ความชุกและปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับโรคนอนไม่หลับในผู้สูงอายุที่มีอายุตั้งแต่ 60 ปีขึ้นไป ที่มารับบริการในแผนกผู้ป่วยนอก กลุ่มงานเวชศาสตร์ครอบครัว โรงพยาบาลราชวิถี

บทคัดย่อ

ภูมิหลัง: โรคนอนไม่หลับเป็นปัญหาที่พบบ่อยในผู้สูงอายุ ซึ่งก่อให้เกิดความอ่อนเพลีย ขาดสมาธิ ความจำแย่ลง ปวดศีรษะ และปัญหาสุขภาพจิต ทำให้ส่งผลกระทบโดยตรงต่อคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุ สำหรับประเทศไทย พบว่าความชุกและปัจจัยที่เกี่ยวข้องของโรคนอนไม่หลับ ในผู้สูงอายุนั้นแตกต่างกันไปตามการศึกษาในแต่ละพื้นที่ จึงเป็นที่มาของการศึกษาความชุกและปัจจัยที่เกี่ยวข้องของผู้ป่วยโรคนอนไม่หลับในแผนกผู้ป่วยนอก กลุ่มงานเวชศาสตร์ครอบครัว โรงพยาบาลราชวิถี ซึ่งเป็นพื้นที่ที่ผู้วิจัยปฏิบัติงานอยู่ เพื่อให้เกิดความตระหนักถึงปัญหาโรคนอนไม่หลับในผู้สูงอายุและให้การรักษาได้อย่างเหมาะสม วัตถุประสงค์: เพื่อประเมินความชุกและปัจจัยที่เกี่ยวข้องของโรคนอนไม่หลับในผู้สูงอายุที่มีอายุตั้งแต่ 60 ปีขึ้นไป ที่มารับบริการในแผนกผู้ป่วยนอก กลุ่มงานเวชศาสตร์ครอบครัว โรงพยาบาลราชวิถี วิธีการ: การศึกษาแบบ retrospective study เก็บข้อมูลย้อนหลังโดยการสืบค้นเวชระเบียนผู้ป่วยที่มีอายุตั้งแต่ 60 ปีขึ้นไปที่มาเข้ารับบริการในช่วงวันที่ 1 กรกฎาคม ถึง 30 กันยายน พ.ศ.2565 ทั้งหมดจำนวน 12,793 ราย แล้วนำข้อมูลที่ได้มาวิเคราะห์ด้วยสถิติ independent t-test และ chi-square test หรือ Fisher’s exact test โดยนำปัจจัยศึกษาที่มีความสัมพันธ์อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ เข้าสู่การวิเคราะห์ univariate analysis และ multivariate analysis โดยใช้สถิติ multiple logistic regression ผล: พบความชุกของโรคนอนไม่หลับจำนวน 6,580 ราย คิดเป็นร้อยละ 51.4 (95%CI 50.6, 52.3) แต่ได้รับการวินิจฉัยโดยแพทย์เพียง 468 ราย คิดเป็นร้อยละ 3.7 โดยมีผู้ที่ได้รับยานอนหลับจำนวน 6,566 ราย คิดเป็น ร้อยละ 51.2 ยานอนหลับที่ได้รับ 5 อันดับแรก ได้แก่ lorazepam, amitriptyline, diazepam, clorazepate, และ alprazolam โดยมีปัจจัยที่เกี่ยวข้อง ได้แก่ เพศหญิง (adj. OR 1.64 [95%CI 1.52, 1.77] p < .001), อายุ 70-79 ปี (adj. OR 1.27 [95%CI 1.17, 1.37] p < .001), อายุมากกว่าหรือเท่ากับ 80 ปี (adj. OR 1.87 [95%CI 1.67, 2.09] p < .001), โรคความดันโลหิตสูง (adj. OR 1.17 [95%CI 1.05, 1.31] p = .005), โรคแผลใน กระเพาะอาหาร (adj. OR 2.16 [95%CI 1.91, 2.45] p < .001), โรคข้ออักเสบหรือข้อเสื่อม (adj. OR 1.22 [95%CI 1.07, 1.39] p = .004), โรคกรดไหลย้อน (adj. OR 1.82 [95%CI 1.42, 2.33] p < .001), โรคหลอดเลือดหัวใจ (adj. OR 1.85 [95%CI 1.44, 2.37] p < .001), โรคมะเร็ง (adj. OR 1.64 [95%CI 1.15, 2.34] p = .007), โรควิตกกังวล (adj. OR 12.93 [95%CI 7.97, 20.99] p < .001), โรคซึมเศร้า (adj. OR 6.78 [95%CI 3.20, 14.33] p < .001) สรุป: ความชุกของโรคนอนไม่หลับร้อยละ 51.4 ได้รับการวินิจฉัยโดยแพทย์เพียงร้อยละ 3.7 แต่มีการจ่ายยานอนหลับให้ผู้สูงอายุถึงร้อยละ 51.2 โดยพบปัจจัยที่เกี่ยวข้อง 11 ปัจจัย ได้แก่ เพศหญิง อายุ 70-79 ปี อายุมากกว่าหรือเท่ากับ 80 ปี โรคความดัน โลหิตสูง โรคแผลในกระเพาะอาหาร โรคข้ออักเสบ หรือข้อเสื่อม โรคกรดไหลย้อน โรคหลอดเลือดหัวใจ โรคมะเร็ง โรควิตกกังวล และโรคซึมเศร้า