การดูแลผู้ป่วยที่ได้รับการผ่าตัดเปลี่ยนลิ้นหัวใจเอออร์ติกชนิดที่ไม่ใช้ไหมเย็บแบบเปิดแผลเล็กในระยะผ่าตัด : กรณีศึกษา

บทคัดย่อ

การผ่าตัดเปลี่ยนลิ้นหัวใจเอออร์ติกชนิดไม่ใช้ไหมเย็บแบบเปิดแผลเล็ก หรือ right mini-thoracotomy sutureless aortic valve replacement (RMT-SLAVR) เป็นเทคนิคใหม่ด้านศัลกรรมหัวใจที่รวมข้อดีของการผ่าตัดแบบแผลเล็ก และการใช้ลิ้นหัวใจเทียมชนิดไม่ต้องเย็บ เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพของการรักษา ลดระยะเวลาการใช้เครื่องหัวใจและปอดเทียม ลดเวลาการหนีบ (clamp) หลอดเลือดแดงใหญ่ และลดความเสี่ยงของภาวะแทรกซ้อนในผู้ป่วย โดยเฉพาะกลุ่มผู้สูงอายุและผู้ที่มีภาวะเสี่ยงสูงต่อการผ่าตัดแบบเปิดอก บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อเสนอแนวทางการพยาบาลในระยะผ่าตัดของผู้ป่วยที่เข้ารับการผ่าตัด RMT-SLAVR โดยใช้กรณีศึกษาของผู้ป่วยหญิงไทยอายุ 64 ปี ซึ่งได้รับการวินิจฉัยว่ามีภาวะลิ้นหัวใจเอออร์ติกตีบและลิ้นรั่วร่วมด้วย และได้รับการผ่าตัดแบบ RMT-SLAVR เป็นข้อมูลหลักในการประมวลแนวคิดทาง การพยาบาล การดูแลผู้ป่วยรายนี้ใช้กรอบแนวคิดจากชุดข้อมูลการพยา บาลระยะผ่าตัด (Perioperative Nursing Data Set: PNDS) ของสมาคมพยาบาลวิชาชีพห้องผ่าตัดแห่งสหรัฐอเมริกา ซึ่งเน้นการวินิฉัยทางการพยาบาล การปฏิบัติการพยาบาล และผลลัพธ์ที่คาดหวัง แนว ทางการพยาบาลที่นำมาใช้ในกรณีศึกษานี้ให้ความสำคัญกับการดูแลแบบองค์รวม โดยแบ่งข้อวินิจฉัยทางการพยาบาลหลักออกเป็น 5 ข้อ ได้แก่ 1) ผู้ป่วยมีความรู้ไม่เพียงพอเกี่ยวกับการผ่าตัดที่ได้รับ 2) ผู้ป่วยมีความวิตกกังวัลต่อการผ่าตัดและผลลัพธ์ของการรักษา 3) ผู้ป่วยมีความเสี่ยงต่อการเกิดสิ่งของตกค้างภายในแผลผ่าตัด 4) ผู้ป่วยมีความเสี่ยงต่อการบาดเจ็บจากอุปกรณ์และสภาพแวดล้อมในห้องผ่าตัด และ 5) ผู้ป่วยมีความเสี่ยงต่อการบกพร่องของเนื้อเยื่อหัวใจ สมอง และหลอดเลือดจากการใช้เครื่องหัวใจและปอดเทียม

     พยาบาลมีบทบาทสำคัญในการประเมินปัจจัยเสี่ยงต่างๆ ทั้งทางกาย ภาพและจิตสังคมโดยเฉพาะในผู้สูงอายุที่มักมีโรคร่วม เช่น เบาหวาน ความดันโลหิตสูง หรือภาวะสมองเสื่อมการเตรียมผู้ป่วยก่อนผ่าตัดอย่างเหมาะสม เช่น การให้ข้อมูลด้วยภาพ การพูดคุยที่เปิดโอกาสให้ผู้ป่วยตั้งคำถาม และการส่งเสริมให้ครอบครัวมีส่วนร่วม ช่วยลดความวิตกกังวลได้อย่างมีประสิทธิภาพในระหว่างผ่าตัด พยาบาลห้องผ่าตัดต้องมีทักษะเฉพาะในการเตรียมเครื่องมือพิเศษ เช่น กล้องวิดีทัศน์ อุปกรณ์ถ่างขยายแบบยาว รวมถึงการควบคุมการนับเครื่องมือที่เป็นระบบเพื่อป้อง กันการลืมวัตถุภายในร่างกายผู้ป่วยหลังผ่าตัด การพยาบาลในกรณีนี้ยังครอบคลุมถึงการจัดท่าผ่าตัด การควบคุมอุณหภูมิร่างกาย การเตรียมระบบฉุกเฉิน เช่น เครื่องกระตุ้นหัวใจไฟฟ้า (defibrillator) และการประสานงานกับทีมศัลยแพทย์ วิสํญญีแพทย์ และเทคโนโลยีหัวใจและทรวงอกอย่างมีประสิทธิภาพ เมื่อการผ่าตัดเสร็จสิ้น พยาบาลยังต้องมีความพร้อมในการประเมินผลลัพธ์ เช่น สัญญาณชีพ การไหลเวียนเลือด และความรู้สึกตัวของผู้ป่วยก่อนเคลื่อนย้ายออกจากห้องผ่าตัด

       บทเรียนที่ได้จากกรณีศึกษานี้สะท้อนให้เห็นว่าการพยาบาลระยะผ่าตัดในผู้ป่วยที่ได้รับการผ่าตัด RMT-SLAVR จำเป็นต้องอาศัยความรู้และทักษะเฉพาะทาง รวมถึงความสามารถในการประสานงานแบบสหวิชาชีพอย่างเป็นระบบ การใช้กรอบแนวคิดจากชุดข้อมูลการพยาบาลระยะผ่าตัดช่วยให้พยาบาลสามารถวางแผนการดูแลได้อย่างคลอบคลุม ทั้งด้านร่างกายและจิตใจของผู้ป่วย โดยมีเป้าหมายสูงสุดคือความปลอดภัย ความสบาย และผลลัพธ์ทางการรักษาที่ดีที่สุดในอนาคตควรมีการต่อยอดแนวทางการดูแลนี้ไปสู่ผู้ป่วยกลุ่มอื่นที่ได้รับการผ่าตัดหัวใจแบบแผลเล็ก เช่น การผ่าตัดลิ้นหัวใจไมตรัล การผ่าตัดบายพาสแบบแผลเล็ก หรือแม้แต่การผ่าตัดแบบผสมผสานเทคนิค (hybrid) เพื่อเพิ่มคุณภาพการดูแลและลดภาระของระบบสาธารณสุขการเผยแพร่ความรู้จากกรณีศึกษาเช่นนี้ จึงมีคุณค่าทั้งในด้านการปฏิบัติจริง และการพัฒนาองค์ความรู้ของพยาบาลเฉพาะทางด้านศัลยกรรมหัวใจ

คำสำคัญ : ลิ้นหัวใจเอออร์ติก กรณีศึกษา การผ่าตัดแบบแผลเล็ก การพยาบาลระยะผ่าตัดชุดข้อมูลการพยาบาลระยะผ่าตัด ไม่ใช้ไหมเย็บ