภาพ 2559; 10(1): 1-7.
วราภรณ์ ปู่วัง. ความชุกและปัจจัยเสี่ยงของภาวะ
โลหิตจางในหญิงตั้งครรภ์ที่คลอดโรงพยาบาลหนองคาย. วารสารการพยาบาล สุขภาพ และการศึกษา 2563; 3(1): 18-27.
Angraini DI, Sulastri D, Hardisman H, Yusrawati Y. Angraini model an effort to early detection of chronic energy deficiency in pregnancy. KEMAS 2023; 19 (1): 102-12.
Laisser R, Woods R, Bedwell C, Kasengele C, Nsemwa L, Kimaro D, et al. The tipping point of antenatal engagement. BMJ Sex Reprod Health 2022; 31: 1-10. https://doi.org/10.1016/j.srhc.2021.100673
แวนูรียะห์ แวบือราเฮ็ง, วรางคณา ชัชเวช, สุรีย์พร กฤษเจริญ. ปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อพฤติกรรมบริโภคอาหารและยาเพื่อป้องกันภาวะโลหิตจางของหญิงตั้งครรภ์. วารสารมหาวิทยาลัยนราธิวาสราชนครินทร์ 2562; 11(3): 15-28.
Pasaribu RD, Aritonang E, Sudaryti E, Zuska F. Anemia in Pregnancy: study phenomenology. Port J Public Health 2024; 42: 1-14. doi:10.1159/000534708
สำนักอนามัยการเจริญพันธุ์ กรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุข. นโยบายและยุทธศาสตร์การพัฒนาอนามัยการเจริญพันธุ์แห่งชาติ ฉบับที่ 2 (พ.ศ. 2560-2569). 2562; [อินเทอร์เน็ต] [เข้าถึงเมื่อ 21 เมษายน 2567]. เข้าถึงได้จาก: http://plan.psru.ac.th/index.php?
module=policy&id=225.
Pavord S, Daru J, Prasannan N, Robinson S, Stanworth S, Girling J, BSH Committee. UK guidelines on the management of iron deficiency in pregnancy. Br J Haematol 2020; 188(6): 819-30.
Namazi A, Alizadeh S. Health knowledge of pregnant women on anemia and its complication in pregnancy. J Holist Nurs Midwifery 2016; 26(2): 98-106.
Seaharattanapatum B, Sinsuksai N, Phumonsakul S, Chansatitporn N. Effectiveness of balanced diet-iron supplement program among pregnant women with anemia: a quasi-experimental study. Pacific Rim Int J Nurs Res 2021; 25(4): 653-65.
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
การละเมิดลิขสิทธิ์ถือเป็นความรับผิดชอบของผู้ส่งบทความโดยตรง
ผลงานที่ได้รับการตีพิมพ์ถือเป็นลิขสิทธิ์ของผู้นิพนธ์ ขอสงวนสิทธิ์มิให้นำเนื้อหา ทัศนะ หรือข้อคิดเห็นใด ๆ ของบทความในวารสารไปเผยแพร่ทางการค้าก่อนได้รับอนุญาตจากกองบรรณาธิการ อย่างเป็นลายลักษณ์อักษร
