ภูมิปัญญาท้องถิ่น “ล้านนา” ในการสร้างเสริมสุขภาวะของผู้สูงอายุ: การศึกษานำร่อง
คำสำคัญ:
ภูมิปัญญาท้องถิ่นล้านนา, การดูแลสุขภาพผู้สูงอายุ, การสร้างเสริมสุขภาพบทคัดย่อ
ภูมิปัญญาท้องถิ่นด้านสุขภาพ เป็นองค์ความรู้จากการสั่งสมประสบการณ์ เน้นสมดุลสุขภาพ ให้คุณค่าต่อสุขภาพองค์รวม การศึกษาเชิงคุณภาพแบบพรรณนาครั้งนี้มีวัตถุประสงค์ เพื่อศึกษาภูมิปัญญาท้องถิ่นล้านนาในการส่งเสริม ปกป้องและดูแลสุขภาพผู้สูงอายุ กลุ่มผู้ให้ข้อมูลหลัก คือ ปราชญ์ชาวบ้าน หมอพื้นบ้าน และผู้สูงอายุที่อาศัยอยู่ในเขตจังหวัดเชียงใหม่และจังหวัดลำพูน จำนวนรวม 68 ราย รวบรวมข้อมูลโดยการสนทนากลุ่มและการสัมภาษณ์เจาะลึก วิเคราะห์ข้อมูลโดยการวิเคราะห์เชิงเนื้อหา
ผลการศึกษาพบว่า การดูแลสุขภาพของผู้สูงอายุล้านนารวมทั้งการส่งเสริมและปกป้องสุขภาพ ถูกบูรณาการเป็นส่วนหนึ่งของวิถีชีวิต ความเชื่อนับถือผี (เทวดา) และพิธีกรรมถูกผสมผสานในการดูแลเพื่อสุขภาวะทางกายและอารมณ์ โดยใช้ หลักการสำคัญคือ เบญจ อ. สู่อายุยืน เริ่มที่ อาหารกินตามธรรมชาติ ปลอดสารพิษ ออกกำลัง กิจกรรมตามวิถี อารมณ์ มุ่งสู่ศีลธรรมจิตใจเบิกบาน อากาศดี บริสุทธิ์ปลอดมลภาวะ และเอื้ออาทร ห่วงใยใส่ใจกันส่วนพิธีกรรมที่สำคัญ คือ การสืบชะตา การส่งเคราะห์บูชาเทียน เมื่อผู้สูงอายุเจ็บป่วยจะใช้การบำบัดเยียวยาจากแพทย์พื้นบ้านทั้งสมุนไพรบำบัดและพิธีกรรมบำบัด เป็นการดูแลทั้งกายและใจตามแนวคิดสุขภาพองค์รวม ผลการศึกษาจึงเอื้อประโยชน์ในการวางแผนดูแลผู้สูงอายุทั้งการสร้างเสริมสุขภาพและการบำบัดเยียวยาที่บูรณาการภูมิปัญญาท้องถิ่นและสากล เพื่อ ‘การดูแลสุขภาพร่วมสมัย’ เหมาะกับบริบทสังคมวัฒนธรรมในยุคโลกาภิวัตน์
เอกสารอ้างอิง
Chanprasit, C., Lertpoonwilaikul, W., Pothiban, L., Panuthai, S., & Sucumwang, K. (2005).Health seeking behaviors among the elderly in muang district Ch iang Mai. Nursing Journal,32 (2), 72-83. (In Thai)
Department of Health, Ministry of Public Health. (2012). Home care for older persons in communities. Retrieved from https://spkhp.files.wordpress.com/2016/01/manual -elderlycare-volunteer.pdf (In Thai)
Foundation of Thai Gerontology Research and Development institute. (2017). Situation of Thai ederly 2017. Retrieved from http://www.dop.go.th/download/knowledge/th1552463947-147_0.pdf (In Thai)
Jeste, D. V., Ardelt, M., Blazer, D., Kraemer, H. C., Vaillant, G., & Meek, T. W. (2010). Expert consensus on characteristics of wisdom: A delphi method study. The Gerontologist, 50 (5), 668-680.
Jiménez-Martin, P. J., Meléndez-Ortega, A., Albers, U., & Schofield, D. (2013). A review of Tai Chi Chuan and parameters related to balance. European Journal of Integrative Medicine, 5, 469-475.
Jitapunkul, S., & Wivatvanit, S. (2009). National policies and programs for the aging population in Thailand. Ageing International, 33, 62-74.
Ketprom, S. (2008). Urban lifestyle. Chiang mai: Saraphi Printing. (In Thai)
Leininger, M. (1991). Cultural care diversity and universality: A theory of nursing. New York:League for Nursing.
Li, F., Harmer, P., McAuley, E., Duncan, T. E., Duncan, S. C., Chaumeton, N., & Fisher, K. J.(2001). An evaluation of the effects of Tai Chi exercise on physical function among older persons: A randomized controlled trial. Annals of Behavioral Medicine, 23(2), 139-146.
Miller, S. M., & Taylor-Piliae, R. E. (2013). Effects of Tai Chi on cognitive function in community-dwelling older adults: A review. Geriatric Nursing, 35 (1), 9-19.
Ministry of Public Health. (2017). New paradigm to drive healthcare system. Retrieved from http://envocc.ddc.moph.go.th/uploads/Occupational%20Health/MOH%20SEM%201-4/2/2.5%20Env.-Occ%204.0.pdf
Office of the National Economic and Social Development Council. (2007). Thailand population predictions 2000-2030. Retrieved from http://hpc5.anamai.moph.go.th
Pesek, T., Reminick, R., & Nair, M. (2010). Secret of long life: Cross-cultural explorations in sustainably enhancing vitality and promoting longevity via elders’ practice wisdom. Explore, 6(6), 352-358.
Ratchakitcha. (2007). National heath act 2007. Retrieved from http://www.thailaws.com/law/thaiacts/code1667.pdf
Ratchakitcha. (2011). National economic and social development plan no. 11 (2012-2016). Retrieved from http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2554/E/152/1.PDF (In Thai)
Taoprasert, S. (2003). Way of health maintenance in the Lanna folk medicine system.Bangkok: Wanida. (in Thai)
Thongsaew, N., Sethabouppha, H., & Chanprasit, C. (2011). “Lann a” local wisdom for health care among people with alcohol dependence. Nursing Journal, 38 (3), 110-121. (in Thai)
Tyrovolas, S., & Panagiotakos, D. B. (2010). The role of Mediterranean type of diet on the development of cancer and cardiovascular disease, in the elderl y: a systematic review.Maturitas, 65, 122-130.
Wongkwanklom, M., Sethabouppha, H., & Chanprasit, C. (2011). Isan local wisdom for health care among persons with alcohol dependence. Nursing Journal, 38 (3), 122-133. (in Thai)
World Health Organization. (1986). Ottawa charter for health promotion. Retrieved from http://www.euro.who.int/__data/assets/pdf_file/0004/129532/Ott awa_ Charter.pdf
World Health Organization. (2010). Definition of an older or elderly person. Retrieved from http://www.who.int/healthinfo/survey/ageingdefnolder /en/print .html
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
บทความที่ได้รับการตีพิมพ์เป็นลิขสิทธิ์ของวารสารพยาบาลสาร
ข้อความที่ปรากฏในบทความแต่ละเรื่องในวารสารวิชาการเล่มนี้เป็นความคิดเห็นส่วนตัวของผู้เขียนแต่ละท่านไม่เกี่ยวข้องกับมหาวิทยาลัยเชียงใหม่ และคณาจารย์ท่านอื่นๆในมหาวิทยาลัยฯ แต่อย่างใด ความรับผิดชอบองค์ประกอบทั้งหมดของบทความแต่ละเรื่องเป็นของผู้เขียนแต่ละท่าน หากมีความผิดพลาดใด ๆ ผู้เขียนแต่ละท่านจะรับผิดชอบบทความของตนเองแต่ผู้เดียว
