องค์กรวิชาชีพกับการเป็นหน่วยงานของรัฐตามพระราชบัญญัติความรับผิดทางละเมิดของเจ้าหน้าที่ พ.ศ. 2539

บทคัดย่อ

กฎหมายที่เป็นหัวใจสำคัญในเรื่องความรับผิดทางละเมิดของหน่วยงานและเจ้าหน้าที่ของรัฐ คือ พระราชบัญญัติความรับผิดทางละเมิดของเจ้าหน้าที่ พ.ศ. 2539 ที่มุ่งใช้กับหน่วยงานและเจ้าหน้าที่ของรัฐเท่านั้น แต่กฎหมายก็ยังเปิดช่องให้การเป็นหน่วยงานของรัฐอาจหมายความรวมไปถึงหน่วยงานที่มีการตราพระราชกฤษฎีกากำหนดให้เป็นหน่วยงานตามกฎหมายฉบับนี้ที่ผ่านมาได้ตราพระราชกฤษฎีกำหนดหน่วยงานหลายหน่วยให้เป็นหน่วยงานของรัฐตามพระราชบัญญัติความรับผิดทางละเมิดของเจ้าหน้าที่ พ.ศ. 2539 รวมไปถึงองค์กรวิชาชีพบางองค์กรด้วย เช่น แพทยสภา ทันตแพทยสภา สภาการพยาบาล สภาวิศวกร สภากายภาพบำบัด โดยกฎหมายดังกล่าวมีเจตนารมณ์เพื่อช่วยเหลือเจ้าหน้าที่ในการปฏิบัติงานโดยให้เจ้าหน้าที่รับผิดทางละเมิดเฉพาะเมื่อมีการกระทำโดยเจตนาหรือประมาทเลินเล่ออย่างร้ายแรง และแยกความรับผิดของแต่ละคนเพื่อความเป็นธรรมแก่เจ้าหน้าที่

สำหรับองค์กรวิชาชีพในระบบกฎหมายไทยจัดตั้งโดยกฎหมายและเป็นนิติบุคคล แม้จะเป็นองค์กรที่รัฐมอบอำนาจทางปกครองให้บางประการ แต่การนำองค์กรวิชาชีพมาอยู่ภายใต้กฎหมายว่าด้วยความรับผิดทางละเมิดของเจ้าหน้าที่ก่อให้เกิดปัญหาว่าตรงตามเจตนารมณ์และสอดคล้องกับระบบกฎหมายหรือไม่ เพราะเมื่อพิจารณาจากเจตนารมณ์และบทบัญญัติของพระราชบัญญัติความรับผิดทางละเมิดของเจ้าหน้าที่ พ.ศ. 2539 แล้ว ย่อมหมายถึงหน่วยงานของรัฐโดยแท้เท่านั้น แต่องค์กรวิชาชีพนั้นมีสถานะทางกฎหมายที่แตกต่างออกไปจากหน่วยงานของรัฐโดยทั่วไป โดยเป็นเพียงหน่วยงานเอกชนที่ได้รับมอบหมายให้ดำเนินกิจการทางปกครองบางภารกิจเท่านั้น ในบทความนี้ผู้เขียนมุ่งชี้ให้เห็นถึงปัญหาของการกำหนดให้องค์กรวิชาชีพเป็นหน่วยงานของรัฐภายใต้กฎหมายฉบับนี้ โดยพิจารณาจากเหตุผล ความจำเป็น และความเหมาะสม รวมถึงขอบเขตของการได้รับผลทางกฎหมายจากการเป็นหน่วยงานของรัฐตามพระราชบัญญัติความรับผิดทางละเมิดของเจ้าหน้าที่ พ.ศ. 2539 เปรียบเทียบกับหน่วยงานอื่น โดยมีข้อเสนอแก้ไขกฎหมายในการจำแนกความเป็นหน่วยงานของรัฐกับองค์กรวิชาชีพออกให้ชัดเจนเพื่อให้ตรงกับเจตนารมณ์ของกฎหมายและสอดคล้องกับสถานะทางกฎหมายขององค์กรวิชาชีพ รวมทั้งเพื่อให้ผู้ประกอบวิชาชีพและประชาชนได้รับการคุ้มครองสิทธิและเสรีภาพอย่างเหมาะสมภายใต้หลักนิติธรรมที่รัฐธรรมนูญรับรองไว้