การพัฒนาแกนนำสุขภาพครอบครัวและชุมชนเพื่อการดูแลผู้สูงอายุ

บทคัดย่อ

แกนนำสุขภาพครอบครัวและชุมชนเป็นบุคคลในครอบครัวที่มีความสามารถในการแก้ไขปัญหาสุขภาพของครอบครัวและมีส่วนร่วมในการทำงานชุมชน  การวิจัยเชิงการปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วมนี้ มีวัตถุประสงค์ เพื่อพัฒนาแกนนำสุขภาพครอบครัวและชุมชนในการดูแลผู้สูงอายุ ตำบลจอมทอง อำเภอเมือง จังหวัดพิษณุโลก แบ่งออกเป็น 2 ระยะ ได้แก่ ระยะที่ 1) ออกแบบบทเรียนการดูแลผู้สูงอายุตามแบบแผนการส่งเสริมสุขภาพโดยการจัดการความรู้ในประเด็นการส่งเสริมสุขภาพ 6 ข้อ ได้แก่ ความรับผิดชอบต่อกิจกรรมทางกาย โภชนาการ การมีปฏิสัมพันธ์ระหว่างบุคคล การพัฒนาจิตวิญญาณ และการจัดการความเครียด ประชากรเป้าหมาย คือ ชุมชนนักปฏิบัติในพื้นที่ จำนวน 40 คน แบ่งเป็น 5 กลุ่มๆ 8 คน ระยะที่ 2)  ประกอบด้วย 6 บทเรียน ดำเนินการพัฒนาตามบทเรียนและประเมินผลลัพธ์การเรียนรู้ กลุ่มตัวอย่าง คือ แกนนำสุขภาพครอบครัวและชุมชน จำนวน 38 คน ดำเนินการคัดเลือกแบบเจาะจงตามเกณฑ์การคัดเข้า เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย ประกอบด้วย บทเรียนสำหรับการพัฒนาแกนนำ แบบฝึกหัดท้ายบทเรียน แบบวัดผลลัพธ์การเรียนรู้ และแบบประเมินความพึงพอใจ วิเคราะห์ข้อมูลโดยการวิเคราะห์เชิงเนื้อหา และสรุปความแบบอุปนัย สถิติเชิงพรรณา และสถิติ Paired sample t-test

ผลการศึกษา พบว่า ชุมชนนักปฏิบัติออกแบบบทเรียนในการพัฒนาแกนนำได้ 6 บทเรียน ประกอบด้วย บทเรียนเรื่องการดูแลสุขภาพตนเองในผู้สูงอายุ การออกกำลังกายสำหรับผู้สูงอายุ อาหารสำหรับผู้สูงอายุ การมีปฏิสัมพันธ์สร้างเสริมสุขภาพผู้สูงอายุ การบริหารจิตสำหรับผู้สูงอายุ และการจัดการความเครียดสำหรับผู้สูงอายุ แกนนำที่ได้รับการเรียนรู้ครบทั้ง 6 บท และพบว่า ผลลัพธ์การเรียนรู้เพิ่มขึ้นกว่าก่อนการเรียนรู้อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p<.01) โดยคะแนนเฉลี่ยก่อนการเรียนรู้ เท่ากับ 13.61 หลังการเรียนรู้เท่ากับ 23.16 ความพึงพอใจต่อบทเรียนและกิจกรรมการเรียนรู้อยู่ในระดับมาก ( = 4.59, SD = 0.58)

ผลการวิจัยครั้งนี้ชี้ให้เห็นว่า การพัฒนาแกนนำสุขภาพครอบครัวและชุมชนที่เกิดจากการจัดการความรู้แบบมีส่วนร่วมของคนในครอบครัวและชุมชน เป็นเครื่องมือหนึ่งที่สามารถสร้างความร่วมรับผิดชอบในการส่งเสริมหรือแก้ไขปัญหาสุขภาพของผู้สูงอายุเพื่อดูแลผู้สูงอายุแบบองค์รวม