ปัจจัยทำนายระดับน้ำตาลในเลือดของผู้สูงอายุที่เป็นโรคเบาหวานชนิดที่ 2

Abstract

บทคัดย่อ

โรคเบาหวานเป็นโรคเรื้อรังที่มีแนวโน้มเพิ่มสูงขึ้นในผู้สูงอายุ หากผู้สูงอายุไม่สามารถควบคุมระดับน้ำตาลให้อยู่ในเกณฑ์ปกติได้ จะส่งผลกระทบต่อภาวะสุขภาพและคุณภาพชีวิตการวิจัยครั้งนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาความสัมพันธ์และความสามารถของตัวแปรคัดสรร (อายุระยะเวลาที่เป็นโรคเบาหวาน ดัชนีมวลกาย กิจกรรมทางกาย การรับรู้ความสามารถในการดูแลตนเอง และแรงสนับสนุนของครอบครัว) ในการร่วมกันทำนายระดับน้ำตาลในเลือดของผู้สูงอายุที่เป็นโรคเบาหวานชนิดที่ 2 กลุ่มตัวอย่างเป็นผู้สูงอายุที่เป็นโรคเบาหวานชนิดที่ 2 ซึ่งเข้ารับการตรวจรักษาที่คลินิกโรคเบาหวานที่แผนกผู้ป่วยนอก โรงพยาบาลควนขนุน และศูนย์สุขภาพชุมชนควนขนุน จังหวัดพัทลุง ระหว่างเดือนสิงหาคม ถึง พฤศจิกายน พ.ศ. 2548 จำนวน 120 รายโดยเลือกกลุ่มตัวอย่างแบบเจาะจงตามคุณสมบัติที่กำหนดไว้ เก็บรวบรวมข้อมูลโดยการสัมภาษณ์ด้วยแบบสอบถามข้อมูลส่วนบุคคล การทำกิจกรรมทางกาย การรับรู้ความสามารถในการดูแลตนเอง และแรงสนับสนุนของครอบครัว วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้สถิติบรรยาย สัมประสิทธิ์สหสัมพันธ์แบบอันดับของสเปียร์แมน และการวิเคราะห์ถดถอยเชิงพหุแบบ Enter ผลการศึกษาพบว่าประมาณครึ่งหนึ่งของกลุ่มตัวอย่างอยู่ในวัยผู้สูงอายุตอนต้น เป็นเพศหญิงร้อยละ 73.3 และมีระยะเวลาที่เป็นโรคเบาหวาน 2 เดือน ถึง 30 ปี ซึ่งเมื่อวิเคราะห์หาความสัมพันธ์พบว่ากิจกรรมทางกายมีความสัมพันธ์ทางลบกับระดับน้ำตาลในเลือดอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติแต่ตัวแปรอื่นๆ ได้แก่ อายุ ดัชนีมวลกาย การรับรู้ความสามารถในการดูแลตนเอง และแรงสนับสนุนของครอบครัว ไม่มีความสัมพันธ์กับระดับน้ำตาลในเลือดอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติเมื่อนำตัวแปรที่ใช้ในการศึกษาทั้งหมด มาวิเคราะห์ถดถอยเชิงพหุโดยวิธี Enter พบว่าตัวแปรดังกล่าวสามารถร่วมอธิบายความแปรปรวนของระดับน้ำตาลในเลือดได้ร้อยละ 16.3 โดยพบว่ากิจกรรมทางกาย/การออกกำลังกาย สามารถอธิบายความแปรปรวนของระดับน้ำตาลในเลือดได้มากที่สุด รองลงมาคือ ระยะเวลาที่เป็นโรคเบาหวาน ผลการวิจัยครั้งนี้ชี้ให้เห็นว่า ควรมีการส่งเสริมให้ผู้สูงอายุที่เป็นโรคเบาหวานชนิดที่ 2 มีกิจกรรมทางกายหรือการออกกำลังกายในการควบคุมระดับน้ำตาลในเลือด อย่างไรก็ตาม ชนิดของการออกกำลังกาย ความหนัก ระยะเวลา และความถี่ ของการทำกิจกรรมทางกายและการออกกำลังกาย ยังคงต้องการการศึกษาอีกต่อไป

คำสำคัญ : ดัชนีมวลกาย, กิจกรรมทางกาย, การรับรู้ความสามารถในการดูแลตนเอง, ผู้สูงอายุโรคเบาหวานชนิดที่ 2

Abstract

Diabetes mellitus is a chronic disease, and its prevalence increases in olderpersons. If persons with diabetes cannot control their plasma glucose at near normallevels, complications may occur and affect their health and quality of life. Thepurpose of this descriptive correlational study was to investigate the relationship andpower of the selected factors (age, duration of having diabetes, body mass index,physical activity, perceived self care ability, and family support) to jointly predict theplasma glucose level in older persons with type 2 diabetes. Purpose sampling wasused to recruit a sample of 120 participants aged 60 and older with type 2 diabeteswho attended the Diabetes Clinic and the Khuankhanoon Primary Care Unit, locatedin the out-patient department, Khuankhanoon Hospital, Pattalung Province, fromAugust to November, 2005. The participants were interviewed using theDemographic Data Questionnaire, the Physical Activity Questionnaire, the PerceivedSelf Care Ability Questionnaire, and the Family APGAR Questionnaire. The datawere analyzed using descriptive statistics, Spearman rank order correlation, andmultiple regression with the Enter method. The result revealed that approximately halfof the sample were young-old group and 73.3% were female; the duration of havingdiabetes ranged from 2 months to 30 years. Physical activity was significantlynegatively associated with the plasma glucose level. However, age, duration ofhaving diabetes, perceived self care ability, and family support was not significantlyassociated with the plasma glucose level. The multiple regression analysis with theEnter method revealed that all study variables could jointly explain 16.3% ofvariance in the plasma glucose level. Physical activity was the strongest predictor ofthe plasma glucose level, followed by duration of having diabetes. In brief, in order topromote glycemic control of older persons with type 2 diabetes, it is suggested thatpromotion of physical activity should be performed. However, the type, intensity,duration, and frequency of physical activity/exercise need to be further explored.

Keywords : Body mass index, Physical activity, Perceived self-care ability, Olderpersons, Type 2 diabetes mellitus