A Comparison of Risk Level, Amount, and Type of Risk Factors for Developing Stroke among Women and Men with Transient Ischemic Attack (TIA)

Abstract

โรคหลอดเลือดสมองขาดเลือดชั่วคราว (TIA) เป็นหนึ่งในสาเหตุทำให้เกิดโรคหลอดเลือดสมองภายในระยะเวลาอันสั้น และผู้ป่วย TIA มีปัจจัยเสี่ยงหลายชนิด ซึ่งเหมือนกับที่พบในผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมอง มีหลักฐานการวิจัยในผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองชี้ถึงปัจจัยเสี่ยงที่แตกต่างกันของผู้ป่วยเพศหญิงและชาย แต่ในผู้ป่วย TIA มีการศึกษาในประเด็นนี้น้อยมาก การวิจัยนี้จึงเปรียบเทียบระดับความเสี่ยง จำนวน และชนิดของปัจจัยเสี่ยงโรคหลอดเลือดสมองในผู้ป่วย TIA เพศหญิงและชาย โดยใช้ข้อมูลย้อนหลังจากเวชระเบียนบันทึกผู้ป่วย TIA ทั้งหมดที่เข้ารักษาในหอผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมอง โรงพยาบาลศูนย์ขนาด 750 เตียงแห่งหนึ่ง ตั้งแต่เดือนธันวาคม พ.ศ. 2554 จนถึงกันยายน พ.ศ. 2558 มีจำนวนทั้งสิ้น 157 ราย ประเมินระดับความเสี่ยงด้วยคะแนน ABCD² จำนวนและชนิดของปัจจัยเสี่ยงหรือโรคร่วมที่ศึกษามีห้าชนิด คือ ภาวะความดันโลหิตสูง โรคเบาหวาน ไขมันคอเลสเตอรอลสูง การสูบบุหรี่ และการดื่มแอลกอฮอล์ วิเคราะห์ข้อมูลใช้ค่าสถิติบรรยาย ค่าทดสอบเปรียบเทียบ independent t-test, Mann-Whitney U test, Chi-square หรือ Fischer’s exact (χ²) และค่าสัดส่วนความเสี่ยง (odds ratio, 95% confidential interval [OR, 95%CI]) ผลการวิจัย พบว่าผู้ป่วยเพศหญิงมีอายุเฉลี่ยแก่กว่าผู้ชายประมาณ 6 ปี (62.59±14.84 vs 56.49±11.50, t=2.49, p<0.05) ผู้หญิงวัยสูงอายุตั้งแต่ 65 ปี มีจำนวนมากกว่าผู้ชาย (OR=1.32, 95%CI=1.02-1.84, p<0.05) และมีคะแนนความเสี่ยง ABCD² สูงกว่าผู้ชาย (3.96±1.13 vs 3.54±1.27, t=2.02, p<0.05) เมื่อวิเคราะห์ปัจจัยเสี่ยงหรือโรคร่วมห้าชนิด พบว่าผู้หญิงมีจำนวนปัจจัยเสี่ยงน้อยกว่าผู้ชาย (1.52±1.17 vs 2.41±1.15, t=4.39, p<0.001) ผู้หญิงมีปัจจัยเสี่ยงอย่างใดอย่างหนึ่งอย่างน้อยหนึ่งชนิดในอัตราที่ต่ำกว่าผู้ชาย (73.9 vs 94.6%, χ²=13.70, p<0.001) แต่เมื่อวิเคราะห์เฉพาะโรคร่วมสามชนิด พบว่าผู้หญิงมีจำนวนโรคร่วมมากกว่าผู้ชาย (1.05±1.08 vs 0.91±0.97, t=2.49, p<0.05) ผู้หญิงมีโรคร่วมภาวะความดันโลหิตสูง เบาหวาน หรือไขมันคอเลสเตอรอลสูงอย่างใดอย่างหนึ่งอย่างน้อยหนึ่งชนิดในอัตราสูงกว่าผู้ชาย (71.7 vs 55.0%, χ²=3.92, p<0.05) พบชนิดของปัจจัยเสี่ยงหรือโรคร่วมไขมันคอเลสเตอรอลสูงในผู้หญิงในอัตราสูงกว่าผู้ชาย (41.3 vs 20.7%, χ²=3.92, p<0.01) แต่ผู้หญิงมีปัจจัยเสี่ยงการสูบบุหรี่ (8.7 vs 89.3%, χ²=66.782, p<0.001) และการดื่มแอลกอฮอล์ (8.7 vs 71.2%, χ²=50.94, p<0.001) น้อยกว่าผู้ชาย นอกจากนี้ ยังพบว่าผู้หญิงมีแนวโน้มปัจจัยเสี่ยงสองชนิดในอัตราสูงกว่าผู้ชาย คือ ภาวะความดันโลหิตสูง (65.2 vs 51.4%) และเบาหวาน (28.3 vs 18.9%) แต่มีค่าสำคัญทางสถิติไม่แตกต่างกัน (p>0.05) หลักฐานการวิจัยนี้พบว่าผู้หญิงและผู้ชายมีความเสี่ยงที่แตกต่างกันทั้งระดับความเสี่ยง จำนวน และชนิดปัจจัยเสี่ยง การป้องกันโรคหลอดเลือดสมองในผู้ป่วย TIA เพศหญิงจึงควรเน้นที่การควบคุมความดันโลหิต การควบคุมเบาหวาน และการลดไขมันในเลือดชนิดร้าย ส่วนในผู้ชายควรเน้นที่การจัดการให้เลิกสูบบุหรี่ และลดการดื่มแอลกอฮอล์