พีเอชและพีเคเอมีผลต่อประสิทธิผลของยาระงับความรู้สึกอย่างไร

บทคัดย่อ

โดยทั่วไปยามีฤทธิ์เป็นกรดหรือด่างอ่อน เมื่อถูกทำละลายจะได้สารละลายด่างหรือกรดตามลำดับ ค่าพีเคเอแสดงความเป็นกรดด่างเฉพาะของยาแต่ละตัว กำหนดความสามารถในการแตกตัว ได้อนุภาคที่มีประจุซึ่งละลายน้ำได้กับอนุภาคที่ไม่มีประจุซึ่งละลายในไขมัน กระบวนการนี้สามารถย้อนกลับหรือเปลี่ยนแปลงได้ตลอดเวลาภายใต้พีเอชและอุณหภูมิของสภาพแวดล้อมในขณะนั้น ตามสมการของเฮนเดอร์สัน-แฮสเซลบาล์ค เมื่อพีเอชมีค่าเท่ากับพีเคเอยาทุกชนิดจะแตกตัวได้อนุภาคที่มีและไม่มีประจุในปริมาณเท่ากัน ยาที่มีฤทธิ์เป็นกรดพีเอชจะแปรตามอนุภาคที่มีประจุและแปรผกผันกับอนุภาคที่ไม่มีประจุ ส่วนยาที่มีฤทธิ์เป็นด่างจะตรงข้ามกัน ยาระงับความรู้สึกส่วนใหญ่มีฤทธิ์เป็นด่างอ่อนอาทิ ยาชาเฉพาะที่ หรือยากลุ่มโอปิออยด์ เมื่อพีเอชเป็นกรด ยาจะแตกตัวได้อนุภาคไอออนที่ไม่มีประจุในปริมาณน้อย ทำให้ความสามารถในการซึมผ่านชั้นไขมันภายในชั้นเมมเบรนได้ช้ากว่าในภาวะที่พีเอชเป็นด่าง ซึ่งยาจะแตกตัวได้อนุภาคไอออนที่ไม่มีประจุในปริมาณที่ค่อนข้างมาก เมื่อต้องการใช้ยาชาเฉพาะที่เพื่อผ่าฝี ยาชาเฉพาะที่จะออกฤทธิ์น้อยลงเนื่องจากเนื้อเยื่อรอบฝีมีสภาพเป็นกรด จึงควรต้องปรับสภาพสารละลายในขวดยาให้ค่อนไปทางด่างด้วยสารละลายโซเดียมคาร์บอเนต หรือให้ผู้ป่วยรับประทานยาปฏิชีวนะล่วงหน้าก่อนทำหัตถการเพื่อปรับสภาพเนื้อเยื่อให้มีความเป็นกรดลดลง จะช่วยเพิ่มประสิทธิผลการออกฤทธิ์ของยาชาเฉพาะที่