การจัดบริการปฐมภูมิแก่ผู้ป่วยโรคเบาหวานและความดันโลหิตสูง ของหน่วยบริการปฐมภูมิในจังหวัดขอนแก่น

บทคัดย่อ

การศึกษาครั้งนี้เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ (กรณีศึกษา) โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษากระบวนการและระบบสนับสนุนขององค์กรในการจัดบริการปฐมภูมิแก่ผู้ป่วยโรคเบาหวานและโรคความดันโลหิตสูงของหน่วยบริการปฐมภูมิในอำเภอเมือง น้ำพองและอุบลรัตน์ จังหวัดขอนแก่น กลุ่มตัวอย่าง 170 คน ถูกเลือกแบบเฉพาะเจาะจง ประกอบด้วยบุคลากรทางการแพทย์และสาธารณสุขที่เกี่ยวข้องที่ปฏิบัติงานในและนอกคลินิกหมอครอบครัวนำร่อง (PCC) ในคลินิกผู้ป่วยโรคเบาหวานและโรคความดันโลหิตสูง (NCD Clinic) ของโรงพยาบาล และในโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลของทั้ง 3 อำเภอ ซึ่งเป็นอำเภอนำร่องในการพัฒนาระบบบริการสุขภาพปฐมภูมิของประเทศ เก็บข้อมูลโดยการสัมภาษณ์กลุ่มและวิเคราะห์ข้อมูลโดยการวิเคราะห์เนื้อหา ผลการศึกษาพบว่า หน่วยบริการปฐมภูมิทั้ง 3 อำเภอมีกระบวนการและระบบสนับสนุนขององค์กรในการจัดบริการในภาพรวมเป็นไปในแนวทางเดียวกัน โดยในด้านกระบวนการนั้นคลินิก NCD ของโรงพยาบาลขอนแก่นและอุบลรัตน์ค่อนข้างโดดเด่นกว่าหน่วยบริการอื่น ๆ ในหลายประเด็น แต่อย่างไรก็ดีด้านความต่อเนื่องในการดูแลและการเชื่อมประสานการดูแลผู้ป่วยนั้น PCC ในโครงการนำร่องของอำเภอเมือง และด้านการจัดทำแผนการดูแลรายบุคคลอย่างมีส่วนร่วมที่ PCC ในโครงการนำร่องของอำเภออุบลรัตน์ มีการดำเนินงานดูโดดเด่นกว่าหน่วยบริการอื่น ๆ ส่วนอำเภอน้ำพองนั้น PCC ในโครงการนำร่องมีการดำเนินงานที่ค่อนข้างโดดเด่นกว่าหน่วยบริการปฐมภูมิอื่น ๆ ในอำเภอเดียวกันในทุกด้าน ส่วนในด้านระบบสนับสนุนขององค์กรในการจัดบริการนั้นในส่วนของอำเภอเมืองคือคลินิก NCD ของโรงพยาบาลขอนแก่นมีระบบที่โดดเด่นที่สุด ขณะที่อำเภอน้ำพองและอุบลรัตน์โดย PCC ในโครงการนำร่องมีระบบโดดเด่นกว่าหน่วยบริการปฐมภูมิอื่น ๆ เกือบทุกประเด็นยกเว้นด้านการมีกระบวนการพัฒนาคุณภาพบริการอย่างต่อเนื่องที่ PCC ในโครงการนำร่องของอำเภออุบลรัตน์ยังมีการดำเนินการยังไม่ต่อเนื่องนัก จากผลการศึกษาอาจมองเห็นโอกาสในการพัฒนาการจัดบริการปฐมภูมิโดยเฉพาะใน PCC นำร่อง ดังนั้นการขับเคลื่อนในระดับนโยบายและระดับปฏิบัติจึงควรได้รับการพิจารณาในการให้การสนับสนุนจากกระทรวงสาธารณสุขและหน่วยงานต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้องต่อไป