ความสัมพันธ์ของค่าการทำงานของไตในเลือดกับผลการตรวจอัลตราซาวด์ ไตในโรคไตเรื้อรัง

บทคัดย่อ

ภูมิหลัง : การทำนายค่าการทำงานของไตจากผลการตรวจ อัลตราซาวด์ไตอาจมีประโยชน์อย่างมากในการประเมินและดูแล รักษาผู้ป่วยไตวายเรื้อรัง

วัตถุประสงค์ : ศึกษาความสัมพันธ์ของ ค่าการทำงานของไตในเลือด ได้แก่ ซีรั่มครีแอตินีนและอัตราการ กรองของไต (eGFR) กับผลการตรวจอัลตราซาวด์ไต ได้แก่ ความ กว้างตามแนวหน้าหลัง (anterior-posterior diameter; AP) ความ กว้างตามแนวขวาง (transverse diameter; TD) ความยาวไต (renal lengt; RL) ความหนาเนื้อไต (parenchymal thickness; PT) และความหนาแน่นอะคูสติกของเนื้อไต (parenchymal echogenicity; PE) ในผู้ป่วยโรคไตเรื้อรัง

วิธีการ : ศึกษาย้อนหลัง ข้อมูลผลอัลตราซาวด์ไตและค่าการทำงานของไตในเลือดผู้ป่วย ไตวายเรื้อรังระยะที่ 2-5 เพื่อหาความสัมพันธ์โดยการวิเคราะห์ สัมประสิทธิ์สหสัมพันธ์ และการวิเคราะห์การถดถอยเชิงเส้นพหุคูณ

ผล : จากผู้ป่วยโรคไตเรื้อรังทั้งหมด 237 ราย (อายุเฉลี่ย 70 ปี) พบ ว่า 147 ราย มีโรคความดันโลหิตสูงร่วมกับโรคเบาหวาน (HT-DM) และ 90 ราย มีสาเหตุจากโรคความดันโลหิตสูงอย่างเดียว (HT) ทั้ง สองกลุ่ม มีค่า serum creatinine ไม่แตกต่างกัน (3.02 ± 2.30 และ 2.85 ± 2.65 mg/dl) แต่มีค่า eGFR แตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญ (24.0 ± 11.7 และ 29.3 ± 14.5 ml/ min/ 1.73 m2, p = 0.004) ในการศึกษานี้พบว่า creatinine และ eGFR มีความสัมพันธ์กับ พารามิเตอร์ที่ได้จากอัลตราซาวด์ไตแตกต่างกันไปในผู้ป่วยทั้งสอง กลุ่ม โดยในผู้ป่วย HT-DM พบว่า creatinine มีความสัมพันธ์เชิง บวกกับ AP, TD, RL และ PT โดยมี Spearman’s correlation coefficients (r) เท่ากับ 0.31, 0.32, 0.22 และ 0.30 ตามลำดับ ขณะที่ในผู้ป่วย HT มีความสัมพันธ์เชิงลบต่อ AP (r = -0.25) และ ความสัมพันธ์เชิงบวกต่อ PE (r = 0.51) ส่วนค่า eGFR พบว่า ใน กลุ่มผู้ป่วย HT-DM มีความสัมพันธ์เชิงลบต่อ PE เท่านั้น (r = -0.23) ขณะที่ในกลุ่มผู้ป่วย HT มีความสัมพันธ์กับ AP, TD, PT และ PE (r เท่ากับ 0.40, 0.35, 0.24 และ -0.57) เมื่อทำการวิเคราะห์ การถดถอยเชิงเส้นพหุคูณ (multiple linear regression analysis) โดยใช้พารามิเตอร์ข้างต้นเพื่อทำนายค่าของ eGFR พบว่า ผู้ป่วย HT-DM มีเพียงค่า PE ที่มีผลต่อ predicted eGFR อย่างมีนัยสำคัญ ขณะที่ในผู้ป่วย HT พบว่ามี AP, RL, PT และ PE เป็นปัจจัยสำคัญ และแบบจำลองของการวิเคราะห์นี้สามารถทำนาย eGFR ได้ดีใน กลุ่มผู้ป่วย HT เมื่อเทียบกับกลุ่ม HT-DM โดยมีค่า coefficients of multiple correlation เท่ากับ 0.727 และ 0.388 ตามลำดับ

สรุป : ค่าการทำงานของไตในเลือดทั้ง creatinine และ eGFR มี ความสัมพันธ์กับพารามิเตอร์ที่ได้จากอัลตราซาวด์ไตแตกต่างกัน ไปขึ้นกับสาเหตุของโรคไตเรื้อรังโดยพบว่า พารามิเตอร์ของไตจาก ผู้ป่วยโรคไตเรื้อรังจากโรคความดันโลหิตสูงอย่างเดียวมีความ สัมพันธ์กับ eGFR ที่สูงกว่าผู้ป่วยที่มีเบาหวานร่วมด้วย และ พารามิเตอร์เหล่านี้สามารถนำมาใช้ทำนายค่า eGFR ได้ดีในผู้ป่วย ดังกล่าวซึ่งจะเป็นประโยชน์ในการประเมินการทำงานของไตนอก เหนือไป จากการใช้ค่า eGFR