การสนับสนุนผู้ดูแลในการดูแลผู้ป่วยที่เป็นโรคหลอดเลือดสมอง: กรณีศึกษา

บทคัดย่อ

การดูแลผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมอง ผู้ดูแลต้องการการสนับสนุนจากบุคลากรสุขภาพตลอดระยะของการดูแล โดยความต้องการการสนับสนุนดังกล่าวของผู้ดูแลจะเปลี่ยนแปลงตลอดระยะของการดูแล ดังนั้นความรู้เกี่ยวกับความต้องการการสนับสนุนของผู้ดูแลในแต่ละระยะเวลาของการดูแลจะช่วยให้บุคลากรสามารถวางแผนให้การสนับสนุนได้อย่างเหมาะสมซึ่งจะช่วยให้เกิดผลลัพธ์ที่ดีทั้งแก่ผู้ดูแลและผู้ป่วย การวิจัยแบบกรณีศึกษานี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษากระบวนการและผลลัพธ์ของการสนับสนุนผู้ดูแลผู้ป่วยที่เป็นโรคหลอดเลือดสมอง โดยใช้กรอบแนวคิดทันกาลของ Cameron & Gignac (2008) ที่อธิบายว่า ผู้ดูแลมีความต้องการการสนับสนุนด้านข้อมูล อารมณ์ การฝึกทักษะและการประเมินค่า แตกต่างกันไปตามระยะเวลาการดูแล ประกอบด้วย 5 ระยะ คือ ระยะเกิดเหตุการณ์และวินิจฉัยโรค ระยะอาการคงที่ ระยะเตรียมการก่อนจำหน่าย ระยะปฏิบัติการดูแลผู้ป่วยที่บ้าน และระยะปรับตัว กลุ่มตัวอย่าง คือ ผู้ดูแลผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองที่เข้ารับการรักษาในหอผู้ป่วยวิกฤตโรคหลอดเลือดสมองและ/หรือหอผู้ป่วยทั่วไปที่รับดูแลผู้ป่วยที่เป็นโรคหลอดเลือดสมอง โรงพยาบาลมหาวิทยาลัยแห่งหนึ่ง จำนวน 3 ราย ใช้ระยะเวลาดำเนินการศึกษารวม 10 เดือน เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย ประกอบด้วย 1) แบบบันทึกกระบวนการให้การสนับสนุนผู้ดูแลตามระยะเวลาของการดูแลผู้ป่วยที่เป็นโรคหลอดเลือดสมองและผลลัพธ์ที่เกิดขึ้นกับผู้ดูแลและผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมอง 2) แผนการดำเนินกิจกรรมสนับสนุนผู้ดูแล และ 3) คู่มือการดูแลผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองสำหรับผู้ดูแล วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้สถิติเชิงพรรณนาและการวิเคราะห์เชิงเนื้อหา

          ผลการวิจัยแสดงให้เห็นว่า การสนับสนุนความต้องการของผู้ดูแลตามแนวคิดทันกาลส่งเสริมให้เกิดผลลัพธ์เชิงบวกแก่ผู้ดูแลและผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมอง ดังนี้

1. ผลลัพธ์ที่เกิดขึ้นกับผู้ดูแลในการสนับสนุนด้านข้อมูลพบว่า ผู้ดูแลมีความรู้และเข้าใจเพิ่มขึ้นเกี่ยวกับโรคหลอดเลือดสมอง การวินิจฉัย แผนการดูแลและทางเลือกสำหรับผู้ป่วย รวมถึงความพิการที่จะเกิดขึ้นกับผู้ป่วยหลังเกิดอาการโรค และความต้องการการดูแลในระยะยาว อาทิเช่น การทำกิจวัตรประจำวันการฟื้นฟูสภาพ การป้องกันภาวะแทรกซ้อนที่อาจเกิดขึ้น การจัดสิ่งแวดล้อมที่เหมาะกับผู้ป่วย ตลอดจนแหล่งสนับสนุนต่าง ๆ ในชุมชนและทางสังคม ด้านอารมณ์พบว่า ผู้ดูแลมีระดับความวิตกกังวลและความเครียดลดลง ด้านการฝึกทักษะพบว่า ผู้ดูแลมีความมั่นใจเพิ่มขึ้นในการช่วยผู้ป่วยทำกิจวัตรประจำวัน ฟื้นฟูสภาพ รวมถึงป้องกันภาวะแทรกซ้อนที่อาจเกิดขึ้น จัดเตรียมสภาพแวดล้อมที่เหมาะสมกับผู้ป่วย ตลอดจนสามารถเข้าถึงแหล่งสนับสนุนต่าง ๆ ในชุมชน และด้านการประเมินค่าพบว่า เมื่อได้รับการประเมินและให้ข้อมูลย้อนกลับเกี่ยวกับการปฏิบัติเพื่อช่วยเหลือการทำกิจวัตรประจำวัน และวิธีจัดการต่าง ๆ เมื่อกลับไปอยู่บ้าน ผู้ดูแลสามารถให้การดูแลผู้ป่วยที่บ้านได้
2. ผลลัพธ์ที่เกิดขึ้นกับผู้ป่วย พบว่า ไม่เกิดปอดอักเสบ แผลกดทับ หรือติดเชื้อระบบทางเดินปัสสาวะและสามารถกลับไปเข้าร่วมกิจกรรมทางสังคมได้อีกครั้งภายในระยะเวลา 2-3 เดือนหลังกลับไปอยู่บ้าน

          ผลการวิจัยครั้งนี้จะเป็นประโยชน์ในการวางแผนจำหน่ายผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองโดยคำนึงถึงความต้องการของผู้ดูแลในการสนับสนุนด้านข้อมูล อารมณ์ การฝึกทักษะ และการประเมินค่าในแต่ละระยะของการดูแล การวิจัยครั้งต่อไปควรศึกษาการสนับสนุนผู้ดูแลในการดูแลผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองที่มีจำนวนกลุ่มตัวอย่างเพิ่มมากขึ้น และศึกษาติดตามผลลัพธ์ระยะยาวในผู้ดูแลและผู้ป่วย เช่น ระยะในโรงพยาบาล ระยะเวลาในการฟื้นหายจากโรค และค่ารักษาพยาบาล เป็นต้น