ความเชื่อด้านสุขภาพและพฤติกรรมสุขภาพของผู้สูงอายุชนเผ่าผู้ไทและผู้สูงอายุชาวไทยอีสานที่เป็นโรคความดันโลหิตสูง

ผู้แต่ง

  • วุฒิพงษ์ เชื่อมนอก อาจารย์พยาบาล วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี นครพนม มหาวิทยาลัยนครพนม
  • ทศพร คำผลศิริ ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร. คณะพยาบาลศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่
  • เดชา ทำดี ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร. คณะพยาบาลศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่

คำสำคัญ:

ความเชื่อด้านสุขภาพ พฤติกรรมสุขภาพ, ผู้สูงอายุชนเผ่าผู้ไท, ผู้สูงอายุชาวไทยอีสาน, โรคความดันโลหิตสูง

บทคัดย่อ

การศึกษาเชิงพรรณนาเปรียบเทียบครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาเปรียบเทียบความเชื่อด้านสุขภาพและ    พฤติกรรมสุขภาพของผู้สูงอายุชนเผ่าผู้ไทและผู้สูงอายุชาวไทยอีสานที่เป็นโรคความดันโลหิตสูง กลุ่มตัวอย่างจำนวน       140 ราย เป็นผู้สูงอายุชนเผ่าผู้ไท 70 รายและผู้สูงอายุชาวไทยอีสาน 70 ราย เลือกกลุ่มตัวอย่างโดยการสุ่มแบบชั้นภูมิ รวบรวมข้อมูลโดยใช้แบบสอบถามข้อมูลส่วนบุคคล แบบสอบถามความเชื่อด้านสุขภาพและแบบสอบถามพฤติกรรมสุขภาพของผู้ป่วยความดันโลหิตสูง ค่าความเชื่อมั่นของแบบสอบถามความเชื่อด้านสุขภาพได้เท่ากับ .81 และความเชื่อมั่นของแบบสอบถามพฤติกรรมสุขภาพเท่ากับ .99 วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้สถิติเชิงพรรณนา สถิติ Mann - Whitney U test และ independent t-test 

ผลการศึกษาพบว่า 1) ความเชื่อด้านสุขภาพโดยรวมของผู้สูงอายุชนเผ่าผู้ไทและผู้สูงอายุชาวไทยอีสาน อยู่ในระดับสูง (= 90.50, S.D. = 10.20 และ  = 92.14, S.D. =7.36 ตามลำดับ) เมื่อพิจารณารายด้านพบว่า การรับรู้โอกาสเสี่ยง การรับรู้ความรุนแรง การรับรู้ประโยชน์ และการรับรู้อุปสรรค อยู่ในระดับสูงทั้งสองกลุ่ม ส่วนพฤติกรรมสุขภาพโดยรวมของผู้สูงอายุชนเผ่าผู้ไทและผู้สูงอายุชาวไทยอีสานอยู่ในระดับเหมาะสมมาก (= 75.92, S.D. = 5.18 และ  = 75.58, S.D. = 5.81 ตามลำดับ) เมื่อพิจารณารายด้านพบว่า การควบคุมอาหารและน้ำหนักตัว การออกกำลังกาย การจัดการความเครียด การหลีกเลี่ยงปัจจัยเสี่ยงการรับประทานยา และการมาตรวจตามนัด อยู่ในระดับเหมาะสมมากทั้งสองกลุ่ม 2) ความเชื่อด้านสุขภาพ

ระหว่างผู้สูงอายุชนเผ่าผู้ไทและผู้สูงอายุชาวไทยอีสานโดยรวมและรายด้านพบว่าไม่แตกต่างกัน (p =.621) ส่วนพฤติกรรมสุขภาพระหว่างผู้สูงอายุชนเผ่าผู้ไทและผู้สูงอายุชาวไทยอีสานโดยรวมพบว่าไม่แตกต่าง (p=.827) เมื่อพิจารณารายด้าน พบว่า การจัดการความเครียดและการไปตรวจตามนัดแตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p =.004 และ.042 ตามลำดับ) แต่พฤติกรรมสุขภาพด้านอื่นๆไม่แตกต่างกัน 

ผลการศึกษาในครั้งนี้สามารถนำไปใช้เป็นข้อมูลพื้นฐานสำหรับบุคลากรทางด้านสุขภาพเพื่อนำไปใช้ในการวางแผนส่งเสริมให้ผู้สูงอายุชนเผ่าผู้ไทและผู้สูงอายุชาวไทยอีสานที่เป็นโรคความดันโลหิตสูง

เอกสารอ้างอิง

กรมการแพทย์ กระทรวงสาธารสุข. (2557). คู่มือการคัดครอง / การประเมินผู้สูงอายุ. กรุงเทพมหานคร. สำนักงานกิจการโรงพิมพ์สงเคราะห์องค์การทหารผ่านศึก.
เกรียงไกร หัวบุญศาล. (2554). ภูไทหรือผู้ไท: ชนเผ่าไทยแห่งสิบสองจุไทในประเทศไทย. สืบค้นจาก http://www.oknation.net/blog/kriengkrai/2011/08/27/entry-1
ขวัญดาว กล่ำรัตน์, คีรีบูน จงวุฒิเวศย์, ภัทรพล มหาขันธ์, และนวลฉวี ประเสริฐสุข. (2556). ปัจจัยเชิงสาเหตุของพฤติกรรมสุขภาพของผู้สูงอายุในเขตภูมิภาคตะวันตกของประเทศไทย. วารสารมหาวิทยาลัยราชภัฎมหาสารคาม (มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์), 7(3), 93-103.
จรัส พยัคฆราชศักดิ์. (2534). อีสาน2: อีสานปัญหา หมอยากลางบ้าน โหราจารย์พื้นเมือง. กรุงเทพมหานคร: โอเดียนสโตร์.
จุมพล วิเชียรศิลป์. (2556). ประวัติศาสตร์ความเป็นมาของชาวภูไท (ชาวภูไท/ผู้ไท) และไทยลาว. (ออนไลน์) สืบค้นจาก http://gi.bru.ac.th/gis/dr/files/16/21.pdf
ทวีศิลป์ สืบวัฒนะ.(2526). ภูไทย. กรุงเทพมหานคร: คณะกรรมการโครงการส่งเสริมหนังสือตามแนวพระราชดำริ.
ธัญญลักษณ์ ไชยสุข. (2551). หมอเหยา วิถีการดูแลสุขภาพของชาวผู้ไท: ภาษาผู้ไท เพื่อสุขภาพ - ผู้ไท-ไทย-อังกฤษ. สืบค้นจาก http://www.phutai.thai-isan-lao.com/Phutai-language.html
นัยนา เมธา. (2544). ความสัมพันธ์ระหว่างความเชื่อด้านสุขภาพและพฤติกรรมการบริโภคของผู้ป่วยโรคความดันโลหิตสูง. (วิทยานิพนธ์วิทยาศาสตรมหาบัณฑิต สาขาโภชนศาสตร์ศึกษา). บัณฑิตวิทยาลัย, มหาวิทยาลัยเชียงใหม่.
นิติกร ภู่สุวรรณ. (2557). ความเครียดของผู้สูงอายุ ในเขตตำบลแห่งหนึ่ง จังหวัดสกลนคร. วารสารมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์: ในการประชุมวิชาการ มหาสารคามวิจัย ครั้งที่10 (น.165-171). มหาสารคาม: มหาวิทยาลัยมหาสารคาม.
เนาวรัตน์ จันทานนท์, บุษราคัม สิงห์ชัย, และวิวัฒน์ วรวงษ์. (2554). พฤติกรรมการดูแลตนเองของผู้ป่วยโรคความดันโลหิตสูงในอำเภอเมือง จังหวัดชุมพร. วารสารวิจัยมหาวิทยาลัยขอนแก่น, 16(6), 749-758
บุญใจ ศรีสถิตนรากรู. (2553). ระเบียบวิธีวิจัยทาง พยาบาลศาสตร์ (พิมพ์ครั้งที่ 4). กรุงเทพฯ: ยูแอนด์ไอ อินเตอร์มีเดีย.
ปฐญาภรณ์ ลาลุน, นภาพร มัธมารกุร, และอนันต์ มาลารัตน์. (2011). พฤติกรรมการดูแลตนเองของผู้ป่วยโรคความดันโลหิตสูงที่มารับบริการแผนกผู้ป่วยนอกอายุรกรรม โรงพยาบาลศูนย์การแพทย์สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี. วารสารการแพทย์และวิทยาศาสตร์สุขภาพ, 18(3), 160-169.
พิสิฏฐ์ บุญไชย. (2541). ความรู้ ความเชื่อ ในการใช้สมุนไพรรักษาสุขภาพของชาวผู้ไทย จังหวัดยโสธร. กรุงเทพมหานคร : สำนักงานคณะกรรมการวิจัยแห่งชาติ.
มะยาซิน สาเมาะ. (2552). ความเชื่อด้านสุขภาพกับการดูแลตนเองของผู้ป่วยโรคความดันโลหิตสูง ตำบลปูยุด อำเภอเมือง จังหวัดปัตตานี. วารสารศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ วิทยาเขตปัตตานี, 20(1), 53-66.
ยุพิน แวงสุข , ชัยบดินทร์ สาลีพันธ์, และไพโรจน์ แก้วมณีชัย. (2547). ภูมิปัญญาชาวบ้านภูไทในการทำเหล้าไห (อุ). ปทุมธานี : สำนักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ.
ยุพิน สมคำพี่. (2554). โครงการวิจัยภูมิปัญญาการผลิตข้าวปุ้นน้ำนัวของชาวเรณูนคร. วารสารมหาวิทยาลัยราชภัฎสกลนคร, 3(5), 120-130.
รัตนา เรืองอินทร์. (2550). ความเชื่อด้านสุขภาพและพฤติกรรมการควบคุมโรคของผู้ที่มีภาวะความดันโลหิตสูงในศูนย์สุขภาพชุมชน เครือข่ายโรงพยาบาลลี้ จังหวัดลำพูน. (การค้นคว้าแบบอิสระพยาบาลศาสตรมหาบัณฑิต). บัณฑิตวิทยาลัย, มหาวิทยาลัยเชียงใหม่.
วันวิสา รอดกล่อม, นิสาพร วัฒนศัพท์, และปัทมา สุพรรณกุล. (2555). การสนับสนุนทางสังคมและความเชื่อด้านสุขภาพกับพฤติกรรมการดูแลตนเอง ของผู้ป่วยโรคความดันโลหิตสูงชนิดไม่ทราบสาเหตุ ที่มารับบริการของโรงพยาบาลพรหมพิราม จังหวัดพิษณุโลก.วารสารการพยาบาลและสุขภาพ, 6(2), 76-88.
วาสุกรี เชวงกูล. (2554). วิถีชีวิตชาวผู้ไทยที่มีผลต่อการดูแลสุขภาพของผู้สูงอายุกรณีศึกษา อำเภอเรณูนคร จังหวัดนครพนม. วารสารมหาวิทยาลัยทักษิณ, 14(3), 206-210.
ศิริวัฒน์ วงค์พุทธคำ. (2552). ผลของการจัดการตนเอง ต่อพฤติกรรมสุขภาพและความดันโลหิต ของผู้ ป่วยความดันโลหิตสูง. พยาบาลสาร, 36 (3), 125-136.
สมาคมโรคความดันโลหิตสูงแห่งประเทศไทย. (2555). แนวทางการรักษาโรคความดันโลหิตสูงในเวชปฏิบัติทั่วไป. กรุงเทพฯ: สมาคมโรคความดันโลหิตสูงแห่งประเทศไทย.
สมาคมโรคความดันโลหิตสูงแห่งประเทศไทย. (2558). แนวทางการรักษาโรคความดันโลหิตสูงในเวชปฏิบัติทั่วไป. กรุงเทพฯ: สมาคมโรคความดันโลหิตสูงแห่งประเทศไทย.
สุเทพ ไชยขันธุ์. (2556). ผู้ไทลูกแถน. กรุงเทพมหานคร: ตถาตา.
สุภิตา ไชยสวาสดิ์. (2542). การผสมกลมกลืนทางวัฒนธรรมของชาวผู้ไทกับชาวไทยลาว ศึกษากรณีบ้านคำกั้ง ตำบลเหล่าใหญ่ อำเภอกุฉินารายณ์ จังหวัดกาฬสินธุ์. (วิทยานิพนธ์ศิลปศาสตรมหาบัณฑิต สาขาไทยคดีศึกษา เน้นมนุษยศาสตร์). บัณฑิตวิทยาลัย, มหาวิทยาลัยมหาสารคาม.
สุรเดช ดวงทิพย์สิริกลุ, ธีระ ศิริสมุด, เอกชัย เพียรศรีวัชรา, วิมล บ้านพวน, แก้วกุล ตันติพิสิฐกุล, ลี่ลี อิงศรีสว่าง, และยศ ตีระวัฒนานนท์. (2556). รายงานการสำรวจสุขภาวะผู้สูงอายุไทย ปี2556 ภายใต้แผนงานส่งเสริมสุขภาพผู้สูงอายุและผู้พิการ. กลุ่มอนามัยผู้สูงอายุสำนักส่งเสริมสุขภาพ กรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุข. กรุงเทพมหานคร: วัชรินทร์ พี.พี.
สุมาลี วังธนากร, ชุติมา ผาติดำรงกุล, และปราณี คำจันทร์. (2551). ปัจจัยที่มีผลต่อพฤติกรรมการรับประทานยาในผู้ป่วยความดันโลหิตสูง. สงขลานครรินทร์เวชสาร, 26(6), 539-547.
สำนักนโยบายและยุทธศาสตร์ สำนักงานปลัดกระทรวงสาธารณสุข. (2555). ข้อมูลสถิติการเจ็บป่วย. สำนักนโยบายและยุทธศาสตร์ สำนักงานปลัดกระทรวงสาธารณสุข. สืบค้นจากhttp://bps.ops.moph.go.th/index.php?mod=bps&doc=5.
อโณทัย เหล่าเที่ยง.(2550). ความเชื่อด้านสุขภาพและพฤติกรรมสุขภาพของผู้ที่เป็นโรคเบาหวานโรงพยาบาลแม่สอด จังหวัดเชียงใหม่. (วิทยานิพนธ์ปริญญาพยาบาลศาสตรมหาบัณฑิต สาขาการพยาบาลผู้ใหญ่) บัณฑิตวิทยาลัย, มหาวิทยาลัยเชียงใหม่.
Becker, M.H. (1974). The health belief model and preventive health behavior. Health education monographs, 2(4), 354-385.
Conner, M., & Norman, P. (1996). The role of social cognition in health behaviours. England: Open University Press.
Conner, M., Norman, P., & Bell, R. (2002). The theory of planned behavior and healthy eating. Health psychology, 21(2), 194-201. doi:10.1037/0278-6133.21.2.194
Gochman, D. S. (1997). Provider determinants of health behavior. In D. S. Gochman (Ed.), Handbook of Health Behavior Research II. ( pp 397-417). Location: Springer US.
James, P. A., Oparil, S., Carter, B. L., Cushman, W. C., Dennison-Himmelfarb, C., Handler, J… & Ortiz, E. (2014). 2014 evidence-based guideline for the management of high blood pressure in adults: report from the panel members appointed to the Eighth Joint National Committee (JNC 8). JAMA, 311(5), 507-520. doi: 10.1001/jama.2013.284427
Mukhtar, O., & Jackson, S. H. (2013). The Hypertension in the very elderly trial–latest data. British journal of clinical pharmacology, 75(4), 951- 954. doi:10.111/j1365-2125.2012.04427.
Nwankwo, T., Yoon, S. S., Burt, V., & Gu, Q. (2013). Hypertension among adults in the United States: National Health and Nutrition Examination Survey, 2011-2012. NCHS data brief, 133, 1-8.
Pinprapapan, E., Panuthai, S., Vannarit, T., & Srisuphan, W. (2013). Casual model of adherence to therapeutic regimens among Thais with hypertension. Pacific Rim International Journal of Nursing Research, 17(3), 268-280.
Purateeranrath, P. (2012). Health beliefs and social support with self-care of Essential Hypertension Patients at Surin hospital, Surin Province. Medical Journal of Srisaket Surin Buriram Hospitals, 26(3), 449-462.
World Health Organization. (2013). Health services - statistics. World Heath Statistics 2013, Retrieved from http://www.who.int/research/en

ดาวน์โหลด

เผยแพร่แล้ว

2017-12-31

รูปแบบการอ้างอิง

เชื่อมนอก ว., คำผลศิริ ท., & ทำดี เ. (2017). ความเชื่อด้านสุขภาพและพฤติกรรมสุขภาพของผู้สูงอายุชนเผ่าผู้ไทและผู้สูงอายุชาวไทยอีสานที่เป็นโรคความดันโลหิตสูง. พยาบาลสาร มหาวิทยาลัยเชียงใหม่, 44(พิเศษ(1), 57–68. สืบค้น จาก https://he02.tci-thaijo.org/index.php/cmunursing/article/view/148035

ฉบับ

ประเภทบทความ

บทความวิจัย