สถานการณ์ความชุกของเชื้อดื้อยา Carbapenem Resistant Enterobacteriaceae (CRE) และยีนดื้อยา Carbapenemase ในโรงพยาบาลเลิดสิน

บทคัดย่อ

ภูมิหลัง: สถานการณความชุกของเชื้อดื้อยา CarbapenemResistant Enterobacteriaceae (CRE) มีแนวโน้มสูงขึ้น เป็นปัญหาระดับโลกรวมทั้งในประเทศไทย การศึกษาความชุกส่วนใหญ่ จะศึกษาในระดับ phenotype เนื่องจากการศึกษาในระดับ genotype มีข้อจำกัดหลายด้านโดยเฉพาะเรื่องค่าใช้จ่าย วัตถุประสงค์: การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์ที่จะหาความชุก และยีนดื้อยา carbapenemase ของเชื้อ Klebsiella pneumoniae (K. pneumoniae) และ Escherichia coli (E. coli) เพื่อประเมินสถานการณของโรงพยาบาลเลิดสิน วิธีการ: เก็บข้อมูลผลการทดสอบเพาะเลี้ยงและทดสอบความไวต่อยาต้านจุลชีพตั้งแต่ปี พ.ศ. 2560 ถึง พ.ศ. 2564 โคโลนีของ K. pneumoniae และ E. coli ที่ให้ผลดื้อยากลุ่ม carbapenem ด้วยวิธี microbroth dilution จากสิ่งส่งตรวจ 4 กลุ่ม ได้แก่ เลือด ปัสสาวะ เสมหะ และสิ่งส่งตรวจจากบริเวณปราศจากเชื้อ ทดสอบหายีนดื้อ bla_KPC, bla_NDM, bla_OXA-48, bla_VIM และ bla_IMP ด้วยเทคนิค multiplex PCR ผล: ผลการศึกษาพบว่า K. pneumoniae และ E. coli ดื้อยากลุ่ม carbapenem และมีแนวโน้มสูงขึ้น ปี 2560 จำนวนผู้ป่วยที่พบ K. pneumoniae ดื้อยา carbapenem เท่ากับร้อยละ 31.42 และ E. coli ดื้อยา carbapenem เท่ากับร้อยละ 1.39 ในปี 2564 เพิ่มเป็นร้อยละ 38.83 และ 3.55 ตามลำดับ พบความชุกที่หอผู้ป่วยหนักสูงสุด และพบในสิ่งส่งตรวจที่เป็นเสมหะมากที่สุด รองลงมาคือ ปัสสาวะ เลือดและสิ่งส่งตรวจจากบริเวณปราศจากเชื้อตามลำดับ ตรวจหายีนสร้างเอ็นไซม์ carbapenemase ที่สำคัญ 5 ยีนจากตัวอย่าง 48 ตัวอย่าง โดยเป็นเชื้อ K. pneumoniae 31 ตัวอย่าง และ E. coli 17 ตัวอย่าง ตรวจพบยีนเป้าหมาย 20 ตัวอย่างพบในเชื้อ K. pneumoniae 12 ตัวอย่าง และ E. coli8 ตัวอย่าง คิดเป็นร้อยละ 41.7 เป็นยีน bla_NDM และ bla_OXA-48 อย่างละ 10 ตัวอย่าง ยีน bla_NDM พบในเชื้อ E. coli จากสิ่งส่งตรวจปราศจากเชื้อมากที่สุด ยีน bla_OXA-48 พบในเชื้อ K.pneumoniae จากปัสสาวะมากที่สุด สรุป: การศึกษานี้ทำให้ทราบถึงปัญหาและแนวโน้มการพบเชื้อดื้อยา CRE ที่สูงเพิ่มขึ้นซึ่งไม่ได้เกิดจากเอ็นไซม์ carbapenemase เพียงอย่างเดียวอาจเกิดจากกลไกอื่น ๆ นอกจากการสร้างเอ็นไซม์ทำลายยาหรือเกิดจากหลาย ๆ กลไกร่วมกัน