กลไกการขับเคลื่อนการเข้าถึงบริการสร้างสุขภาพของประชากรที่ไม่มีสิทธิ์ ตามหลักประกันสุขภาพแห่งชาติของจังหวัดนครราชสีมา

บทคัดย่อ

การศึกษากลไกการขับเคลื่อนการเข้าถึงบริการสร้างสุขภาพของประชากรที่ไม่มีสิทธิ์ตามหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ ของจังหวัดนครราชสีมา ปี 2556 – 2560 เป็นการวิจัยแบบผสม (Mix method) เชิงวิเคราะห์ (Analytical Research) โดยศึกษาข้อมูลไปข้างหน้า (Prospective) วัตถุประสงค์เพื่อศึกษาผลการพัฒนาระบบการขับเคลื่อนการเข้าถึงบริการสร้างสุขภาพของประชากรที่ไม่มีสิทธิ์ตามหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ โรงพยาบาลชุมชนและโรงพยาบาลทั่วไปขนาดเล็ก เป็นกลุ่มประชากรศึกษาครั้งนี้ จำนวน 32 แห่ง และกลุ่มประชากรที่ไม่มีสิทธิ์ตามหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ จำนวน 303 คน เก็บรวบรวมข้อมูล 2 ส่วน ส่วนแรกคือข้อมูลเชิงปริมาณ นำมาจากข้อมูล 43 แฟ้ม ข้อมูลในระบบการให้บริการบัตรด้อยโอกาส และการศึกษาปัจจัยที่มีผลต่อการพัฒนางานสร้างสุขภาพในประชากรไร้สิทธิ์ของหน่วยบริการ ส่วนที่สองคือข้อมูลเชิงคุณภาพซึ่งมาจากนิเทศ ติดตามและประเมินผลการเก็บข้อมูลในพื้นที่ ข้อมูลในภาพรวมวิเคราะห์ด้วยโปรแกรมสำเร็จรูป STATA version 10 โดยใช้สถิติการแจกแจงความถี่ ร้อยละ และ สถิติเปรียบเทียบความแตกต่างในกลุ่มประชากรที่มีความสัมพันธ์กัน (Pair T-test) นำมาวิเคราะห์ แบ่งเป็น 3 ส่วน ได้แก่ ส่วนที่ 1 การได้รับสิทธิ์ในหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ พบว่า จำนวนผู้มีบัตรด้อยโอกาสได้รับสิทธิ์ร้อยละ90.77% ปัจจัยที่มีผลต่อการพัฒนางานสร้างสุขภาพในประชากรไร้สิทธิ์ของหน่วยบริการ คือ การบริหารบุคลากร(p-value <0.001) ประชากรที่รับผิดชอบ (p-value <0.001) และผู้รับผิดชอบงานสาธารณสุข (p-value = 0.004) ตามลำดับ ร่วมกันทำนายได้ร้อยละ 40.71 (R²=0.4071,p-value<0.001) ส่วนที่ 2 การเข้าถึงบริการสร้างสุขภาพของกลุ่มประชากรศึกษา ผลการศึกษาพบว่า หลังการดำเนินกิจกรรมการพัฒนาอย่างต่อเนื่องมีผู้เข้าถึงบริการสร้างสุขภาพมากกว่าก่อนการดำเนินกิจกรรม ในเรื่องการตรวจและดูแลเพื่อส่งเสริมสุขภาพของหญิงตั้งครรภ์ (p-value = 0.0415),การวางแผนครอบครัวแก่คู่สมรสที่ภรรยาอายุ 15-44 ปี (p-value = 0.0182),การให้คำปรึกษา (p-value = 0.0045),การส่งเสริมสุขภาพและป้องกันโรคในช่องปาก (p-value = 0.0001) , การตรวจสุขภาพทั่วไป  และกลุ่มเสี่ยง (p-value <0.001) ,การเยี่ยมบ้านและการดูแลผู้ป่วยที่บ้าน (p-value <0.001),การให้ความรู้ด้านสุขภาพแก่ผู้รับบริการในระดับบุคคล (p-value <0.001) อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ 0.01 และ 0.05 ตามลำดับ) ผู้รับบริการมีความพึงพอใจในระบบ 72.58% และ ส่วนที่ 3 ลดภาระค่าใช้จ่ายของหน่วยบริการด้านการรักษาพยาบาล 40.28% จากผลการศึกษานี้เป็นการดำเนินงานเชิงระบบในหลายภาคส่วน ทั้งภาครัฐและเอกชน สามารถนำไปบูรณาการและปรับปรุงระบบการเข้าถึงบริการด้านอื่นๆ โดยเฉพาะกลุ่มผู้รับบริการที่เข้าถึงยาก เพื่อให้เกิดการสร้างสุขภาพและลดภาวะการเจ็บป่วยดำรงอยู่ซึ่งคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น