พฤติกรรมการดูแลตนเองด้านการใช้ยาและปัญหาการใช้ยาในผู้สูงอายุวัยปลายกลุ่มโรคเรื้อรัง

บทคัดย่อ

การวิจัยเชิงบรรยายครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาพฤติกรรมการดูแลตนเองด้านการใช้ยาและปัญหาการใช้ยาในผู้สูงอายุวัยปลายกลุ่มโรคเรื้อรัง โดยใช้ทฤษฎีการดูแลตนเองของโอเร็มเป็นกรอบแนวคิดในการวิจัย กลุ่มตัวอย่างเป็นผู้ที่มีอายุตั้งแต่ 80 ปี ขึ้นไป ได้รับการวินิจฉัยจากแพทย์ว่าเป็นโรคความดันโลหิตสูงและ/หรือโรคเบาหวานในจังหวัดสุราษฎร์ธานี ได้รับการคัดเลือกแบบเจาะจง มีกลุ่มตัวอย่างทั้งหมด 107 ราย โดยใช้แบบสัมภาษณ์กึ่งโครงสร้าง วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้สถิติบรรยาย ผลการวิจัยพบว่ากลุ่มตัวอย่างเกือบครึ่งหนึ่งใช้บริการและรับยาจากโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลมากกว่าแหล่งบริการอื่น ๆ ส่วนใหญ่ ร้อยละ 82 สามารถบริหารยาได้ด้วยตนเองโดยจดจำลักษณะและสีของเม็ดยา บรรจุภัณฑ์ ชื่อยา และวิธีรับประทานยา และมีวิธีการบริหารยาโดยการอ่านซองยา การเขียนชื่อยา หรือทำสัญลักษณ์ไว้บนหน้าซองยา แต่กลุ่มตัวอย่างเกือบทั้งหมด คือร้อยละ 90 ไม่ได้ตรวจสอบวันหมดอายุของยา กลุ่มตัวอย่างเลือกใช้สถานที่หรืออุปกรณ์แตกต่างกัน
ตามที่ใช้ในชีวิตประจำวันในเก็บรักษายา ในด้านการจัดการเมื่อมีคำสั่งแพทย์ให้หยุดใช้ยา กลุ่มตัวอย่างส่วนใหญ่นำยาที่ไม่ได้ใช้ไปคืนโรงพยาบาล กลุ่มตัวอย่างประมาณร้อยละ 20 ลืมรับประทานยาและใช้ยาไม่ตรงตามคำสั่งการรักษาทั้งมื้อยาขนาด และชนิดของยาในกลุ่มตัวอย่างที่เคยมีอาการข้างเคียงจากยา น้อยกว่าครึ่งหนึ่งไปพบแพทย์ก่อนนัด ส่วนที่เหลือมักสังเกตอาการผิดปกติของตนเองหากไม่มีอาการ  ผิดปกติร้ายแรง มักรอไปพบแพทย์ตามนัดเดิม ผลการศึกษาครั้งนี้สามารถนำไปเป็นข้อมูลพื้นฐานในการพัฒนาแนวทางการส่งเสริมพฤติกรรมการดูแลตนเองในด้านการใช้ยาที่เหมาะสมและลดอาการไม่พึงประสงค์จากยาในผู้สูงอายุที่เป็นโรคเรื้อรัง
คำสำคัญ :โรคเรื้อรัง พฤติกรรมการใช้ยา ปัญหาการใช้ยา ผู้สูงอายุ พฤติกรรมการดูแลตนเอง