การพัฒนาศูนย์เด็กเล็กคุณภาพโดยการมีส่วนร่วมของบุคลากรที่เกี่ยวข้อง ในตำบลป่าอ้อดอนชัย อำเภอเมือง จังหวัดเชียงราย
คำสำคัญ:
ศูนย์เด็กเล็กคุณภาพ, การมีส่วนร่วม, บุคลากรที่เกี่ยวข้อง, การพัฒนาบทคัดย่อ
ศูนย์เด็กเล็กเป็นหน่วยบริการในชุมชนที่มีความสำคัญและจำเป็นอย่างยิ่งต่อการช่วยดูแลเด็กปฐมวัยของทุกครอบครัวในยุคปัจจุบัน การพัฒนาศูนย์เด็กเล็กคุณภาพจึงต้องอาศัยการมีส่วนร่วมของทุกฝ่ายในชุมชน การวิจัยเชิงปฏิบัติการอย่างมีส่วนร่วมครั้งนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อสร้างการมีส่วนร่วมของบุคลากรที่เกี่ยวข้องในการกำหนดรูปแบบการพัฒนาศูนย์เด็กเล็ก และประเมินผลรูปแบบการพัฒนาศูนย์เด็กเล็กคุณภาพ เลือกกลุ่มตัวอย่างแบบเจาะจงจากกลุ่มบุคคลในชุมชนที่มีส่วนเกี่ยวข้อง จำนวน 41 ราย ดำเนินการวิจัยระหว่างเดือนพฤษภาคม 2558 ถึงเดือนพฤศจิกายน 2559 เครื่องมือที่ใช้ดำเนินการวิจัย ได้แก่ แนวทางการดำเนินงานเพื่อเป็นศูนย์เด็กเล็กคุณภาพ เครื่องมือที่ใช้ในการเก็บรวบรวมข้อมูล ได้แก่ แนวคำถามในการสนทนากลุ่ม แบบสัมภาษณ์แบบเจาะลึก แบบสังเกตพฤติกรรมและการมีส่วนร่วมของบุคลากรที่เกี่ยวข้อง และแบบสอบถามการปฏิบัติตามเกณฑ์มาตรฐานศูนย์เด็กเล็กคุณภาพ มีค่าความเชื่อมั่นสัมประสิทธิ์แอลฟาของครอนบาคเท่ากับ .97 วิเคราะห์ข้อมูลเชิงปริมาณโดยใช้สถิติเชิงพรรณนา เปรียบเทียบค่าเฉลี่ยคะแนนการปฏิบัติตามเกณฑ์มาตรฐานโดยการทดสอบค่าที และวิเคราะห์ข้อมูลเชิงคุณภาพโดยการวิเคราะห์เนื้อหา
ผลการวิจัย พบว่า
- บุคลากรที่เกี่ยวข้องมีส่วนร่วมในการวิเคราะห์ปัญหา และกำหนดความต้องการในการแก้ปัญหาด้วยตนเอง ซึ่งปัญญามี 6 ด้าน สำหรับขั้นวางแผนได้กำหนดรูปแบบการพัฒนาและแบ่งความรับผิดชอบตามหน้าที่ของบุคลากรที่เกี่ยวข้อง และขั้นประเมินผลได้ร่วมกันแสดงความคิดเห็น ให้กำลังใจซึ่งกันและขยายระยะเวลาตามบริบทของชุมชน คะแนนเฉลี่ยการสังเกตพฤติกรรมและการมีส่วนร่วมของบุคลากรที่เกี่ยวข้องในขั้นวิเคราะห์ปัญหา ขั้นวางแผนและขั้นประเมินผลอยู่ในระดับดีมาก แต่ขั้นประเมินผล คะแนนการสังเกตพฤติกรรมและการมีส่วนร่วมของผู้ปกครองอยู่ในระดับน้อย
- ค่าเฉลี่ยคะแนนการปฏิบัติตามเกณฑ์มาตรฐานศูนย์เด็กเล็กคุณภาพโดยรวมเพิ่มขึ้นจาก 70.39 เป็น 85.03 และคะแนนเพิ่มขึ้นทุกด้านอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p<.001)
จากผลการวิจัย แสดงให้เห็นว่าการมีส่วนร่วมของบุคลากรที่เกี่ยวข้องของชุมชนในการพัฒนามาตรฐานศูนย์เด็กเล็กทั้ง 6 ด้าน ส่งผลต่อความสำเร็จในการพัฒนาศูนย์เด็กเล็กคุณภาพโดยรวม การพัฒนาศูนย์เด็กเล็กคุณภาพให้เกิดความยั่งยืนจึงควรส่งเสริมการพัฒนากระบวนการมีส่วนร่วมของบุคลากรที่เกี่ยวข้องอย่างต่อเนื่องในทุกๆ ด้าน
เอกสารอ้างอิง
กรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุข. (2549). คู่มือการดําเนินงานโครงการศูนย์เด็กเล็กน่าอยู่สู่เมืองไทยแข็งแรง. กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์องค์การสงเคราะห์ทหารผ่านศึกในพระบรมราชูปถัมภ์.
กรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุข. (2555). รายงานผลการดำเนินงานศูนย์เด็กเล็กน่าอยู่เขต 15 และ 16: คู่มือการดําเนินงานโครงการศูนย์เด็กเล็กน่าอยู่สู่เมืองไทยแข็งแรง. กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์องค์การสงเคราะห์ทหารผ่านศึกในพระบรมราชูปถัมภ์.
กรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุข. (2557). คู่มือมาตรฐานศูนย์เด็กเล็ก. กรุงเทพฯ: สํานักส่งเสริมสุขภาพ กรมอนามัย กระทรวงสารณสุข.
จิราภรณ์ แผลงประพันธ์. (2557). TDRI: Thailand Development Research Institute. Retrieved from http://tdri.or.th/tdri-insight/kt22/
จุฑารัตน์ ยะตะนัง และอัมเรศ เนตาสิทธิ์. (2556). การศึกษาการบริหารแบบมีส่วนร่วมตามเกณฑ์มาตรฐานศูนย์เด็กเล็กแห่งชาติ ของศูนย์พัฒนาเด็กเล็ก สังกัดองค์การบริหารส่วนตำบล ในเขต อำเภอเมืองลำปาง จังหวัดลำปาง. วารสารมหาวิทยาลัยราชภัฏลำปาง, 2(2), หน้า 73-83.
ชัชวาลย์ ทัตศิวัช. (2550). การวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วม (Participatory Action Research- PAR): มิติใหม่ของรูปแบบวิธีวิจัยเพื่อการพัฒนาชุมชนระดับท้องถิ่น. กรุงเทพฯ: มหาวิทยาลัยรามคําแหง.
นิตยา คชภักดี. (2556). ปริทัศน์การกำกับดูแลสุขภาพเด็กในคลินิกเด็กสุขภาพดี. ในทิพวรรณ หรรษคุณาชัย, รวิวรรณ รุ่งไพรวัลย์, สุรีย์ลักษณ์ สุจริตพงศ์, และวีระศักดิ์ ชลไชย: (บรรณาธิการ). ตำราพัฒนาการและพฤติกรรมเด็ก เล่ม 3 การดูแลเด็กสุขภาพดี (หน้า 1-10) กรุงเทพฯ: บริษัทบียอนด์ เอ็นเทอร์ไพรซ์ จำกัด.
บรรเจิดพร หาญแก้ว. (2549). การมีส่วนร่วมชุมชนในการดำเนินงานศูนย์เด็กเล็กน่าอยู่: กรณีศึกษาในอำเภอแม่ทะ จังหวัดลำปาง (วิทยานิพนธ์สาธารณสุขศาสตรมหาบัณฑิต). บัณฑิตวิทยาลัย, มหาวิทยาลัยเชียงใหม่.
บุญชอบ เกษโกวิท. (2545). ประสิทธิผลของการพัฒนาศูนยเด็กเล็กน่าอยู่แบบมีส่วนร่วมของชุมชนในพื้นที่เขต 2. Retrieved from http://203.157.71.117/ewtadmin/ewt/hpc2
เบญจมาพร อิ่มเอิบ. (2552). การมีส่วนร่วมของผู้นำชุมชนในการดำเนินงานศูนย์เด็กเล็กน่าอยู่ ตำบลโป่งแพร่ อำเภอแม่ลาว จังหวัดเชียงราย (การค้นคว้าแบบอิสระพยาบาลศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาการพยาบาลชุมชน). บัณฑิตวิทยาลัย, มหาวิทยาลัยเชียงใหม่.
เพ็ญประภา เบญจวรรณ และ อัชฌา สุวรรณกาญจน์. (2552). ผลการปฏิบัติการมีส่วนร่วมเพื่อพัฒนาศูนย์เด็กเล็กน่าอยู่: กรณีศึกษาศูนย์เด็กเล็กน่าอยู่โรงเรียนเทศบาล 1 อ.เมือง จ.นราธิวาส. Princess of Naradhiwas University Journal, 1(2), 126-141.
สุภางค์ จันทวานิช. (2543). วิธีวิจัยเชิงคุณภาพ. กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
Hall, B. L. (2001). I wish this were a poem of practices of participatory research. In P. Reason & H. Bradury. (Eds.). Handbook of action research. California: Sage.
Handerson, D. J. (1995). Conscious raising in participatory research: Method and methodology for emancipatory nursing inquiry. Advances in Nursing Science,17,58-69.
Park, P. (2001). Knowledge and participatory research. In P. Reason., & H. Bradbury, (Eds.). Handbook of action research. California: Sage.
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
บทความที่ได้รับการตีพิมพ์เป็นลิขสิทธิ์ของวารสารพยาบาลสาร
ข้อความที่ปรากฏในบทความแต่ละเรื่องในวารสารวิชาการเล่มนี้เป็นความคิดเห็นส่วนตัวของผู้เขียนแต่ละท่านไม่เกี่ยวข้องกับมหาวิทยาลัยเชียงใหม่ และคณาจารย์ท่านอื่นๆในมหาวิทยาลัยฯ แต่อย่างใด ความรับผิดชอบองค์ประกอบทั้งหมดของบทความแต่ละเรื่องเป็นของผู้เขียนแต่ละท่าน หากมีความผิดพลาดใด ๆ ผู้เขียนแต่ละท่านจะรับผิดชอบบทความของตนเองแต่ผู้เดียว
