สถานะสุขภาพและพฤติกรรมสุขภาพของบุคคลวัยทำงานในเขตสุขภาพที่ 9 นครชัยบุรินทร์

บทคัดย่อ

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาสถานะสุขภาพและพฤติกรรมสุขภาพ และศึกษาความสัมพันธ์ระหว่างปัจจัยส่วนบุคคลกับสถานะสุขภาพและพฤติกรรมสุขภาพของบุคคลวัยทำงาน กลุ่มตัวอย่างประกอบด้วยบุคคลวัยทำงานที่มีอายุระหว่าง 15-59 ปี และอาศัยอยู่ในเขตสุขภาพที่ 9 จำนวน 7,405 คน ที่ได้รับการสุ่มแบบแบ่งกลุ่มสองขั้นตอนด้วยสัดส่วนความน่าจะเป็นจากประชากรวัยทำงานที่มีอายุระหว่าง 15-59 ปี และเก็บรวบรวมข้อมูลระหว่างเดือนกันยายน-ตุลาคม 2557 นำเสนอข้อมูลเชิงพรรณนาโดยใช้การวิเคราะห์ความถี่ ร้อยละ ค่าเฉลี่ย และส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน การศึกษาความสัมพันธ์ระหว่างปัจจัยส่วนบุคคลกับสถานะสุขภาพและพฤติกรรมสุขภาพของบุคคลวัยทำงานใช้การวิเคราะห์สหสัมพันธ์ของเพียร์สั

ผลการวิจัยพบว่ากลุ่มตัวอย่างเป็นบุคคลวัยทำงานอายุระหว่าง 15 ถึง 59 ปี จำนวน 7,405 คน เป็นเพศหญิง (6,011 คน/81.2%) มากกว่าเพศชาย (1,394 คน/18.8%) อายุเฉลี่ย 42.58 ปี (SD = 12.35) ค่าดัชนีมวลกายอยู่ระหว่าง 12.23 ถึง 47.48 โดยค่าดัชนีมวลกายเฉลี่ยเท่ากับ 24.08 (SD = 4.55) ในการวิเคราะห์ค่าดัชนีมวลกาย พบว่ามีบุคคลวัยทำงานประมาณครึ่งหนึ่งที่มีค่า BMI ปกติ จำนวน 3,980 คน (53.7%) ประมาณหนึ่งในสี่อยู่ในภาวะน้ำหนักเกิน จำนวน 2,130 คน (28.8%) และอยู่ในภาวะอ้วน จำนวน 652 คน (8.83%) วัยทำงานมีรอบเอวเกินมาตรฐานเกือบครึ่งหนึ่งของกลุ่มตัวอย่าง จำนวน 3,362 (45.4%) โดยเพศหญิงจะมีรอบเอวเกินมาตรฐานมากกว่าเพศชาย โดยเพศหญิงมีรอบเอวเกิน 80 ซ.ม. ถึง 3,147 คน (ร้อยละ 52.4 ของกลุ่มเพศหญิง) ส่วนเพศชายมีส่วนน้อยที่มีรอบเอวเกิน 90 ซ.ม. (215 คน/15.4%) ส่วนใหญ่ให้ข้อมูลว่าออกกำลังกาย (4,600 คน/62.1%) กลุ่มตัวอย่างส่วนใหญ่ไม่สูบบุหรี่ (6,622 คน/89.4%) และไม่ดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ (5,547 คน/74.9%) เมื่อวิเคราะห์รายเพศ พบว่าในกลุ่มเพศชายสูบบุหรี่เกือบครึ่งหนึ่ง (640 คน/45.9%) และดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์เกินครึ่ง (790 คน/56.7%)  จากการวิเคราะห์ความสัมพันธ์ระหว่างเพศและตัวแปรอื่น พบว่า เพศหญิงมีรอบเอวเกินเกณฑ์และมีค่า BMI เกินเกณฑ์มากกว่าเพศชายอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ 0.05 ส่วนเพศชายมีพฤติกรรมการสูบบุหรี่และดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์มากกว่าเพศหญิงอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ 0.05 และพบว่ากลุ่มตัวอย่างที่ออกกำลังกายมีค่า BMI เฉลี่ยต่ำกว่ากลุ่มที่ไม่ออกกำลังกายอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ 0.05 ไม่พบความแตกต่างระหว่างการออกกำลังกายกับการมีรอบเอวต่ำกว่าเกณฑ์

จากผลการวิเคราะห์ข้อมูลดังกล่าว ผู้วิจัยมีข้อเสนอให้เขตสุขภาพให้ความสำคัญกับนโยบายปัญหาน้ำหนักเกินและโรคอ้วนในกลุ่มวัยทำงาน โดยเฉพาะอย่างยิ่ง นโยบายส่งเสริมการออกกำลังกาย และการมีกิจกรรมทางกายของกลุ่มวัยทำงาน รวมถึงนโยบายการเสริมสร้างความรู้ในเรื่องโภชนาการที่สมดุล (Balanced Diet) และส่งเสริมสิ่งแวดล้อมที่เอื้อต่อการออกกำลังกายและการมีกิจกรรมทางกาย นโยบายระดับเขตด้านการลดละเลิกบุหรี่และการบริโภคเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ในกลุ่มวัยทำงานเพศชายเป็นประเด็นที่ควรให้ความสำคัญเช่นกัน เนื่องจากการสูบบุหรี่และการบริโภคเครื่องดื่มแอลกอฮอล์มีความสัมพันธ์กับโรคในวัยทำงานและวัยสูงอายุหลายโรค รวมถึงเชื่อมโยงกับอัตราการเกิดอุบัติเหตุทางการจราจรซึ่งพบว่ามีอุบัติการณ์ค่อนข้างสูงในเขต เพื่อพัฒนาสุขภาพของประชาชนวัยทำงานในเขตสุขภาพที่ 9 ให้ดียิ่งขึ้น